Tr. Documentado en textos septentrionales no suletinos y en Orixe. Xilintxa es la forma más general. Hay además xilintx en Oxobi e Iratzeder y xilinta en López y Barbier (en éste junto a xilintxa ). Orixe emplea los compuestos txilinta-ots , txilintx-ots y txilintxa-soñu .
sense-1
1.
(L, B, BN-arb-baig; SP, Urt V 263, Dv, H; -xa Ht VocGr 340, Arch VocGr 191),
txilintxa (AN-5vill, L, B, BN-baig; Lar, Añ(V)),
xilintx,
xilinta (H (BN) s.v. xilintxa),
xilintz (BN-baig),
xilinda (H (BN) s.v. xilintxa),
txiltsa (S)
Ref.:
A(txilintxa, xilintxa);
GieseMolinS 622;
SatrVocP(txilintxa, xilintz);
CarnIt 271;
GteErd 269
. Campanilla; esquila."Clochette"SP.
"Esquila, campana"Añ.
"Sonnette"Dv.
"Sonnette, clochette, ainsi nommée à raison de ce qu'elle est suspendue"H, que cita a Etcheberri de Ziburu."(L, B, BN-baig), cencerro"A.
"
Tinbria jo (G-azp), xilintxa jo du (BN-arb)"GteErd 269.
v. txilin, 1 txintxila. Eriak athetan xilintxa aditzean. EZMan II 86.
Elebazioneko xilinta inzunik, Jaun Handiaren adoratzera elizan sar ladin. AR 247.
Eman diozka soin luzea, galtzak eta soingainekoa eta itzuli guzian inguratu du asko xilintxa urhezkoz. DvEccli 45, 10 (Ol txilin).
Hiriko karrika guziak joiten zituen, xilintxa bat eskuan, burhasoen eta nausien othoizteko. Laph 200.
Hamarrak irian joiten da xilintxa bat. JEBur 172.
Bai, jauna bainan hiruak eta erdietan xilintxa joko dautazu?ZerbArtho 44.
Xilintxa ukaldi bat. Ib. 172.
Xilintxa [...] jo. BarbSup 16 (80 xilinta).
Joaren xilintx on arina! Ox 185.
Ardiak eta beiak [...] bere xilintxa eta yoale ozenekin. Zub 101.
Ez eta erabiliko / xilintxa ez xirularik. Etcham 163.
Dena xingol eta xilintx haugi egun, Eskuara, / Hire gazten jauzi eta itzuliken artera. IratzGH 1967, 19.
Oinezko batzu [...] bidearen erditik ibiliko dira, xilintxa bihi bati kasurik egin gabe, iduri bide guzia heiena den.Herr 17-12-1959, 2.
Bere betiko xilintxa eskuan, Frantses bazabilan, jo harat, jo hunat. "Clochette"
.ArdoySFran 163.
Begoña [...] loak harturik zagon nausien jateko salan, xilintxa jo eta jo hasi zelarik. GH 1973, 95.
v. tbn.
Prop 1876-77, 412.
sense-2
2."Pièce d'un pressoir à vin"Dv.
sense-3
3."Croc en forme de S, auquel on suspend des objets"H.
Cf. xilintxaka, xilintxan.
sense-4
4.txilintxa. "(Digitalis purpurea), digital (en Espinal)" Arzdi Plant1 280.
azpisarrera-1
PISU-XILINTXA. Plomada (?).
Iringiteko arka eginen da asent harriz, eta oina hasiko da pisu xilinxen ondotik. (1741). SenperEus 29.
azpisarrera-2
XILINTXA-AHO.
"(B, BN), copa o boca de la campanilla" A.
azpisarrera-3
XILINTXA-JOTZAILE.
"Codonophori, xilintxa iotzailleak, ezkilla jotzailleak" Urt V 263.
azpisarrera-4
XILINTXA-MIHI.
"(L, BN, S), langue de la clochette" Lh.
azpisarrera-5
XILINTXA-HOTS,
TXILINTXA-SOINU.
Tañido, tintineo de campanillas. Txilinta-otsa mintxoa ixiltzen da. 'Les clairs tintements de clochettes'
.OrMi 105.
Txilintx-otsa. 'Bruit de clochettes'
.Ib. 78.
Txilintxa-soñua garbi entzuten da. 'Clair tintement de clochettes'
.Ib. 105.
Baitziren ere, besteak beste, artzainetan, joare, klaxka edo xilintxa soinuetan gostu zutenak.LarreArtzainE 85.