Tr. Documentado en textos vizcaínos y guipuzcoanos desde mediados del s. XVIII; al Norte se encuentra en Mirande. La forma. otsan sólo se documenta en Uriarte, Arrese Beitia (AmaE 351), D. Agirre (Serm 354), ArgiDL y Mirande (Pr 308). En DFrec hay 5 ejs. de otzan, 1 de otsan y 3 de otxan.
sense-1
1.
(V, G; Lar, MgPAbVoc, Izt 71r, H),
otsan (G-azp; VocCB 418)
Ref.:
A; Iz ArOñ ; Elexp Berg ; Gte Erd 212 y 238. Manso, dócil, pacífico."Apacible"Lar.
"Doméstico, en el sentido de tratable"Ib."1. [...] Abere maltso eta otzana, [...]; 2. doux, qui a de la douceur, de la bénignité"H.
"Manso, pacífico [...]. Katuei eta pertsonei buruz (gutxi) entzuna, gehienbat"ElexpBerg.
"
Ori esanda otsana jarriko da (G-azp)"GteErd 212.
Izan nadin kasto, garbi, modest, otzan. LarSTomas 2.
Emazte otzan, baketsu, euli bati bere gatxik egingo ez leuskiona. MgPAb 92.
Animalija otzan edo mansuak. JJMgBasEsc 34.
Nortzuk dira manso edo otzanak?CatBus 39.
Zorijonekuak otsanak, zerren eurak menpetuko dabe lurra. UrMt(V) 5, 4 (Ol, Arriand, Ker, IBk otzan; Lç, Dv eme, He, TB, Ip, SalabBN, Leon ezti, Ur malso, Or biotz-bera, IBe bihotz gozoko
).
Persona guziakin guziz otzan eta mantxoa zan. ArrGB 146.
On Kaixo jaiotzatik da lotsor, otzana, / ezdabaidetarako iñoz gauz ez dana. ABAmaE 224.
Ogietan aurkitten dozanak [sugiak] otzanak ixaten yoyazan. AG 1050.
Baña etxean bildots otzan bat da, gizajoa. EchtaJos 223.
Apala ta otzana ta ur ila da Genesarethko itxasoxkoa. AEEs 1916, 305.
Zorionekoak otzanak . KIkV 105.
(tbn. en KIkG 79)Bildotx otsanena. ArgiDL 97.
Larrean pake dabil / artalde otzana. OrBM 120.
Gizartekeri aldakoi, otzan eta gazagoa, Marx-enaz zer ikusi andirik eztaukan gizartekeria. EguzkGizAuz 69.
Hilgai otzanak. MdePo 69.
Txori kantari otzana. BEnbNereA 79.
Gizonik zindoena eta otzanena eta oberena zerala. ZaitPlat 107.
Txakurkume otzana. ErkiagBatB 66.
Gizon pakezalea naiz ni, otzana, barea. BerronKijote 165.
Leen arro zana, emaztean esanetan otsana.EZBB II 46.
Uso otzan aiekin / arriturik nago.Zendoia 140.
v. tbn. Ur MarIl 100. Azc PB 110. Ag AL 99. Itz Azald 195. Kk Ab I 13. GMant LEItz 71. ArgiDL 66. Altuna 111. Ldi RIEV 1929, 208. Enb 197. Otx 30. TP Y 1934, 173. Txill Let 96. Gand Elorri 131. Lasa Poem 106. Otsan:MEIG III 152.
azpiadiera-1.1
(Con reduplicación intensiva)."
Katakuma au otzan-otzana da
"ElexpBerg.
azpiadiera-1.2
(Uso pred.). Jenobebaren onginaia ezagutzen bazuen bezela, otzan eta geldi zegokion [aberea]. ArrGB 44.
Elizmai aurrean belaunikoturik, otzan, apal da makur [...] Jaungoikoaren [...] jaubetasuna autortuteuen. AgKr 207.
Lotsakizun eta laidoak (irañak) otzan eroan nebazan. PiImit III 18, 1 (SP mantsoki, Ch, Mst e Ip eztiki, Leon amultsuki).
Otzan eta goxo iokatuz. OrAitork 229.
Bere entzuleak isil, otzan ta eskurakoi jarri zituala. ErkiagArran 143.
Zerbait esateko eskatu diot otzan. TxillLet 67.
"Millesker" bein eta berriz esanda, arkumea baño otzanago. AnabAprika 72.
v. tbn. Etxde AlosT 72.
azpiadiera-1.2.1
(Con reduplicación intensiva). Bere bijotzeko ondoezak agertu eutsozan [...] otzan-otzan, bildotsa baño apalago. KkAb I 37.
Otzan-otzan itzi eben ene asto gaxua. Otx 122.
Otzan-otzan oles egin ostian. Ib. 107.
Orra non datorkizun zure erregea, otzan-otzan eta astoama baten gañean. KerMt 21, 5 (Ol otzanik; Lç mansorik).
azpiadiera-1.3
"Humilde"Izt 60r.
Eleizearen seme otsana, mena eta esanekoa. ItzAzald 104.
Beltran jaunari, otzana zanez (umilla zan aldetik) zurikeri auek etzitzaizkion atsegin. EtxdeAlosT 16.
Sekulan ikusi ete zan, ba, alango erregiñik, ain apalik eta otzanik? (In EtxabuKontu 146
).
azpiadiera-1.4
(Lar→H). "(Hombre) abierto, sin doblez"Lar.
sense-2
2.
(Lar, H). "Agradable"Lar.
Zeren zure jolasa dana dala, beti izango da otzana. "Agradable"
.ItDial 108 (Ur gozatsu, Dv atsegingarri, Ip laketgarri).
azpisarrera-1
OTXAN a) (V-gip, G-azp). Ref.: Elexp Berg; ZestErret (Forma con palat.). Manso, apacible. "Apala, agintzen edo eskatzen zaiona muzinik egin gabe, baretasunez, egiten duena" ZestErret. Guziz otxan eta mantxoa zan [basauntza]. ArrGB 44.
Alboko emakumeak, Lorea otxanak, gozatzen dio barruko samiña. AgEEs 1917, 213.
Kai-barruko ur otxanetara. ElizdoEEs 1925, 214.
Bizitza-itxaso otxan barea. LdiBB 164.
Biotz zabala ta otxana zun aientzat osabak. TAgUzt 257.
Erri otxan paketsua. SMitxAranz 195.
Izketan bildots otxana dogu / baiña egikeraz otso. BEnbNereA 262.
Zakur otxanak ere amorratzen dira. IbiñVirgil 104.
Zeruko Jaunak bere dei gozoz / otsegin zizutenean, / Aren naiera jarri ziñaten / apaltasun otxanean.Olea 251.
Arta-puska baño otxanagoko baserritarrak. AtañoTxanKan 219.
Ez ote den ardi otxan eta haize errotekin borroka ibili. MIH 201.
v. tbn. EA OlBe 48. Or Poem 521. Etxde JJ 98. Gand Elorri 81. Berron Kijote 68.
azpisarrerakoSense-1.1
(Uso predicativo). Otxan asko egondu zan / lepotik eltzian. Lizaso(
inUztNoiz 36
).
An bildu zan jendetza / ez zegoen otxan. Zendoia 150.
azpiadiera-1.1
(Con reduplicación intens.)."
Otxan-otxan erantzun ziyon
"ZestErret.
Gure bakartasunean otxan-otxan etsitzen degunezkero. LdiIL 109.
Aren esanetara otxan-otxan etortzen zan. EtxdeJJ 69.
azpisarrerakoSense-1.2
(Izt 60r, VocCB 439). Humilde.
Simpático. Goraintzi bada Ayanberi ta bion emazte otxanari (otxana "simpático" da Uitzin). Or, carta a Ldi 19-5-1929 (ap. DRA). Gero, aldamenean, / atzaidan eseri, andereño otxan. "La doncella adorable". Ldi BB 122. b) Agradable (no referido a personas). Giro otxana sortu naiean / gabon-urteberrietan. Auspoa 111, 60. Nere leenengo bertso-saioa antxe egin nuen [...]. Zer gertakizun otxana! Zendoia 15. Kontakizun arin, otxan eta jostarien bidetik. MEIG II 106. Ez du [Jacques Tati-k] mintzoaren beharrik oraingo bizitzaren alegia azaltzeko, otxan-itxuran aski zorrotza. MEIG I 191.
azpisarrera-2
OTZANIK.
Mansamente. Orra or datorkizu zure errege / otzanik astogañean. OlMt 21, 5 (Ker otzan-otzan).
azpisarrerakoSense-2.1
(Con reduplicación intensiva). Eta uretan dabiltzan bale / izugarriok, / otzan-otzanik gure sareetan / jausi bitez. ABAmaE 129.