kiskailgarri (H(+ -all-)),
kixkalgarri,
kixkailgarri (H),
kizkalgarri,
xizkalgarri (Urt I 364). Abrasador, achicharrante (sentidos prop. y fig.)."Qui est capable de chauffer, griller, rôtir outre mesure. Su kiskailgarria, feu qui peut griller, rôtir une chose outre mesure. Bero, iguzki kiskailgarria, chaleur, soleil brûlant, qui grillent, rôtissent"H.
Tr. Documentado en autores meridionales a partir de finales del s. XIX. Se encuentran en proporción similar kiskalgarri y kixkalgarri . Hay kizkalgarri en F. Bilbao.
Sugar kiskalgarri aien artean. ArrMay 50.
Tximista kiskalgarri bat. AgG 146.
Eguzki kixkalgarriak kordegabe uzten du. OrMi 119 (Eus 263 su kiskalgarri).
Beroa gerogo ta miñago, kixkalgarrigo. Ib. 119.
Uzta kiskalgarria degu [...] buru-gainean irakiten. TAgY 1933, 24.
Bide kiskalgarrian ler-egiñik. LdiIL 145.
Odolaldi kiskalgarriak sutzen zun berriro burutik oñetaraño. TAgUzt 186.
Esnaldi kiskalgarri artan, [...] sua zebilkion buruan, sua zañetan. Ib. 249.
Gu ere atera gaitezen ipernu kixkalgarri ontatik. OrQA 93.
Ez dezu udaran ain bero kixkalgarririk. Munita 141 (147 kiskalgarri).
[Etxekoandre] aren begirakun kixkalgarriari ezin zekioken geiago oldartu. EtxdeJJ 131 (243 sukar kiskalgarri).
Bero kiskalgarriengatik, ez dugu gutiziarik deusetarako. AIrEgan 1956 (3-4), 76.
Errenkura sutsu baten gar kiskalgarria. TxillLet 24.
Argi-iturri nagusia kiskalgarri, gingan egoan, udako egunik beroenak eldu ziralako. ErkiagArran 105 (155 kixkalgarri).
Eguzkiaren erroak kizkalgarri jausten ziran. BilbaoIpuiB 110.
Zer bero zakar, kixkalgarria, / orduan egin zuena. MMant 42.
Bihotzean daraman su kiskalgarria. MIH 315s.
Etxekoen eramankizunak gogora zetozkionean, haserre kiskalgarriak hartzen zuen. MEIG IX 97.
Artean ondu zituen bertsoak erre zituen 1813ko su kixkalgarri haien ondoren. MEIG III 131.
v. tbn.
Kixkalgarri: Inza Azalp 31. Anab Aprika 37. Ibiñ Virgil 52. Ataño MLanak 41. Onaind STeresa 95. AZink 28.
azpisarrera-1
KISKALGARRIZKO.
Abrasador. Kiskalgarrizko beroa egiten deban toki aietan. EE 1884b, 103.