1.
(G, L, B, BN ap. A
; Aq 979 (AN), H, VocB),
naibagetu (Izt 29v, H(V, G)). Afligir(se), apesadumbrar(se), disgustar(se). Tr. Documentado en autores meridionales desde mediados del s. XVII y en Xalbador. En DFrec hay 10 ejs. de na(h)igabetu .
Bada beren gorputz nagi astunean dautzanean ere presondegi batek naigabetzen baditu animak [...]. MbIArg I 254.
Lagun urkoaren bati aurpegira eman ote diozun lotsatuko edo naigabetuko duan gauzaren bat. AACCErac 92s (reproducido en Cb Meza (ed. 1848) ap. H).
Itz garratzakin naigabetzen badituzu [gurasoak]. AA II 63.
Geure gorputzak naibagetuteko, argalduteko, minduteko ta illteko. fBIc III 261.
Emakume on oiek negarrari eman zitzaiozkan eta naigabetuenak zeuden denboran [...]. Lard 469.
Karlomanok naigabeturik ezin lorik egin du. "Inquieto"
.Orreaga 71.
Dagoala miñez naibageturik, / bere kantaria jakolako illten. ABAmaE 144.
Eta zeuk iñor itzez edo egitez naibagetu badozu, parka eske zaiakoz?AgAL 90 (Kr 154 naigabetu).
Jaungoikoak naigabetzen gaituala gure pekatuak kastigatzeko. KortazarSerm 28.
Ni ama, guztiz naibagetuko naz, nai ta nai ez ezkondu gura banozue. EchtaJos 170.
Jaungoikoa naigabetu degulako biotz-samintasuna. KIkG 73.
Alde batetik naigabetu naz, / neure laguna iltiaz, / baña [...]. Enb 83 (143 naibagetu).
Gaitzen batek naibagetzen bai aun, esan idakean. OrMi 146 (Aitork 398 naigabetu).
Zure gogozko etzan ezkontzarekin naigabetu zindutan. ABarGoi 74.
Jakinmiñez naigabetua naukazu. TAgUzt 299.
Egiten zizkioten txarkeriak etzizkion esaten bere aitari au naigabetu etzedin. EtxdeAlosT 32.
Autokar zikin ura ikustean oso naigabetu nintzan. AnabAprika 21.
Barneko guduak ainbesteraiño naigabetzen bagaitu [...]. VillJaink 127.
Ama Eskual-herriaz naiz naigabetua, / uztera doalakotz betikotz mundua. XaOdol 207.
Baiña txit naigabeturik zijoan, lantzak uts-egin ziola-ta. BerronKijote 97.
Negarra zabaldu ta / parrea zorroztu, / sarri naigabetu ta / gutxigitan poztu.Insausti 86.
Hizkuntzaren egoera larriak ez zaituzte nahigabetzen ala?MIH 138.
v. tbn. Gco II 3. JJMg Mayatz 225. Goñi 51. Belaus Andoni 12. GMant Goi 102. ArgiDL 22. Inza Azalp 106. Jaukol Biozk 64. Alz Ram 28. Etxde JJ 255. Mde Pr 161. Izeta DirG 32. MAtx Gazt 90. Ataño TxanKan 141. BBarand 158.
azpiadiera-1.1
(G-goi ap. EI 356
). (Part. en función de adj. y sust.).Afligido, apesadumbrado."Triste"EI 356.
v. nahigabetsu (2). Atozte nigana, behartsu-naigabetu, nekatu edo eritasun-pe gogorrean arkitzen zarazten guziok. MbIArg I 187 (v. tbn. II 320).
[Alkantzau dagiyen] argalak sendotasuna, naibagetuak gozotasuna. UrBulaAl 56.
Arpegi triste naigabetu eta semea izutzerañokoarekin. ArrGB 87.
Bere barrunbe naigabetuaren atsekabe ta miñak. AranSIgn 33.
Bijotz naibagetua. ItzBerb I 234.
Arrantzalearen emazte naigabetuak [...]. AgKr 186.
Gaizki egiñak barkatzea; [...] naigabetuak poztea. KIkG 65.
Etzezazken, ba, egun artan aztu bere ume naigabetu ta urrikittu aiek. InzaAzalp 73.
Kistar naibagetuok. Enb 209.
Ta iñori tarterik eman gabe bere barren naigabetuarekin jardetsi zion. AnabUsauri 18.
Mirei naibagetua, ari zen gaztearen zauria garbitzen. OrMi 70 (63 talde naigabetua).
Erle naibagetuek erlauntzeetan sartu ziren. Ib. 107.
Getsemani, Getsemani! Naigabetuen landa. OrPoem 539.
Bere biotz naigabetuaren sendakaia. EtxdeJJ 202.
Auzoak lagundu zion alargun naigabetuari bere doluan. NEtxLBB 185.
Gu pekatariokaitik dakus orren naigabetua [Kristo]. OnaindSTeresa 38.
Senditar naigabetu, / lagunen etxetan.AZink 122.
Hori bihotzik nahigabetuenari ere ez zaio ukatzen. MIH 139.
v. tbn. Erkiag Arran 173. MAtx Gazt 101. BEnb NereA 65.
sense-2
2.
(AN-larr ap. AspLeiz). Provocar malestar, marear, indisponer; desfallecer, marearse.v. NAHIGABEA EMAN (b), NAHIGABEA EGIN (c). Ibillirik zerbait bide, ya ezin zijoakean odol-usturik, angabeturik edo naigabeturik [...]. Erori zen bere gurutzearekin iru bider. LEUrt 48 (ms. 18r solo odolusturík ta angabeturík).
Arduaren usai utsak naigabetu egiten omen du ta. MocDamu 27.