Tr. Documentado en Cardaberaz, Moguel, Añibarro, fray Bartolomé, y en otros autores meridionales (casi en su totalidad guipuzcoanos) desde la primera mitad del s. XIX. Su frecuencia disminuye en la segunda mitad del XX. En DFrec hay 3 ejs.
2.(
nai- Añ, Izt 22v)."Querencia, benevolencia"Añ.
"Cariño"Izt 22v.
"Voluntad, querer, naierea
"Ib.123r. Bere biotzeko naiera edo kariño guziaren alarde egiten. CbEg III 327 (381 tbn. naiera edo kariño).
Txikietatik bera zetorren Jainkotia [...] ta txit deboziora emana. Eleizara bere naiera zuen. Ib. 363.
[Nola] Jainkozko naieraz begiratu ta bere biotzeko [...] alaba maitea bezala beti gordetzen duen. CbEg II 168.
sense-3
3.
(G ap. A
; Añ(G, AN), Dv(naye- G), H(nai-)). Deseo."Concupiscencia, apetito, deseo"Añ.
Au da borondatea osoz ez ematea Jangoikoari, ta irastea geiena bekatuari [...]. Da naiera on irudikoekin itxutzea beren animak. MgCC 68.
Orain neke-gatx egiten bajat itxitea naiera gitxi batzuk, eukirik beste dibersiño bekatu eztirian asko [...]. AñLoraS 187.
Aziera bik, aituera bik, naiera bik, enpin gizon batek eta emakume batek [...] alkarregaz aragi baten izateko buztarri astuna [...] artutera. fBIc III 332.
Uka bitzaizka bere buruari bere naierak, bere deseoak. LEUrt 80 (ms. 28v uka bédi bere naikundeéi).
Eta gorputz oneri nabilko ni naieraak eta mizkeriak egiten?AñEL2 40.
Siniste onek zaitu, / Egiaz argitu, / Barrendik alaitu, / Naieraz zauritu, / Biotza garaitu. (Interpr?). MSIgn 356.
Ainbeste begiramentu eta naieren artean. ArrGB 110.
Eta nolaere gizonen naiera ta borondateak aiñ aldakorrak ta irabiazaleak bai diraden. AranSIgn 100.
Iñor ez da desiraz edo naieraz <nei-> bakarrik salbatzen. KortazarSerm 63.
Gizonak gogorrean iritxi badu bere naiera likitsa, ezkondu bearko du neskatxa arrekin bere kidakoa bada. EtxegRIEV 1908, 115.
Naigabez itoko ezpazan, biotza zerbait arintzearren [...] bere naiera samiña ixuriaz, eresirik limurienak biraltzen zizkon. AgEEs 1917, 211.
Ori iakiteko eztago naierarik, an zer dan, dakienak daki. (Interpr?). ZaitPlat 82.
Hauek ez dira odoletik sortu, ez haragiaren nahieratik, ezta gizonaren nahieratik ere. IBkIo 1, 13 (He, LE nahikunde, TB borondate, Dv nahi, Leon nahikera
).
sense-4
4."Libertad, albedrío, (c.) aukera, naiera
"Añ.
sense-5
5."
Naiera (V-arr-oroz-m, Gc), conveniencia, agrado"A.
Cf. infra NAHIERARA.
azpisarrera-1
NAHIERAK EMAN ( (Dv, que cita a AB)),
NAHIERA EMAN.
Satisfacer. Sabel ta aragiari / Naierak ematen / gau ta egunak nituan / Asko iragoten.ABEE 1884a, 215. Nai dute bizi entregaturik munduari, demonioari ta aragiari, euren griñari naiera ematea. KortazarSerm 405s.
azpisarrera-2
NAHIERA GUZTIAN,
NAHIERA GUZTIAREKIN,
NAHIERA GUZTIRA.
A placer; a discreción. v. infra NAHIERARA. Iturri oetatik egiñeratzen diran erreka gozatsuak ongarritzen dute erri au, naiera guztira. IztC 104 (v. tbn. 111).
[Gal-eperrak] erraz atsituta, naiera guzian jan zituzten. Lard 75.
Eta erregearen etxean ondo eta naiera guziakin bazegoan ere [...]. Ib. 65.
azpisarrera-3
NAHIERAKO(Precedido de gen.). Del agrado de, del gusto de. Askotan ifini oi dituzte erriak beren naierako lege berriak, zeñaren bidez galtzen diran oitura maitagarriak!'A su antojo'
.IztC 148.
Don Martin de Renteria Uranzu [...] bere [...] jakinduriaren bidez Enperadore Karlos bostgarrenaren naierakoa txit. Ib. 471s.
azpisarrerakoSense-3.1
(Sin que le preceda gen.). Iturri eroso naierakoa. IztC 104 (v. tbn. 84).
[Lezoko arrobiak ematen dituzte] ugari arlanza eder naierakoak. 'La piedra sillar que uno desea'
.Ib. 50.
Eskañi ondradu au izandu zan General Carorekin Errege Jaunarentzako guztiz naierakoa. Ib. 382.
azpisarrerakoSense-3.2
"
Naierako amaren etxera joan zara, lekutako amaren etxera (V-m)"AApend.
azpisarrera-4
NAHIERAN.
A placer, a gusto. v. infra NAHIERARA. O zenbat bider etsaiez ase / ziraden emen sakonak! / Baña asnasa artu oi zuten / beti naieran tontorrak. ABAmaE 53.
Ez dik nai-eran esertzen. "A su gusto"
.OrEus 306.
Agokotik zaldia, / lemetik ontzia, / nagusiak naieran / darabil guzia. "A su placer"
.OrBM 118s.
Zintzoak nagitu, / alperrak ugaritu: / aurki munduan ezin / naieran kabitu. AndAUzta 143.
azpisarrera-5
NAHIERARA (nai- V, G ap. A; H (nai-)),
NAHIERARAT (Hb).
"À volonté, à souhait" H. "A placer, a pedir de boca" A. Tr. Documentado en fray Bartolomé y en autores guipuzcoanos desde la primera mitad del s. XIX.
Aragija nai erara serbidutia gaiti [...] luxurija gaiti. fBIc II 53.
Nai erara daguan bat, jentiaren gorrotora etorrita, penaz daguanian [...]. fBIc III 263.
Librekiro edo nai erara kendu eta ifiñtea. EConst 57.
Naierara gozatzeko pozkida bete betean. IztC 421.
Kolpea nai erara emateko lekurik zezenak etzeban unean. Ib. 251 (v. tbn. 96).
Mana gozoa biltzea asko zuten, naierara bazkatzeko. Lard 87.
Guzia naierara egiteko denbora neurtua zeukaten. Ib. 436.
Arrezkero bere bizi guzian guziz naierara eta kontentuz bizi izan zala. ArrGB 146.
Zeñ ederki, zeñ nai erara denbora emango nukean!Ib. 67.
Jan-edanean eta naierara jostatzen egun bat eman ondoan [...]. ArrMay 56.
Naierara eziñ egon. OrMi 23.
Ezin galdegin nion gogo nuana ta naierara. "Sicut volebam"
.OrAitork 129.
[Izaki ori] naierara berritu diteke, nai duzun aiña banakotan zertu diteke. VillJaink 66.
Ez du egon beharko gure baitan, nahierara alda dezagun, gugandik kanpo eta gure gainetik baizik. MIH 83.
Hona, bada, nahierara garbitua aipatu dugun auzia. MEIG VII 52.
v. tbn. Zait Plat 114.
azpisarrerakoSense-5.1
(Precedido de gen.).Según el deseo de, la voluntad de; al gusto de, al antojo de. Eta baldin ezpazan errendatzen tropa guztiarekin, beronen naierara, ganibetaz igaroak izango zirala. IztC 489.
Jendearen naierara. Ib. 83.
Beti bizi izan zan, nondik eta nola Jainkoa obeto serbituko zuen, bere griña eta gogo guziak aren naierara ipiñita. Lard 30.
Au jauregi guzitik libre eta bere nai-erara zebillen. ArrGB 146.
Zerura joaten bazera ibilli zindezke zere naierara illargian, eguzkian eta izarretan. ArrMay 72.
Animaren naierara [egin]. "Arbitratu animae"
.OrAitork 308.
Eskualde bakoitza bere naierara eraenduz (gobernatu). ZaitPlat 116.
Eta beste naimen guztiak Naimen orren naierara egon bear dute. VillJaink 94.
Dena itsu-itsuan edo gizonen naierara gertatuko balitz [...]. Ib. 172.
azpisarrera-6
NAHIERARAKO.
Zeintzubetan egiten diraden ontzi eder ibilte andiko guztiz naierarakoak. 'Hechas al capricho y al detalle'
.IztC 128.
azpisarrera-7
NAHIERAZKO.
Agradable, gozoso. Bizitza bigun / lasai ta naierazkua. ABOlerk 248.
Naierazko eskutapenak. (Mysteria gaudiosa). Ezale 1897, 212b.