1.
(V, G-goi ap. A; Lar, Lar in Aq 1316, Añ (V), Dv, H),
garbae (A). "Arrepentimiento"Lar.
"Pesar, dolor"Ib."Douleur, affliction"Dv.
"Arrepentimiento. Urdaia, janda garbaia (V-m) [tbn. en Mg PAb 123], tocino, después de comerle, arrepentimiento"A.
Tr. Atestiguado desde Capanaga; hasta finales del s. XIX se documenta sólo en algunos autores vizcaínos (no se encuentra en Astarloa, fray Bartolomé y J.J. Moguel). A partir de esta época lo emplean tbn. algunos autores cultos no vizcaínos.
Garbaia edugi, egin dauelako, eta ez kunplidu. Cap(ed. 1893) 46.
Pekatuen garbaiagaz. Cap 18.
Emaiten deustazula neure pekatuen garbaia. Urqz 4.
Damuari edo garbaia. CbCatV 110.
Bekatuen damuaria oso bat [...] garbai bizi bat. AñEL1 25 (v. tbn. en contexto similar EL2 29, 45 y 239 bekatuen garbai zolia
).
Artu dau Israelek betiko garbaia / euskeldun izateko gaur erabagia. (Interpr?). ABAmaE 27 (Dv traduce 'Israel est touché d'éternel repentir').
Iraindu dogulako daukagun garbai edo biotzmina. ItzAzald 139.
Eleizak [...] ezarri ziyezten garbai-agiriyak . (pruebas de arrepentimiento). EEs 1913, 179.
Garbai edo damua. KIkV 95.
Au ikusirik nori etxako garbaiz ausiko bijotza?Enb 100.
Badakartzu zuzendu-asmo zeatzik eta [...] egiazko garbairik ere. LdiIL 88.
Baña gogoak damu bat dizu: / anbat pekatuen garbai. SMitxAranz 166.
Ori zala ta garbaiz ta errukiz ikusten eban maisuak. ErkiagBatB 26.
v. tbn.
CrIc 206. Zav Fab RIEV 1907, 531. CatArrig 87. A Ardi 115. GMant Goi 99. KIkG 73. Anab Usauri 91. Mde HaurB 50. Etxde JJ 265. Arriand Lc 24, 47.
2.(Uso adj.).Arrepentido.Cf. infra GARBAI IZAN. Damututa zegoan Patxi. [...] Krispiñ etzan lapur garbaia, Patxi bezela. Ajolik ere etzitzaion. OskKurl 193.
azpisarrera-1
GARBAI IZAN.
v. 1 garbatu. a) (Aux. intrans.). "Arrepentirse, dolerse, pesar: biyotzez garbai naiz, me pesa de corazón. Compungirse" BeraLzM. Artzainak dei ta ardi gaizoa arenganaino / bêka doa lotsa dala, damu, garbai. A Ardi 112. Beronek garbai dan biotzetik / sortzen dau negar-malko iñontza. GMant Goi 69. Iraindu zaitudalako, biotz-biotzez garbai ta damu naz. KIkV 116. Garbai da beste norbait maitatu eza. Ibiñ Virgil 34. Zorrez gauden ezkero / zugan gara garbai. Ayesta 120. b) (Aux. trans.). Arrepentirse. Ezin geiagoan garbai ta damu det nere maiteena zeran Jaun ori iraindu ta naigabetua. KIkG 84.
azpisarrera-2
GARBAIZ-GARBAIZ. Con mucho arrepentimiento.
Auxe da Simonek Ama maite orri, / iragarri eutson samin-aiotza, / ta neure obenez egiña dalarik / garbaiz-garbaiz daukat ene biotza. GMantGoi 62.
azpisarrera-3
GARBAIZKO(Adnom.). Garbaizko lorea. "Flor del arrepentimiento"
.LauxBBa 70.