Tr. Desio se documenta en escritores vizcaínos (excepto deseo en Olaechea, Añibarro, Astarloa, CatBus y, a veces, CatLlo ) y desde fines del s. XIX prácticamente desplaza a deseo en guipuzcoano, si bien no es raro encontrar ambas formas en un mismo autor. Deseiu aparece en los catecismos baztaneses, salacenco y en el navarro de Añibarro; deseio en el de Ulzama y en Yanzi. En DFrec hay un ej. de deseo y 10 de desio .
sense-1
(Lcc, VP 20r, Lar, H(V, G)),
desio (V-gip ap. ElexpBerg),
deseiu,
deseio. Deseo.v. desira. Tr. Sólo meridional, si exceptuamos unos versos de Valcarlos (LuzKant 125). Aparece muy frecuentemente emparejado con nahi, gogo, gura, etc. Documentado bien desde los primeros textos, falta en vizcaíno desde mediados del s. XIX, tal vez algo antes, salvo en textos dialectales modernos de V-gip; falta tbn. en autores significativos como Mendiburu o Iztueta (Añibarro parece emplearlo sólo en sus primeros escritos). Desde comienzos del s. XX su empleo se restringe casi exclusivamente a textos de carácter popular; en la 2.a mitad se vuelve a encontrar en algún autor de cierto nivel.
Ainbat zan Silveroen deseoa Sirena ekusterren. Lazarraga A, 1142r.
Zu serbitzeko andi dot deseoa. Ib. A17, 1186r.
Libradu gagizan obra eta deseo deungetarik. Bet 3.
Deseo andia dut negozio guziak konpon litean.MRos 10.2r.
Aragiaren luxuriasko deseo gaistoak. BerDoc 171v.
Zer da luxuria? Apetitu eta deseo torpe bat aragien pekaturako. Cap 74.
Libredu gagizenzat Iangoikoak obra eta deseo deungeetarik. VJ 3.
Deseo anitz dut Jaungoikoak eman diezazuela urte anitzetan.
CartNav
139.
Baldin pensamentutik edo deseotik pasatu ez bazan obraz egitera pekatu. OA 158.
Deseo loiak daukazana iñoen senar da emazteakaz. Arz 44.
Ez iori gaitz egitea obras, itzes edo deseos. El 55.
Alkanzau diguzula gurari andi bat idaraiteko Jaunau egunean bein deseo geiagogaz. Urqz 46.
Haziendaren apetitu edo deseo desordenatu bat. Iraz 42.
Zerurako deseoakin zebillela. CbJust 55.
Deseo edo nai gaiztoetatik jaiotzen dira bekatu guziak. Ub 180.
Aoa idikita naikunde edo deseo likitsetara. MgCC 164.
Egite ta deseiu gaiztoetatik Jangoikoak libra gaitzan. AñCatAN 12 (CatLlo 12, CatAe 2, CatR 3 deseo, CatEliz 459, CatSal 3 deseiu).
Bendekurako gogo, deseo edo griña gaiztoa piztutzen da gure barruan. Gco II 49.
Zeuren aitarén deseoak naitúzie egín. LEIo 8, 44.
Badezula bera serbitzeko nai edo deseo andi bat. AA III 404.
Orobat oiei ongi egiteko deseoa erakutsi dutenak. FrantzesB I 97.
Ez gatxik jazo dakijon desiorik, ez geuk berari egiteko guraaririk. fBIc I 100.
Inoren kalteko gurari edo desio oneek kristinau guztiai eragotzita dagoz. Ib. II 269.
Orai eskuaraz publikatzen duena [...] kristau fielen instrukzionearen deseiuz. CatB 5.
Nortzuk, bada, egiten daudee pekatu mortala alango desio bagako biraoakaz?CatLlo 44.
Zure deseo guztiya aseko dute ta ezin geiagoraño beteko dute. EchveImit 341 (III 49, 6; Ip nahi tüzünak, Pi gura direan guztiak, Leon gutiziatu guziak
).
Nere uste guztian / dauka deseoa / zamaz lerturik illa / ni ikustekoa. ItFab 129.
Zoin naidenek mira lezan emazte bati deseo gaxtorekin. HualMt 5, 28.
Zuek ekarriagatik / deseua ugari, / utzi ezaiozute / gure baliari. Arrantz 15.
Ostera bere zaldira igo zan, gau artan bertan bere jauregira iristeko deseoz. ArrGB 93.
Ez egitie iñori gatxik ez egitez, ez esatez, ez desioz bere. CatArrig 81.
Nere desio guzia izandu da Maria ikustia gizonaz onratua. BvAsL 80.
Bera ikusteko zale eta deseotan irazeki zan. ArrMay 114.
Ez daukak abilidaderik ire desioa ezkutatzeko. Apaol 44.
Sentitzen du bere biotzaren erdian desio neurrigabeko bat. AgSerm 207.
Feri on baten desioa daukala. AlzSTFer 116.
( s. XX)Obra onak iteko nagitasune edo deseio falta. CatUlz 51.
Bertzen ondasunen deseioik ez izetia. Ib. 7.
Aingeruak eztituzte ezagutzen gure biotzaren deseioak. (AN-ulz, 1905). FLV 1988, 270.
Ez du sintsen zer deseo duan xakiteko noizartio dagon erri kortan. Mdg 151.
Emendik egiten dugu desioaren bitartez an izandu bagiña guk ere egingo genuena. Goñi 114.
Oien aspaldiko deseoa kunplitua geldituko da. IllTestim 30.
Zer desiotan etorri ziran / orduan nuen ikasi: / amak eta aizpak gure etxia / biar zutela ikusi. TxB I 77.
Ezkontzeko izan arren / askok desiua. MendaroTx 241 (234 desiyua).
Nere deseiua zer zen / niyon adiderazi. Yanzi 98.
"Wishful thinking" (gogoz edo desioz betetako oldozmenak). JAIrazBizia 96.
Zure deseoa baldin bada, ongi iruditzen zait. ArtiIpuin 84.
Orixe dok iñondako desio txarra. SMZirik 125.
Adimendun izakietan zera aurkitzen dugu: gogoa (deseoa). VillJaink 109.
Gurari edo deseo txarrik euki. MAtxGazt 84.
Aren desiora apaldu zan. EtxbaIbilt 485.
Emakumearen maitasunaren desioa / itsas ertza neurri gabea da. LasaPoem 67.
Ni ere desioarekin gelditu nintzan.BAyerbe 141.
Deseo on bat agertuten dot / danok ondo bizitzeko. FEtxeb 171.
v. tbn. MPortal 60. Oe 143. CatBus 26. Insausti 34. Desio: Auspoa 97, 50. Auspoa 39, 57.
azpisarrera-1
DESEOAN.
Deseando. Cf. VocNav. "(Estar a) deseo de algo, estar con el deseo de algo (de uso general)". Nai zenduen joatea zureak gana eta zure aitaren etxearen deseoan zeunden. UrGen 31, 30 (Urt etxerako gutizia haundia baihuen, Dv etxera lehian, Ol, Ker etxemiñez).
Itxurak egiteko / desiuan danak / engañatuko ditu / konfesore jaunak. Ud 128.
Lenago ere gure animak / salbatzeko desiuan. MendaroTx 124.
azpisarrera-2
DESEO IZAN(Trans.). Desear. Deseo neben okasio bat.Lazarraga A23, 1195r.
Deseo dut, bada, egun esplikatu Santiago Apostoloaren festibidadea. SermAN 1v.
Txabalategi eta / Zabala gaztea; / askok deseo zuen / kantuz ikustea. (In IztD 169
).
Deseo zana emango zala. Afrika 114.
Etzaitut ikusitzen / desio ainbeste. Bil 136.
Lege eder bat jarri / bizi gaitezen garbi; / ori deseo nuke nik, / ixuri gabe odolik!Xe 411.
Osasuna desio / nere partetikan. Ud 74.
Egarri biziaz deseo zuen Aurtxo Jesus ikustearen on eta mesede paregabea. ArrMay 115.
Danok deseo bear deguna da bizi dedilla. Apaol 29.
Kantuz adierazteko / deseo dedana. Auspoa 97, 87.
Naiakgatikan logratu eziñ / desio nuben izarra. MocDamu 19.
Salto biz bertan arkitu nitzan / desio nuan lekuan. IllTestim 18.
Deseo diyot izan dezala / lenago ainbat kreditu. TxB I 71.
Oiek guziak baño / deseo zan bandera, / juana da Ondarru- / tarraren rnendera.MendaroTx 370.
Iñork ez degu gazterik il nai, / desio degu zartzia. Ib. 160.
Deseio nuen martxa / oraintxe asi da. Auspoa 77-78, 260.
Nekez bada're gaur iritxi da / deseo nuen ametsa. UztNoiz 82.
Jana ta erana badaukazu an / desio dezun guzia. UztSas 224.
Orixe deseo diotet beste guziai ere. BAyerbe 165.
Egun batzuek ondo pasatu, / oi da desio doguna. FEtxeb 205.
v. tbn.
In Barand 63. Insausti 320. Albeniz 50. Desio izan: MMant 68.
(Tras part.). Egiya ez denik ez det kontatu / engañatu desiotan. Auspoa 97, 71.
azpisarrera-4
DESEOZ.
Deseando. Errepublika jarri genduan / desioz egun obiak. MendaroTx 128.
azpisarrerakoSense-4.1
(Tras gen.). Neskatxa bat maite det / oso dotoria, / kolore zuri gorri, / udako loria; / bere desioz daukat / biotza goria.Auspoa 39, 133.
azpisarrera-5
DESEOZKO.
De deseo. Deseozko pekatuen gañean. CbEBO 53.
Deseozko komuniñoaren bitartez. AñLoraS 130.
Beste pekatu batzuek dira deseozkoak. Gco II 4 (tbn. deseozko (bekatuak) en Mg CC 119 y CO 171).
Egiñ bear dira fedezko aktoak [...]; 5.a Jauna artzeko zale eta deseozkoak. ArrMay 12.