Tr. Documentado en autores meridionales desde el s. XIX. Laborri y lauorri se encuentran en proporción similar; en el s. XIX, lauorri se atestigua en los vizcaínos J.M. Zavala y Arrese Beitia, y laborri en los guipuzcoanos Iturriaga, Lardizabal y Arrue. En el s. XX se dan ambas formas, tanto en autores guipuzcoanos como en vizcaínos; emplean laborri Iraizoz (YKBiz 517), S. Mitxelena, Villasante y Azurmendi, y los vizcaínos Arriandiaga y Gandiaga; lauorri los vizcaínos Atutxa y Erkiaga, y tbn. Orixe, Zaitegi, Txillardegi y Gaztelu.
sense-1
1.
(G-bet, AN-5vill-ulz, L-sar; vEys, Dv(que cita a It), H(G), Lh(que cita a Lf)),
lauorri (V-ger-arr-arrig-och-m-gip, G-azp-goi, AN-araq-arce, L-sar),
lagorri (G-to, L-ain),
lauborri (V-och, G-goi),
laugorri (G-azp)
Ref.:
A(laborri, lagorri);
AEusk 1927, 175;
EI 118
. Espanto, estupor.Cf. laortasun. Gauean sartu zitzaien laborriak etzien uzten leku batean egoten. Lard 130.
Jenobeba laborriak artu zuen. ArrGB 64.
Ezurretarañoko laborria sartu. ArrEE 1882c, 552.
Ezeren lauorririk bage, danaren yabe naiz. ZaitSof 73.
Ezin da beren laborritik oneratu, Gernikan gertatuen berri ikusiak eta ikasiak. SMitxUnam 146.
Arridura ta ulertu eziñezko laborria sorrarazten digun gauza. VillJaink 119.
Bere gain ta inguru izanik aukera bildurgarriok, alako lauorri ta ikara esan eziñekoa nabaitzen dau. ErkiagBatB 186.
Bendekoaren lauorri / atsegin andi yako orri. AtutxaMugarra(ap. DRA).
azpiadiera-1.1
(Como segundo miembro de comp.)."
Izu-laborri (G; Ur), espanto, apuro extremado"A.
Nork esan astoaren / beldur laborria, / noiz allegatuko zan / beraren aldia?ItFab 43.
Gorputz guziko izu-ikara laborriak artu eta estutasunaren indarrez ito-bearrean. ArrGB 89.
Guziak izu laborriak artu eta [...] lasterka joan ziran. ArrMay 108 (v. tbn. la misma expr. en Ataño TxanKan 230).
Arriturik eta beldur-laborriak arturik. IrYKBiz 188.
Belauniko otoitz egin-da, arekin / uzten ikara lauorri. "Su miedo cerval"
.OrEus 344.
Erioari buruz oi zuten izu-ikara lau-orria ta zukurutza. ZaitPlat 118.
Eta zergatik itzal eta izu-laborri ori jakintsuarekiko?VillJaink 128 (v. tbn. izu-laborri Ayerb EEs 1912, 178, Ir YKBiz 243).
sense-2
2.(Uso pred.).(Estar, etc.)espantado, temblando de miedo. Gustijaik laborri (ixuikara) ziran. ArriandLc 1, 63 (He espantitu, Dv balditu, Oteiza, Brunet, Ol, Or, Ker, IBk, BiblE (h)arritu).
Bestetango mutil arekin ikusi dut Miren. Lauorri utzi nau ikuspenak. TxillLet 66.
Lauorri bezela gelditu naiz. Ib. 38.
Neguko elorri, / gorri ta laborri. GandElorri 40.
Landak oro uretan, / ikusten nekazariak lauorri. GaztMusIx 125.
azpisarrera-1
LABORRIAN(Dv; lauorrian Vc, B ap. A; laugorrixen, -ixean V-gip). (Estar, etc.) espantado, temblando de miedo. "Je suppose que ce laborrian n'est autre chose que cette manière labourdine de parler; lau horritako ikharan egotea" Dv (tras citar el ej. de It). "Estupefacto, sumamente apurado. (De aquí nace la palabra laborrian)" A. Ikaraz laborrian / beti egotea, / egia esateko / ez da bizitzea. ItFab 145 (tbn. en CancB III 45, pero en éste ikarak laborrian, que traduce 'el estar siempre temblando de miedo').
Absalonen jende guzia ondatua da, eta biotzik andiena ere laborrian jarriko da. Lard 199.
Lauorrian ikaraz zan bizi. ABAmaE 264.
Lau orrian illunpetan dagoz gaixoak. Ib. 439.
Arri ta zur (zur da lur, lauorrian, arriturik) begira daude. OrEus 103n.
Bigarren estulak gure mutilla lau-orrien ikeran imiñi eban. EgutKarm 1952, 72 (ap. DRA
).
Badute Chomskytar frankok, [...] laborrian ikara paratzen nauen makurra. MEIG VI 110.
azpisarrerakoSense-1.1
Ziegako atea itxirik Jenobeba beldur laborrian utzi zuen.Arr GB 26. Ikara lauorrian gelditu zan.
azpisarrera-2
LABORRITAN(Estar, etc.) espantado, temblando de miedo. Dei eginda, lau orritan / yagiko bearko don, Mari. ZavFab,
RIEV 1907, 97. Ez bezaitzate lau-orritan izutu nere itzak. ZaitSof 112.
Nor ote lau-orritan zenerabillen emakume ori?Ib. 84.
Gurasoak izu-ikaraz lau-orritan ziran bitartean, [...]. ZaitPlat 115.
azpisarrerakoSense-2.1
Ikara laborritan.Or Mi 141. Ene bada! Izu-laborritan nago! Zait Sof 112 (198 izu-lauorritan).
azpisarrera-3
LABORRIZ(Estar, etc.) espantado, temblando de miedo. Bertaratzen da / laborriz mutil ernaia. SMitxAranz 12.
Ikaratu nintzan maitez eta lauorriz. OrAitork 170.
Azken deia, ikarati, / laborriz lotu zitzaien / hostoeri. AzurmHitzB 59.