Tr. Documentado sólo en textos meridionales, desde finales del s. XIX, sobre todo en la expresión bultza egin . En DFrec hay 20 ejs. de bultza y 3 de bultz .
sense-1
1.
(V-gip; Lar),
bultz (V, G, AN ap. A),
pultza (V-gip)
Ref.:
A(bultz);
EtxbaEib;
Iz ArOñ (púltzaik)
. Empuje, impulso; acometida, embate."Impulso"Lar.
"
Bultz (V, G, AN), empuje"A.
"
Bultza aundixa dakar gaur itxasuak
"Etxba Eib. "Púltza/ik ez..., púltziaatik, por el empuje" Iz ArOñ. v. bulka..
Muñoetako kea ta suaren gorria aize-bultzaz gorantza zoazin. OrMi 96.
Gero lau aingeru ikusi nitun [...] lurreko lau aizeak geldi eukitzen, legorrean, itxasoan eta zugatzetan aizebultzik sortu ez zedin. OlApoc 7, 1.
Iñoren esku-bultzik gabe menditik yalkitzen [...] ikusi duzun arria. OlDan 2, 45.
Megalitos edo urraida-aldian asi eta keltatarren azken bultzaraño. JMBELG 74.
Aruntz-onuntza, xamur geldiro zerabilzkiak / aizeak bultza biguinez / leio ertzean jalgitzen diran arros zuriak. Astigarraga(
inOnaindMEOE 1080
).
Gogamenak aurrean jarri dizkigun ongietarontz gutizia edo bultza. VillJaink 146.
Gizadiak atzera-aurrera asko izan ditu [...]. Baiño bultza guzti oien buruan, geroago eta gorago aurkitzen gera. Ib. 181.
Pakori etzion bere barruak okerrerako bultzarik sortzen. NEtxLBB 39.
Uren etengabeko bultza hau ez balu, hondoratuaz bertan behera galduko litzateke [olatua]. MEIG IX 136.
(en colab. con NEtx)
azpiadiera-1.1
"En econom. oferta. Atzoko ferixan, ganauak ez eban bultzarik
"EtxbaEib.
sense-2
2."
Atei bultzia ipiñi (G-azp), poner apoyada del suelo a la puerta una tranca para impedir que se la pueda abrir empujando de fuera"IzIzG 202.
azpisarrera-1
BULTZA EGIN(V-gip, G-azp, AN-gip; bultz egin V, G, AN; pultz egin V-och). Ref.: A (bultzatu); A Apend (pultzatu); Etxba Eib; Elexp Berg; Gte Erd 69. Empujar, dar empujones; dar un empujón (sentidos prop. y fig.), impulsar, incitar. "Bultza eixozu bestiekin batera" Etxba Eib. "Bultza egin zidan (G-azp, AN-gip), bultzaiezu alkarrena (G-azp)" Gte Erd 69. v. bultzatu. Zegamako baserritarra, artoa eta gaztaña izan ezkero, ondo da. Nolabait urteari bultz egiten dio. ZabGabon 65.
--Uste dut sukaldeko leioari bultza egiten diotela. --Ez ari txorua izan, Anjel! [...]. Aizian otsak dituk oik. Apaol 71.
Oni ta besteari, aurreko ta albokoari bultza egiñaz. AgG 180.
Jaiotzetik bultz egiten zion antzestu edo margotu bear orrek. AyerbEEs 1915, 261.
Tolosako bereterburuak artarako bultz eginta, aurreko gabean agertu omen zan gure adiskide gazte au aitarengana. AArdi 103.
Axeak odeiai bultz-eginda. GMantGoi 41.
Aldakeri-buadak nondikan bultz dagianik aditzeke. OlImit III 33, 1 (Echve, Leon jotzen).
Begijak estaldu ta bultz-egin eutson, aurrera juateko. Altuna 104.
Udabarrijak bidaltzen daun lez / bultz eginda negu baltza. Enb 67.
Tankera onetan biek bultza egiten zuten. AnabUsauri 76.
Apezak, eliz-atorraz yauntzirik, ateari bultza egiten dio. OrMi 143.
Ipar-aizeak lênengo odeiei / bultz egin die urrutira. OrEus 263.
Langilleai matxiñadara bultz-egiteko, Errusiko langilleak ondo dabiltzala erakutsi [dabe]. EguzkGizAuz 136.
Bultza egin zionate [gure gaztediari] Elizatik aldegitera. OrQA 78.
Bultz egitera abiadan etorrenean [...] Praisku gallurretik bera bota guraz. BilbaoIpuiB 85s.
Apaiznagusiak erriari Barrabas libre utzi zezala bultz egin zioten. OrMc 15, 11.
Juan Kaiku orri bultza egiñaz esan zioten. AndAUzta 91.
Izadiak ongi egitera bultza egin guri, eta gero, zer? Gaizkia agiri zaigu gaillen. VillJaink 98.
Arboliari bultza eiñaz anka batakin, uretan urrindu ziran batela ta batelarixa. EtxbaIbilt 456.
Joaten zaio atzetik azeriari, ta bultz egiten dio muturrez eta an dijoa gure azeri gosea putzu ondora. NEtxLBB 187.
Ez dezagula geuk bultz eginda / sartu bide okerrera. Olea 207.
Baiña kataiak ausirik, deabruak basamortura egiten eutsan bultza. KerLc 8, 29 (IBe bultzatzen).
Bultza ta bultza egiten eusten ni lurrera botateko, baiña Jaunak lagun egin eustan. KerPs 118, 13 (Dv bulkhatu, Ol bultz zegidaten, Or bultzatu).
Lan gogorren auek baserrian zerbait bukatu ziranean, aurrerapenak bultz eginda.Insausti 81.
azpisarrerakoSense-1.1
(Con egin elidido). Ipar aizeak ekaitzari bultz, / Euzkiak mendian argi; / negu ondoren Euzkadi oro / sortu da euzko-mintegi. Enb 63.
azpisarrerakoSense-1.2
(
Bultzarik egin, en contextos negativos). Zabaletako atean etzaio iñori egundaño bultzarik egiñ, ez errikori ez erbestekori, ta gutxiago beartsua izan bada. AgG 288.
azpisarrera-2
BULTZA ERAGIN.
Empujar. v. BULTZA EGIN. Burdiñagea [da] burdiña luze ta lodi bat arri astunai bultza eragiteko. EEs 1930, 200.
Bat batean... an urruti laño illun bat, aizeak bultzeragiten dion autz-zurrunbillu antzekoa. NEtxEG 1957 (1-2), 37.
Oiari bultz eragiñaz. BilbaoIpuiB 274.
Gau illunari bultz eraginda / bazatoz, argi gozoa. BEnbNereA 37.
Gaztetasunak bultz eraginda / etxetik nintzan urruntzen. Ib. 43.
Ogia erosteko-ta bear dan diruaren eske antzean, joango dira beargiñak, etxeko premiñak bultzeragiñik. ErkiagBatB 147.
[Kristok] moja izatera bultz badaragio, zelan ukatuko ete?OnaindSTeresa 31.
azpisarrera-3
BULTZA ETA BULTZA.
Empujando continuamente. Baño bultza ta bultza iraupena aitzen ari zitzaion Katamotzari. AnabUsauri 76.
Ustez eziña zana, bultza ta bultza egin da dana. EZBB II 130.