1.
(V-gip ap. EtxbaEib
; SP, Dv→A),
hunialatu . (Aplicado a personas).Enmendar(se), convertir(se), conducir al bien."
Oneratzea, onera ekartzea, porter au bien, s'amender. Onerako da, il se portera au bien, a bien faire"SP.
"
Presondegiak ez du oneratzen gaixtagina, la prison ne corrige pas le méchant. Ez dituzte hartu nahi beren biziaren oneratzeko bideak (He), [...] les moyens d'amender leur vie"Dv.
"
Onerako da, il reviendra au bien (il s'amendera)"Ib."
Gura ebana zan, gaixuak osatzia eta gaiztuak oneratzia
"EtxbaEib.
v. ondu (2). Tr. Documentado al Norte desde Pouvreau, si bien son escasos los ejs. del s. XX. Al Sur se encuentra en Cardaberaz, Lizarraga de Elcano y en autores del s. XX. En DFrec hay 2 ejs.
Maizago zure heriotzea gogoan bazenerabilla [...] berokiago onera zindeske. SPImit I 21, 5 (Ch khar gehiago zinduke zure biziaren xuxenzeko).
Zure bekhatu iraganezko damua eta oneratzeko gogoa. SPPhil 547 (He 555 bizitze hobeago batetarako gogoa).
[Jainkoak] onera dezake [andre alper, itzjarioa]>: ala nai dakiola. CbEg III 377.
Eta aiságo delaik gaixtátzea gaixtobátek amár ón, ezi amar ónek ónzea gaixtobát, gaixtaraskó izaintúzu amár, baña oneratzekó apénas. LEUrt(ms.) 102r (ed. 1846, 289 onarazitze[k]o
).
[Erreginak] beirátzen / dú bekataría, / ta gaitzetik onerátzen. LEKop 56.
Arren konberti nezazu eta erakuts dizadazu nola behar naizen zure gogarara oneratu. DvLEd 106.
Gizon baketiar hunak [...] oro hunialatzen dütü. IpImit II 3, 1 (Mst oro huniala ützültzen dütü).
[Ez du] sekulan hutsegiten mezarik ez bezperarik. Eta zerk uste duzu misionean horrela oneratu duela?ArbIgand 56.
Bertze buruzagi batzuek edo hauiek berek, oneratzearekin, idekitzen dazkotenean herrietako eskolak eskuarari!!!HUAurp 213.
Jaunaren legea garbia da, arimak oneratzen ditu. DihMarH 102 (ap. DRA).
[Aitak] tzarrarendako bazterrerat utzi artzainetarik ez omen zen bihirik geroan oneratzen. JEBur 11.
Guztien biotzak irabazten zituan lenengoz; oneratuten ebazan gero. BelausAndoni 16.
Eta milla ta bi milla bider gizarteko zoritxarrari, onera-naia baitu, ta txarra gogorra dalako, iraupena galarazi lezake. OrAitork 277.
Emakume gaizto orrek etzun oneratu nai izan. EtxdeJJ 134.
Hegiaphaliako etxeko-andre gazteak Xalbat oneratu zula osoro. Ib. 199.
[Erdi-eskola, erdi-presondegietan] amodioz ezpada bortxaz beharko zuten errexitu eta oneratu. Lf( inZaitPlat XVII
).
Ez duguia sinesten egiari ez gakizkola hurbil, oneratu gabe?Ib. XXII.
v. tbn. Ayerb EEs 1912, 178.
azpiadiera-1.1
Zeren nahi eztuen bekhatuaren okasionetik ihes egin eta bere bizitzearen oneratzeko behar den bidea hartu.SP Phil 25 (He 24 bere bizia oneratzeko bidea). [Abesti horiek] gogoa argitzen, nahia oneratzen, bihotza izariz hunkitzen [dituzte]. Lf ELit 48.
sense-2
2.
(G-azp, AN-gip ap. GteErd 219
; Dv). Mejorar(se), recuperarse (ref. a la salud, el tiempo, las circunstancias...)."
Eria ez da oraino oneratzen, le malade ne tend pas encore à son rétablissement"Dv.
"Llevar a buena (en juego de pelota)"DRA..
"(Osasunez) oneratzen ari omen da
"GteErd 219 (junto a hobetzen, ontsatzen, ontzen, etc., de otras zonas).
Eta jendea zerbait paketu eta onera zanean [...].Lard 451.
Lenengo amabostan etzan lez oneratu, jarraittu eban bertan osagillearen ardurapean. EchtaJos 325.
Eguraldia zerbait oneratu zanean. Ib. 344.
Lo badago, Jauna, onerako da. LeonIo 11, 13 (BiblE sendatuko da).
Sukarrez kordegabe egon zan luzaro [...]. Birbiztu baitzan eta oneratu. OrAitork 81.
Neke da Lekondarren garaitzea. [...] Eskoilak nahi duzun bezenbat, bainan jarraikitzen pilotari, bethi oneratzen nunbaitik, leherarazten artetan [...] hartarik baita ezagun jokolaria!JEBur 28s.
--Sendagilleak gau guztia alboan egin omen zun. --Ta oneratu al da? [...] --Dioetenez obeto omen dago. EtxdeJJ 138.
Gauzak oneratu zitezkean oldozkuna. Ib. 60.
Bere burua oneratua ta sendatua nabaiturik. BerronKijote 189.
Patar puska bat edan zin da berealaxe oneratu uan.TxGarmBordaB 69.
Oso auldu nintzan [...]. Baiña nolabait ere oneratu nintzan berriro. AZink 117.
Zeru aldea oneratu zan.Ib. 162.
Behar izan du oraino bere osasunarekin borrokatu [...] bainan denak ederki bururaturik zoinutegi berezi batzuetan, gauzak oneratu zaizko. LarreArtzainE 150s.
sense-3
3.
(V-gip ap. ElexpBerg) . (Precedido de reflexivo).Volver a su (mi, etc.) ser, recobrar la serenidad. [Sansonek filistintarrei] asko gizon il ziezten, eta gañerakoak osotoro izututa ipiñi zituen. [...] Filistintarrak beren onera ziranean [...].Lard 142s.
Kondea bere zukurutz gogorretik oraindik bere onera etzan: begietako argia galtzen zitzaion. ArrGB 103 (May 27 bere onera zanean).
Eta aren deadarretara etorrita, [...] Wolfio leialak hura bere oneratzeko egiten zituen egiñal guziak alperrak ziran. Ib. 97.