1.
(gral.; SP (que cita a O), Lecl, H; -th- Arch VocGr , Gèze, Dv (S), H),
su-ondo (AN-5vill-ulz; Hb, VocB),
sutundo,
sustondo (H)
Re.A; Lh; Lrq (sü); Iz ArOñ, Ulz ; Etxba Eib ; Holmer ApuntV ; EAEL 123; Elexp Berg ; Gte Erd 19, 42.
Rincón del fuego, zona de junto al fuego; hogar, fogón. "Süthondo, foyer, âtre" Gèze. "Fogal" VocB. "Süthondo, foyer" Lrq. "Su-ónduan, junto al fuego" Iz Ulz. "Sutondua, el rededor del hogar. Sutondoko ipoñak lezkotxe zar usaiñ gozua dau soñu orrek" Etxba Eib. "Sutondorako moduko denbora (V-arr), su ondun egoteko modoko denbora (AN-5vill)" Gte Erd 42 (cf. infra SUTONDO-GIRO). Tr. Documentado desde el s. XVII, es usado tanto al Norte como al Sur. Aunque se emplea gralmte. en casos locales de decl. en sing., cf. los ejs. de Elissamburu, Lizardi y Etxaide. En DFrec hay 5 ejs. de sutondo. Zer dio suthundokoak? Zer baitio suthaitzinekoak. Saug 116 (O Pr 434 sutondokoak).
Illunzeti ta apal orduraño sutondoko inguruban berba egiteko. MgPAb 153.
Zagoz negu baten sutonduan lagun batzukaz. Astar II 134.
Sutondoan ezartez [sugea]. ArchFab 199.
Ama-semeak su-ondoan eztiro ipiñi zituen. ArrGB 113.
Neguko arratsetan su ondoan kontu kontari. ZabGabon 59.
Nere ondoren sukaldean sartu eta sutondoan, zizellu baten exeri zan. EtxegEE 1883b, 549s.
Su ondoa utzirik. ElsbFram 137.
Sutondoan etsean entzun da ikesirikoa. ABGuzur 124.
Ioan ziran sutondora, piska bat epelduteko usteagaz. AgAL 91 (G 9 suondo).
Errotan pixka bat bereganatu zenean su ondoan. Goñi 31.
Bordaxuriko su-ondoan berotzea. BarbSup 111.
Su-onduan, nasai-nasai jezarritta. Altuna 56.
Su ondorako gelditzen gaituk. OrMi 46 (79 sutondo).
Asi zan ardanetxeko sutonduan txaliñari eragiten. KkAb II 8.
Aurkitu nuen jan-tokiko sutondoan, zangoak surat. JEBer 34 (Bur 121 suondo).
Neskame batek bera sutondoan eserita ikusi. OlLc 22, 56 (TB, IBk su ondoan, Or, Ker, IBe sutondoan; Lç su bazterrean, Oteiza, Brunet suaren ondoan).
Goxoa oi-dek etxeko sutondoa. LdiIL 16 (UO 5 sutondoa).
Sutondoko epelean lotan dagon katuri. TAgUzt 199.
Eltzea ta pertza sutondoan zintzilikatzeko. JAIrazBizia 82.
Bildu ziran euskal-baserri artako sutondo epelari inguraka. EtxdeJJ 27s.
Jarria nintzan sutondoan. MdePo 73.
Sutondoan egiten ziarduen jatekoai jaramon egin. ErkiagArran 150.
Su-ondoko eskubi-aldera, ikaztokia. AnabPoli 40.
Obe dugu emen egoten bagara su ondoan. IzetaDirG 26.
Zapi zarren bat utzi al dezu su ondoan?NEtxLBB 177 (Antz 73 sutondo).
Sukaldekoak zer dio? sutondokoak diona. (AN-ulz). InzaNaEsZarr 1441.
Otsailtxo munduan, aldiz eguzkitan, aldiz sutondoan.EZBB II 86.
Eskupeta utzi ta sukaIdera. Su ondoan bazkaria an zegoan. JAzpiroz 141 (ib. 16 sutondoan).
Dana geratzen zan sutondoko tertulietako eta tabernako marmar uts baten.Gerrika 190 (ib. 184 su onduan).
v. tbn.
CrIc 75. JanEd II 47 (52 suondo). Inza Azalp 32. Jaukol Biozk 94. Enb 169. Aitzol in Laux AB 56. Zait Sof 115. Bilbao IpuiB 44. Ibiñ Virgil 47. Suondo: Gy 161. Urruz Urz 37. Ir YKBiz 474. Iratz 131. And AUzta 93. Ataño TxanKan 44.
azpiadiera-1.1
Hogar, familia. Sutondo xar onen zorionerako, Jaunari eskerrak, gurean ez uan olakorik gertatu. AtañoTxanKan 206.
sense-2
2."Tronco grande que arde en el hogar. Lo colocan a la orilla de éste para que sostenga a los troncos delgados (Sal)"VocNav. .
sense-3
3.suondo. (Adv.). Junto al fuego. Aberriaren eguzki-ezak / suondo zeukak yendea. SMitxEG 1955 (5-12), 84.
azpisarrera-1
SUTONDO-GIRO.
Tiempo para quedarse junto al fuego. Elurrarekin su-ondo-giro ba zegoan ere. OrSCruz 71.