Tr. Entre los labortanos y bajo-navarros se documenta la forma judizio, que aparece tbn. en unos pocos textos vizcaínos y en uno alto-navarro. Entre los suletinos hallamos jüdizio en Maister y jüdizione en UskLiB e Inchauspe. Al Sur juizio es prácticamente general. En DFrec hay 31 ejs. de juizio y 13 de judizio, todos ellos meridionales.
sense-1
1.
(Izt(y-)),
juizio (V-gip ap. ElexpBerg
; Lar). Entendimiento, juicio."Juicio, facultad intelectual"Lar.
"
Eztakitt noiz etorri bia jatzun juiziua
"ElexpBerg.
Juizio gitxizkoa da geiaena. fJZ 98.
Juizio eta sentido onean dagon bitartean. BerDoc 161r.
Juizioa galdu eban. Cap 101.
Zuen juizioa non da?CbEBO 17.
Juizio duenaréna. LEOng 77v.
Juizijo ta karidade andiko Inglaterrako kanziller nausijak. fBIc II 203.
Ez dakit nun nekan juiziyua. Bil 80.
Askok esan du neregatikan / juiziorik bai al du?TxB I 217.
Juiziorik berez ez dunak / orlako ibillerak zetik.MendaroTx 111.
Buruko juizioa azpikoz-gora jarri diotela. BerronKijote 71.
v. tbn.
Juizio: Gamiz 204. Gco II 59. JJMg BasEsc 207. JanEd I 23. Sor AuOst 78. Iraola 139. EusJok 23. Auspoa 39, 75.
sense-2
2.
(Añ, H),
juizio (V-gip ap. ElexpBerg
; Lcc, Lar, Añ, Izt, H),
judizione (jü-Gèze, Foix ap. Lh.),
juzo (V ap. A)
Juicio (sin más especificaciones, suele referirse al Juicio Final). "(El día del) Juicio, juizioko eguna" Lar (v. tbn. Añ). "Jugement dernier" Lh. v. jujamendu. Egundano ezta izan, ez izanen iagoitik / iudizio hain handirik ezetare borthitzik. E 53.
Josafaten baturen gara judizion elkarreki. Amendux 14.
Ninivako gizonak iaikiren dirade iudizioan nazione hunekin, eta kondemnaturen dute haur. LçMt 12, 41 (He, TB, Dv jujamendu, Ur, Echn, Samper juizio, Ip jüdizione; Ol, Ker, IBk, IBe auzi).
Nik zuri eman bear dizudan kontua juizioan. BerTrat 89r.
Eta iudizioraño illkhiko etzarena. EZMan II 88.
Heriotzea, iudizioa, ifernua, parabisua. Harb 35.
Iudizioko egunean. Cap 33.
Iudizio partikularrean. Hm 229.
Azken iudizionian izanen den iuiamendu jenerala. TtOnsa 35.
Juizioko egunean. Arz 36.
Egiaz azken iudizioan etzaiku galdegiñen zer irakurri dugun. Ch I 3, 5 (Mst jüdizio; SP iuieamendu).
Azken yudizioko egunean. Lg II 204.
Juizio edo kontu-artze hau noiz izango dan. Ub 137.
Judizio aurreko ikusgarriak. AñEL1 38.
Orren juizio jústoes beldúr. LEOng 84v.
Zein izugarria izango dan juizio au bekatariarentzat. AA III 457.
Azken jüdizioneko kantika. UskLiB 216.
Juizijoko egunian. UrMarIl 37.
Bera juiziora deitzera joan ziran. ArrMay 166.
Oro jakinen dira / azken judizioz. Etcham 210.
Epaiketa (juizioa). IrYKBiz 64.
Judizio honetako azken epaiarekin. ArtiTobera 273.
Tronpeta soiñu aiek azken juiziokoak ziruditen. UgaldeIltz 13.
Bada beti hemen juizio-zain dagoen jende berririk. MEIG IX 99.
v. tbn. Mat 34. Ax 586 (V 376). Brtc 261. CatLlo 28. Jaur 137. CatBus 54. Dv LEd 270. Barb Sup 121. Juizio:VJ 8. Zubia 152. SermAN 7. Cb Eg II 196. Oe 30. Mg CO 284. Añ LoraS 24. Gco I 415. fB Ic I 16. JJMg BasEsc 68. CatB 73. It Fab 262. Lard 380. Legaz 54. Xe 382. PE 24. Ud 110. Bv AsL 138. Ag Serm 365. Itz Azald 37. CatUlz 47. Iraola 59. A Ardi 84. Inza Azalp 95. Tx B I 81. Yanzi 60. LuzKant 105. Gand Eusk 1956, 220 (V-gip). Izeta DirG 92. JAzpiroz 110. Ayesta 104.
sense-3
3.Juicio, opinión.Cf. infra JUIZIOAN, JUIZIO EGIN. Ea edugi dabeenz iuizio gestorik laguneen honreen kontra. Cap 111.
Egin ote deban inoren kontra juizio temerariorik. OA 168.
Ez egitea proximoaren kontra juizio gaiztorik. Iraz 32.
Bada, ene kristauak, zer juizio zuezaz egin aldagiket adiunta onetan?LarSermAzc 56.
Etorri jatan juizijo dongia. MgCO 181.
Gogorazio oek ez dira juizioak sinistea eman artean. AA II 210.
Onengatik Bixentaren juizio txarra egiten badezu. JAIrazBizia 117.
v. tbn.
Juizio: Oe 114. Gco II 16. Astar II 178. CatUlz 33.
azpiadiera-3.1
Criterio. Jakinsuagoaren iritzi edo juiziora jarri nai ez izatea. Gco II 23.
sense-4
4.
Terreno. "Juizioa, terrenoai esaten diete Errenderi ta Astigarraga aldean" 123-124-125, 40n. Bordaxarrek gaurkuan / esango'izkik ederrak: / juiziyua artuko dik / ote eta larrak. Auspoa 123-124-125, 40.
azpisarrera-1
JUIZIOAN.
a) (Precedido de gen.). A juicio de, en opinión de. Prudentearen juizioan. El 79. Gizon diskretoen juizioan. Iraz 34. Nezesidadeak grabe direnean, gizon diskrezio dutenen juizioan. CatAe 50 (CatR 51 urdupenian). v. tbn. CatSal 51. b) Prudentemente. Kontuz ibilli arren / eta juiziyuan, / iñor aberasten ez / da ofiziyuan. Bil 151.
azpisarrera-2
JUIZIOAN JANTZI.
Estar en sus cabales. Ezaueran sartua nago, / juiziyuan jantziya. Auspoa 123-4-5, 335.
azpisarrera-3
JUIZIOAN SARTU.
Entrar en razón; (trans.) hacer entrar en razón. Konbeni dira buru ariñak / juiziyuan sartzeko. PE 60.
Eskarmentuba ikustiak bat / juiziyuan sartzen du. TxB I 101.
v. tbn. Ud 98. EusJok II 89. AzpPr 77. Noe 94.
azpisarrerakoSense-3.1
Hacerse sensato, madurar. Sei urte ta erdi kunplitu zaizka, / oraindik [animaliya] ezta zartuba, / indarrak egiñ baño lenago / juiziyuan sartuba.EusJok II 89.
Izeba, neri ez dit inportik / naiz izan erdi zartua, / gazte txorua baño obe det / juiziyuan sartua. TxB II 44.
Juan Kruz ni baño zortzi bat urtez zarragoa baizan, ordurako ondo juizioan sartua, bera genin gure salleko buru.AtañoTxanKan 97.
azpisarrerakoSense-3.2
(Con adj.). Juizio betian / egunen batian / nekez bada ere danok / sartu gaitian. Auspoa 86-87, 84.
JUIZIO OSOAN.
En su sano juicio. Neregan ta juizio osoan beti nagoela. CbEg II 90.
azpisarrera-8
JUDIZIOZ.
azpisarrerakoSense-8.1
a)Judicialmente. Iudizioz punitu izateko digne datela. LçMt 5, 22 (TB juiamenduari zordun, Ur esertokiko epaiaren obendun, Dv jujamenduaren jasankizun, Ol auzitegian ogendun).
azpisarrerakoSense-8.2
b)"
Juizioz, cuerdamente"VP 48r.
azpisarrera-9
JUIZIOZKO (VP 49v, Lar, Añ).
Juicioso. "(Hombre de buen) juicio" Lar y Añ. Juiziozko kristauak. CbEg III 220.
Juizijozko erakusla guztiak. fBOlg 17.
Aita Cadizen karta juizijozkua. Ib. 120.
Ze mutill juiziozkok gura izan lei bere esposatzat. JJMgBasEsc 123.