1.
(V, G, AN; Lar, Añ),
zeihartu (L, BN, S; Dv, H(que cita el ej. de EZ)),
seiartu (SP(sin trad.)),
zeihertu (A)
Ref.:
A(zeartu, zeihartu);
GteErd 305
. (Con complemento en ablativo o alativo). Desviarse. "Torcer del camino, desviarse, zeartu" Lar y Añ. "Obliquer; au fig., quitter la bonne voie" Dv. "Zeihartu [...], oblicuar, apartarse del buen camino" A. "Zeihertu, gandulear, andar errante" Ib. (que cita a Dv). "Nunbeiteko urhatsetarat zeihartu da (BN-ciz)" Gte Erd 305. v. zehartatu. Etzaiteztela aparta / haren xidorretarik / gal etzaitezten kontrako / bidera zeharturik. EZEliç 178.
Etzera zeartuko zuzentasunetik erabakia ematean beartsuaren kontra. UrEx 23, 6 (Ker okertuko).
Bide zuzenetik behin ere zeihartu gabe. Laph 119.
Iphar haizea zeihartu zen ezkerrerat eta behinere baino bihurriago abiatu. Prop 1882, 47.
Jainkoaren alderako jauspen hori, maitagune hori, gure izaiteak berak manatzen derauku, eta hortarik zeihartzea, gure eginbide hertsienetik baztertzea laiteke eta zuzentasun guzien haustea. ArbIgand 58.
Xuxenetik makurrerat ez zeihartzeko. HUZez 82.
Hainitzak bathaiatuak dire bortz urthe huntan eta bizkitartean ezta hetarik bat-ez-bat zeihartu bide xuxenetik. Prop 1896, 66.
Baditeke traba batek zeiharraziko duela satorra doan bidetik, bainan guti, eta zeihartu baino lehen altxatuko du edo apalduko bere bidea, traba horren gainetik edo azpitik joaiteko bide zuzenean aitzina. GH 1975, 157.
(ap. DRA s.v. zeiharrarazi)
sense-2
2.(V, G), zeihartu. Ref.: A (zeartu); Gte Erd 305.Atravesar, cruzar."
Kaminuan zeartuta parau zen (V-arr)"GteErd 305.
Argatik zeartu dezute bidea zuen serbitzariaganontz. UrGen 18, 5 (Urt, Bibl iragan zarete; Dv ethorri, Ol urbildu, Ker, BiblE igaro zarete).
Agur, bai, Amerikak, enozue ikusiko / itxasoa zeartzen orrako ostera. ABAmaE 379.
Ez-dazaudan erria zeartzen det. "Atravieso"
.ZinkCrit 49.
Astiro zeartu dute aldez-alde areatzako urre-zerrenga goria. TAgUzt 37.
Oiñak alderen alde zeartzen zituten burni-loroak askatu bai-nizkitzun. ZaitSof 86.
Lau bidezabalak bertan alkar zeartuten dabe. ErkiagArran 28.
Baratza zeartuaz, / landatu, mintegi, / bide zuriez dabiltz, / geizpetan, bidari. GandElorri 80.
Arrigorrieta inguratzen duan herria, mendiz eta ibarrez bethea, bide zabal askok zeihartuta dago. OskKurl 143.
Dima zeartzean. Ayesta 45.
Orregatikan estudiokin / ez det sari asko artu, / ta onezkero buru zar onek / ola bearko du [bizitza] zeartu.Insausti 328.
Ia Europa geiena / zaude zearturik. Ib. 328.
azpiadiera-2.1
(Sin comp. directo). Eta ondoren sosegatuta / arbol-tartean zeartuaz, / [...] mur mur dijoa [iturri garbia] loretxo asko / or eta emen banatuaz. OtagCancB III 333.
sense-3
3.
(Lar, Añ),
zaihartu (Lecl→A). "Sesgar, torcer a un lado, zeartu
"Lar.
"Inclinar [...] a un lado o a otro, zeartu
"Lar, Añ.
"Ladear, [...]zeartu, zearkatu
"Añ.
"
Zaiharzea, incliner, pencher"Lecl.
azpiadiera-3.1
Desviar.
Jaizkibel-mendiaren erraietatik sortutako errekatxo bat onaraiño, atxurka zeiartu-ta, ekarri zuten. LhYol 5.