1.
(V-m, G, AN, S; Lcc, Lar, Añ, VocZeg 286, H(<ch-> V, G), ZamVoc),
txantel (V-ger-ple-arr-oroz; Añ, Zam Voc),
txatel (V-gip, G-goi),
xartel (B; SP)
Ref.:
A(txantel, txartel, txatel, xartel);
IzArOñ(txatel);
EtxbaEib;
GketxLoiola(ondoko);
ElexpBerg
. Cédula, billete, tarjeta, papeleta, ficha."Cartel de desafío, desafiaitako txartela
"Lcc.
"Billet, passeport, certificat"SP.
"Cédula"Lar, Añ y VocZeg 286."Esquela, tira de papel"Lar, Añ.
"Cedulón, papelón satírico, txartel bezkarria
"Lar.
"Póliza, orden por escrito para cobrar algo"Ib."Parte, el despacho y cédula que se da al parte de la hora en que se sale, partearen txartela
"Ib."Cédula, billete, esquela. [...]. Garizuman, dotriñea dakianari, andia bada, txartel osoa emoten jako; gaztetxoa bada, txartel erdia (V-m), al que sabe la doctrina, se le da en cuaresma, si es persona adulta, cédula entera; si es jovencia, media cédula"A.
"
Txantel bila elizara doazanak gogortxuago edo estutxoago artu baleiez, dotriña geiago jakingo genduke, [...] a los que van a buscar cédula a la iglesia"Ib."
Xartel artzera noaie, voy a tomar cédula"Ib."El pueblo llama txantel o txartel, a la cédula de comunión y a la de aprobación en examen de catecismo"Zam Voc..
"(El) vale (de catecismo)"Iz ArOñ..
"
Txartela atara al dozu aurten? ¿has sacado cédula este año?"Etxba Eib..
"Cédula que había que conseguir cada año del cura para poder cumplir con el precepto pascual"Elexp Berg..
AxN explica buthun (24), por txartel. Cf. VocNav s.v. chartela. v. BIDE-TXARTEL, DIRU-TXARTEL, GARATZ-T. , IZEN-T. , SARRERA-T. Tr. Documentado al Sur desde principios del s. XIX, al Norte, aunque aparece ya en el dicc. de Pouvreau, no lo hallamos sino en algunos autores modernos como Xalbador o Larre. Además del gral. txartel, hay txantel en Azkue (junto a txartel ) y en Kirikiño. En DFrec hay 48 ejs. de txartel y 1 de xartel, todos ellos meridionales.
Komulgetan dira, artuten dabee txartela, ta urrengo urteraño bakia. MgCO 79.
Eskribiturik txartel banatan [...] direanak sartu zituan ontzi [baten]. AñMisE 154.
Ez ni geiago urliagana txartela artzera, doktrina berria ta okerka galdetzen du. AA III 590.
Beraren Majestadeak biraldu ziozkan Gipuzkoari, Batalloiko Agintarientzako bear ziran txartel edo patenteak. IztC 382.
Ezagutu izan dira onzitegi ospatsuak, esaten ere duten bezala garbiroki, anziñaerako argibide askok, eta batez ere Erregiña Doña Juanak [...] urtean emandako txartel batek. Ib. 127.
Pilatok agindu zuen, Jesusi buru-gañean ipintzeko txartel bat, esaten zuena: Jesus Nazareteko Juduen Erregea. Lard 460.
Urias Martiztira bialdu zuen, Joabentzat txartel bat emanda. Txartel onetan Joabi esaten zion [...].Ib. 191.
Lur piska baten jabe gerala agertzeko [...] paper edo txartelak nai izaten dizkitzugu. AJauregiEE 1885b, 269.
Bere eskuz firmatutako txartel baten bidez bere anima demonioari ematera beartu zuen. ArrMay 150.
Garizumako txartela. ABGuzur 154.
Nik ezin neike ez bataren da ez bestearen alde gaur txartelik emon. AgKr 178 (ref. a unos comicios).
Zeñentzat dezu txartela? [...] kendu zion eskutitza mutilzarrari, ta [...]. AgG 175s.
Burdeoserako txartel edo billetea. UrruzZer 91.
Udaletxera txartel baten bila agertzea. AEEs 1916, 110.
Burdinbiderako txartela.ForuAB 131.
Txantel urdin bat eskuan zuela, gizon bat [...] agertu zitzaigun. Lur jota gelditu zan gure Adrian Iriondo, berri hura irakurri zuenean. AArdi 83.
Zure txartel mamitsu, mila dollarreko txartel hura, artu nueneko, [...] erantzun nizun "dirua emen da" esanez. Ib. 29.
Gezurrezkua errezioaren / billa juateko txartela.MendaroTx 171.
Artu eben bakotxak bere txantela ta igaro ziran geldoki-barrura. KkAb II 82.
Loteriko txartel bat. AlzTxib 100.
Ona emen, Buenos Airesetara joateko, ontzirako [...] txartela. AlzRam 130.
Egunkarirako arpidedun-gaien firma biltzeko egin ditugun txartelak. LdiIL 151.
Ugazaba bakarra izango dan estadu onek, ordainbide-txartelak emongo ei-dautsez langilleai, ta [...] bear dabena, txartel orreinbidez [...] eskuratu al izango ei-dabe. EguzkGizAuz 144.
Txirringentzako txartelak. "Placas para bicicletas"
.EAEg 22-10-1936, 106.
Bere txartela, besokoa eta Gurutze Gorriarenak diran janzki eta gauzak."Carnet"
.Ib. 21-5-1937, 1734.
Gaitz-iritzia [...] iritzpide orretara jausi danaren edesti-txartelean idatzi dedin. "La ficha historial"
.Ib. 31-5-1937, 1733.
Zillar edo txartel biurtutako dirua. "Billetes y metálico"
.Ib. 7-2-1937, 1003.
Bigarren birundan txartela agerian eraman eta sartu zula eltzera. OrQA 80 (ref. a unas elecciones).
Geltoki barneko leiho ttikian txartelak erosi. OskKurl 111.
[Zineko] txartela erosteko. Ib. 215.
Garizuman etxean dotriña ikasten ibiltzen giñan, gero txartela artzeko. AndAUzta 67.
[Ontzirako] txartelak al ziran merkeenak artu zituzten. NEtxLBB 33.
Orai arteko errepostuak / ongi dituzu ezarri, / ea txartela merexi duzun / nik ikusiko dut sarri. Xa( inMattin 70
).
Aspalditxuan gaizki / gu korredoriak, / txartel asko dauzkagu / kobratu gabiak. Basarri( inUztNoiz 33
).
Milla peztako txartela / artu ta Roschild bezela. UztSas 71.
Botuak bota txarteletan da / aukeratutzen zutena. Ib. 295.
Txartela aldatu ta beste Denver-erako abioie artzeko. Gerrika 209.
Atxikazu zure txartela sakelan partida ondarreraino, zeren orduan zortean tiratuko baitute.LarreArtzainE 313.
Frontoietan eta apustu-plazetan diru jokatzen edo txartelak egiten aritzen dira baten alde eta kontra. Albeniz 179.
Izengoitia daraman literatura hori erdipurdikoa izaten da. Idazle handiek [...] ez zuten horrelako txartelen beharrik. MIH 130.
Gutxi gorabehera ere, ez nuke esango zenbat hitz diren. Txartelak hirurehun milatik gora dira. PMuj( inMEIG I 90 (ref. a las fichas de su diccionario)
).
Txartelak pila haundietan neuzkan eta [...] abedeari jarraituz zuzen ipini ondoren, paper haundietara aldatu nituen. Ib. 91.
v. tbn.
Ezale 1899, 7a. Iraola 19. EEs 1917, 219. Lh Yol 32. JAIraz Bizia 99. Lab SuEm 207. Etxabu Kontu 48. Ataño TxanKan 91.
azpiadiera-1.1
(Como primer miembro de comp.). [Treneko] txantel ikustallia. KkAb II 82.
[Treneko] txantel-zulatzalliak. Ib. 82.
Gain bizkar artan zegoan gurutzea, eta bai txartel kutxa ere.AZink 161.
sense-2
2.
(V-m ap. A),
txantel (V-ple-ger ap. A). "Porciones que se eligen en las arboledas para destinarlas a carbón"A.
"
Txantel: [...] 2.º finca o heredad muy pequeña; [...] 4.º (V-ple), tabla, cuadro o porción determinada de un campo labrado; 5.º (V-ger), lote de terreno"Ib.
sense-3
3."
Txantel [...] (AN-5vill), porción grande de leñas cortadas y preparadas para hacer carbón"A.
azpisarrera-1
TXARTELETARA,
TXARTELATARA.
A tomar cédula. Txartelaren billa elizgelara joateko euren gorputza astundu egiten jakoe. Alan be ia arranondotar guztiak joaten dira txartelatara, asabe zarren ekandu on orri jarraituaz. AgKr 40 (39 txarteletara).