Tr. Documentado al Sur desde Lazarraga. Al Norte sólo se encuentra en Duvoisin y E. Salaberry. Las formas mejor documentadas son tanta (algo más utilizada entre los autores vizcaínos) y tanto, empleando ambas algunos autores (Cardaberaz, Uriarte, Arana, D. Aguirre, Zaitegi, Erkiaga y Etxaniz). Hay tantan en Arin, EgutAr, Gandiaga (junto a tanto) y Martín Itziar, y ttanttar en Ayerbe. En DFrec hay 11 ejs. de tanta y 3 de tanto.
sense-1
1.
(V, G-azp-nav, AN-ulz-olza, L, B; Lcc, Lar, Añ, Izt 56r, Dv(V, G), H, VocB, ZamVoc),
tanto (G; VP 89r, Dv(G), H(G)),
tantan (V-gip, G-azp),
tanton (G-goi)
Ref.:
Bon-Ond 137;
A(
tanta, tanto
);
Lh;
IzUlz;
IzArOñ(
tantan
);
EtxbaEib(
tantan
);
GketxLoiola(
tanton
);
ElexpBerg;
ZestErret
. Gota."Gota de agua, vino, etc."Lar, Añ.
"
Tanta larriek, las gotas grandes"IzUlz.
"
Tantanak dira, eurixa dator eta juan gaittian aterpera
"EtxbaEib.
"
Tantona, gota. Versión goierritarra de tanto o tanta
"GkexLoiola.
"
Txorro ori tantia darixola dago
"ElexpBerg.
En AxN se explica purpuilla (439) por tanta. v. 1 xorta, 1 tanga, tangada (2), tantada, tantakada, 2 tinta. Pikez pike ta tantarik bage dago deabruzko zatoa. MbIArg I 294.
Bere odola atzeneko tantoraño gurutzean eman zuen. CbEg I 83 (
Eg II 30 tanta
).
Progutáko botarik tanta bát eskurá, guziá konsumitu zékio istántean. LEDoc 270.
Bere odol balio andikoaren tantak. AñLoraS 135.
Ez da erraz erabakitzea, ur txirrist edo tanta bat asko dan edo ez bataioa egiteko. AA I 58.
Balsamoa ona dan ezagutzeko egiten dana da, aren tantoa urtara botatzia. EchveDev 234.
Entzuten dut itsaso guzietako ura tanta... tanta... tantaka erortzen. DvLEd 225.
Etzan berriz erori euriaren tantorik lurraren gañean. UrEx 9, 33 (Urt, Dv uri, Ol, Ker, Bibl, BiblE euri
).
Erabaki zuten sei urtean ardoaren tantorik ez edatia. UrruzUrz 21.
Urak ziran udaberriko intzan tantoa baño garbiagoak. Apaol 21.
Odol santu ura, zeñen tanto bat naikua zan milla mundu salbatzeko. AgSerm 176.
( s. XX)Aizkeneko tantoraño odol guztia isuri zenduen. ArgiDL 35.
Beazunezko tanto mingotza / nabaitzen det biotzean. JaukolBiozk 1.
Au eudi jasa! Orain erori dan tanto batek, a zer kankarrekoa eman didan! AlzRam 33.
Kaia matte-dozu, neskatxa? / Diz-dizko tantaz dozuz oñak! "Gotas de agua"
.LauxAB 32.
Sorgiñaren odolez jarioko pertza, / biamonez bidêtan nonai tanta beltza. "Gota"
.OrEus 287.
Mara-mara gaur nere barrendik / ixuritako tantoak. EAOlBe 7.
Goi-errukia tanto loditan / asi zan. SMitxAranz 63.
Ez zerizkion odol-bustiaren tantoak. ZaitSof 93.
Gaizki itxitako iturri baten tantoak. UgaldeIltz 17.
Dirdan daude besteak eta argi-iario urrezko tanta berdiñez iositako gorputzetatik. IbiñVirgil 109.
Lau tanta belarrietan. NEtxLBB 237 (66 tanto
).
Datorrena, olio-urtea izango da; urrengo iruetan, ez da tantarik ere jasoko. "No se cogerá gota"
.BerronKijote 134.
Bi pitxar botillak tantorik utzi gabe ustu.AtañoTxanKan 111.
Ez baizegoan uraren tantarik ere. AZink 161.
Behar adina odol isuri da; ez da aurrera tanta bat ere isuriko. MIH 315.
Egia ere da, bai, badugula maiz asko tanto bat edo beste judu odoletik. MEIG I 63.
v. tbn.
CrIc 90. Ag AL 159. Altuna 12. Txill Let 63. Erkiag Arran 164. Osk Kurl 9. Tanto: Arr May 125. JanEd I 31. Anab Usauri 86. TAg Uzt 37. Gand Elorri 143. Azurm HitzB 66. BBarand 50.
(Como segundo miembro de comp.). Arenzat eperra, bardin al bada; / ez gorri tantarik, baize zuria.Lazarraga B15, 1182v.
Negar tanta bat da asko / oraingañiko kulpa egiñak gustiak desegintzeko. Acto 391s.
Ur tanta bat itsasoaren aldean bezala. LarSermAzc 48.
Egunez bokadu bat edo edar tantarik ere bagekoa. MbIArg I 227.
Ai Jauna! Zure odol tanta bat betor. CbCatV 89 (v. tbn. odol-tanta en Zuzaeta 75, Mg CC 228, JJMg BasEsc 39, Añ EL2 103, Lard 541 y NEtx LBB 341; odol-tanto en Arr GB 31, Xe 332, Ldi BB 114, Ir YKBiz 467, Gand Elorri 111, Anab Aprika 32 y MIH 270).
Udako jasarik andienean euri tantak bezala animak infernura erorten ziran. CbEg II 205 (v. tbn. euri-tanta Mg CO 256, Astar II 256, Or Mi 137, Laux BBa 90, NEtx LBB 106., TAg Uzt 131, Txill Let 31; euri-tanto TAg Uzt 37, Anab Poli 33).
Ez izerdi tanta ta bero asko botabaga. MgPAb 127.
Ostiak Kristoren gorputza; ardoak gugaiti ain ugari emon eban odola; eta ur-tanteak bere alborik urten eutsan ura. AñEL2 99 (v. tbn. ur-tanta en Cb Eg II 46, Ub 76, LE Ong 64r, Mg CC 228, fB Ic III 294, CatB 61, CatBus 45, Ur MarIl 103, Dv LEd 91, Aran SIgn 88, AB AmaE 266, CatUlz 45, KIkV 89, Altuna 12, FIr 148, Otx 111, Etxde JJ 201, NEtx Antz 107, Erkiag Arran 184, Zait Plat 33, Osk Kurl 130, Etxabu Kontu 211; ur-tantan en Gand Elorri 74; ur-tanto en Iraz 57, Bv AsL 124, Ag Kr 129, KikG 70, Mok 13, Ldi IL 42 y Anab Poli 33).
Bestelan beera jausten diran ezne tantak ustelduten dira. UrDial 83 (It esne tantak, Dv esne xortak, Ip ezne txortak
).
Malko-tanto labañak eziñ geldiazirik. AranSIgn 46.
Burua makurturik eta noizik beñean negar tantoa zeriola. Apaol 113.
Ur loi tanto batekiñ ase. AgSerm 413.
Intza-tantozko koroi ederra. JaukolBiozk 80.
Edozer gauza esaten degu / edan tantokin poztuta. TxB 104.
Itzotz-tanta bat eguzkik jo-ta / ez ua bezin argia. "Gota de rocío"
.OrEus 362.
Ainbesteraño agortzen baitizkiote gal-zuztarrak azaletiko umo-tanto guztiak azkenengo kondarretarañoxe. TAgUzt 263.
Beazun-tantoak gorantz sakabanatu. ZaitSof 189 (119 ardo-tantarik
).
Intz-tantoak nork sortzen ditu? OlIob 38, 28 (Ker iruntz-tanta, BiblE ihintz-tanta; Dv ihintz-inhar
).
Malko-tantak iztatu dituzte nere ezpain egartiak. TxillLet 69.
Emakume begietako iñontz tanta ederrak dirdiz egien. ErkiagArran 184 (v. tbn. en la misma página intz tantoen
).
Iruntz-tanto bat zan / okaran baltzean. GandElorri 225.
Ara kopetan bera izerdi tantoak!BBarand 29.
Limoi-tanta edo naranja-tanta batzuek bota. Ostolaiz 166.
azpiadiera-1.3
Pizca, (un) poco (de). Jesus onak Komunioko Sakramentuan ematen diezte anima onai atsegin garbien tanta batzuek. AA I 414.
Aizatzen dioe garai ontan biozpeari itun-tantoa. TAgUzt 8.
Emakumearen eskuak eder-tantorik egotzi ez lezakionik ez da ezer. Ib. 55.
azpiadiera-1.4
Trago. Albotik eltzen diote tanta bat artu dezan. / Berâlaxe sortu zaio tantaren eztula. "Traguito"
.OrEus 66.
Beste tanta bat Medoc hortatik. MdePr 111.
azpiadiera-1.5
(Ref. a la bebida alcohólica). Egun artan pesta izan zuten eta tantanak burua jo zion nunbait tenienteari. Onela idatzi zuan kapitanak beronen egunerokoan: "Tenientea mozkortu egin da gaur". EgutAr 12-4-1957 (ap. DRA
).
sense-2
2.(En contextos peyorativos).Gota, mínima cantidad.
"Il s'emploi pour désigner quelque chose de rien, rien [...]. Tantarik ere ez ekustea, ne voir ni une goutte"H.
Jangoikoaren eskua errepartitzen dabila onak eta gaitzak bear den bekala tantarik sobra ta faltarik gabe . (11). LE-Ir.
Batera ta bestera begiak darabiltezala debozioren tanta gabe?MgCC 216.
Ahalge tanta bat ere erakutsi gabe. OskKurl 178.
Nagoan argia piztuta gau guztian lo-tantorik ere egiten ez badet. AnabAprika 49.
sense-3
3.
(B),
tantan (V-gip ap. ElexpBerg). "Gotera"(B, comunicación personal)"Goteo. También gotera débil. Tantana ze dan? ikusten dok? (tantaka dagoen txorroa seinalatu dit). Oixe. Ittuiña be aundixa ero ezpaldin bada eta tantia bakarrik baldin bada, tantana. Ganbaran tantana dago ta teillatura igo biako da
"ElexpBerg.
sense-4
4.Poco (que falta para ser normal).
Cf. infra TTANTTA (d). Orrek burutik tantoa falta dik. (AN-gip)'Ese siempre tiene algún tornillo suelto (sentido moral)'
.InzaEusk 1928, 271.
azpisarrera-1
TANTARIK TANTA. Gota a gota.
Edango det tantarik-tanta. SMitxAranz 130.
azpisarrera-2
TANTAZ. Goteando, gota a gota.
Ez da su-garrik; ez, oi bezala, / tantaz jausten koipe-negar. "Gota a gota"
.OrEus 262.
azpisarrera-3
TANTAZ TANTA. Poco a poco, uno a uno.
Duela hiru ilhabethe ezarri zituen berriz bozak, [...] lehen aldian bezala. Batistak ofizioa ikasia dauku! Eta gaixo jende iziperak tantoz tanto emaiten diozka galde eginak oro. SoEgHerr 24-1-1959, 1.
azpisarrera-4
TTANTTA . (Forma con palat. expresiva).
azpisarrerakoSense-4.1
a)
(G-goi, AN-5vill; ttanttoAN-gip)
Ref.:
A;
GarbizLezo 271;
GteErd 258
. (Un) poco.
"Un poquitín"A.
"
Ttantto bat (AN-gip), un poco"GarbizLezo 271.
Naiz erauntsi gaitz guzíak zure gáin, etzaitu ukitúko ttantta bátek ére, zauzkieláik Jaunak zú erreposátzen. LEOng 73v.
Baldin arrotzak xamurtasun ttanttoa ba-darabilki. AnabUsauri 113.
Amesmena goza / ttantta bat urdiñez, / iduki nazazu / sor-gor, zure miñez...LdiUO 19.
Umore ttantta batekin. MEIG II 101.
Bixigarri pixka bat, pikardi-ttanttoa. MEIG I 158.
azpisarrerakoSense-4.2
b)
(ttanttoG-bet, AN-gip)
Ref.:
GarbizLezo 273
. Gota; traguito.
Porru-perrejill piska batekin, saltxa ttantto bat eta piper puntta batekin. AlzSTFer 120.
Ezta ttantto bat bakarrik ere, ez du edan nai izandu. MocDamu 27.
Odol-ttantta. (332). LE-Ir.
Anis del Mono-ren ttantto batzuek balitu! Iraola 29.
Tudelako arnoaren / gusto ezelenta [...] / orain ere balegoke / ttantta bat artatik, / on egingo lirake. JanEd II 73.
Ezegai-ttantto bat. "
Gota de refrigerio"
.LdiBB 100.
Jeupa, jeupa! irrintzika, / zatotik ttantta bat egiñikan. LekEunD 11.
Noizik-bein pozaren / arrai pintarratu bat / yauzika baitager. / Ardo-ttanttaz giro-ta / bixkortze ain eder. EAOlBe 96.
Erran delako ttanttua... taularen gañen phausatzen uste zian hura mihisek die eraiki. GH 1950, 52.
Mutil zintzo-zintzo izan arren, ttantta bat neurritik kanpo edan zuela aitortu behar da. MdePr 183.
Ontzi ustua ezer gabe gelditzen da: an ez dago lengorik, ez ttantta bat bakarrik ere. EG 957 (3-4), 77.
Nere txerloak gau-intza-ttanttaz beterik. OlCant 5, 2 (Dv ur-xorta, BiblE tanta
).
Itxasoan ur ttantto bat. OlEccli 18, 8.
Ur-ttantta askok arria ere zula dezakete. EZBB II 130.
Saldaz beteriko olio-ontzia erakusten zion, ttantta bi edan utsakin sendatuko aiz, dudarik gabe. BerronKijote 192.
azpisarrerakoSense-4.3
c)
(G-azp, AN-5vill)
Ref.:
GarbizLezo 79;
ZestErret
. "(Bera), aguardiente"GarbizLezo.
"Kafeari eransten zaion edari alkoholduna"ZestErret.
Aurten ba diñagu arto, / alaba Katalin, / ekarko jaki goxo ta / ttantta bizia arekin. "
Vivificante licor"
.OrEus 63.
Joan adi bai ta, ekarriko diat ttanttanakin akeit bero beroa. MItziarLarraundi 66.
azpisarrerakoSense-4.4
d)Poco (que falta para ser normal).
Cf. supra (4). Ttantto bat falta duela iduri / gauzak itxura duanez. Auspoa 97, 142.