Tr. Documentado en textos vizcaínos desde finales del s. XVIII (zirkin-zulo ), en el s. XX tbn. aparece en algunos guipuzcoanos. Hallamos sendos ejs. de zirgin en J.J. Moguel y D. Agirre, tal vez erratas por zirkin (que ambos autores emplean también.). En DFrec hay 6 ejs.
sense-1
1.
(-iñ V, G; Añ(V), Izt 75v, H),
zirginRef.:
A(zirkiñ);
EtxbaEib(zirkiña)
. Pequeño movimiento."Movimiento pequeño"Añ.
"Le mouvement"H.
"Movimiento de impulsión"A.
"
Zirkin guztiak begiratu zittuen; agertzen ete eben ezkutuan bizi zan bat
"Etxba Eib. .
Opetzijak asko ezpadira gure astuntasun, eta sortasunari zirkinik erazoteko, kastiguben bildurrak eruan gaizan. Astar II 88.
Erregua da arimearen Jaungoikoaganako zirkin bat. ItzAzald 59.
Gerrako ontzi batzuek, aingurak ondoan dutela, geldi geldi, zirgiñik baga.AgIoan 181 (cf. zirkiñik ib. 275).
Argijak egiten ebazan zirkiñakaz bazterretako illun-unak be zirkin egiten ebenian. KkAb I 47.
Gizartearen zirkin eta igikun guztiak ogasun-egarriak eragindakoak izan dirala. EguzkGizAuz 73.
Aldia ez da gorpuzkien zirkiñ edo mugimentua. OrAitork 326.
Eguna, eguzkiaren zirkiñak eta bideak osatzen baitute sortaldetik sortaldera. Ib. 327.
Bai zera lan egin! Zirkiñik be ez alperrak alakoak! BilbaoIpuiB 172.
Sasiak... zirkin, otzez, / adarren artean. GandElorri 39.
Nikanor'ek ba darabil zirkiñik naikoa, jira batera ta bira bestera. ErkiagBatB 110.
Aren eskuen azkartasuna eta ao-inguruko zirkiñak eta ezpan-tximurtzeak, zarrada aundia eragiten eutsen. Ib. 20.
Gizon biurri baten zirkin bat naikoa izan leiteke ludi osoa austuteko. Agur 7-3-1973 (ap. DRA
).
Mutillen erramukada bakotxak atzerunzko zirkin edo ikara andia ataraten eutsan. EtxabuKontu 174.
azpiadiera-1.1
(Como segundo miembro de comp.). Errialde orretako bizi-zirkiñak euren esku ta ardurape egozan, kontrolpean nunbait ere. ErkiagArran 136.
Iñoiz edo bein samurtasuna ta beratz-zirkiña ondorengo guri izanik. ErkiagBatB 202.
Barrura begiratuz dabil, barne-zirkiñak aztertu nairik. OnaindSTeresa 30.
sense-2
2."
Zirkiñ bat, un pedacito despreciable, v. gr., de carne"Iz ArOñ. .
sense-3
3. Bere erabakiaren zirkin bakoitza, egipenezko iduri ikugarri gertatzen da. "Rasgo"
.MEIG IX 117.
(en colab. con NEtx)
azpisarrera-1
ZIRKIN EGIN (Vc, G ap. A).
Moverse. v. zirkindu. Une orren ertzera elduezkero, iretargijak zirkiñ egiten dau, ala atzia ikusten jako. ABGuzur 155.
Bi gorputzôn muga paketan diagu, naiz ik egin zirkin. OrPoem 527.
Eitetik eitera zirkin egiñez naiz egonez, aldi-aldatzerik ez daukana. OrAitork 350.
azpisarrerakoSense-1.1
(V-ger ap. A) . (Con determinantes)."
Eleuke orrek iñogaitik emendixek araxe zirkiñik egingo. Nor da ori, gazteak eneak! (V-ger), ese no se movería por nadie de aquí allá"A.
Onen biotzeko pazienziak ez eban zirkiñik egiten. JJMgBasEsc 185.
Ez arbola baten orrijak zirgiñik egin leijala. JJMgBasEsc(ed. 1845) 263.
Ifini bekijoz begijen aurrian Jaungoikuak beragaitik egin dituzan mirarijak [...], bere adiskidientzat gorderik daukazan glorija, atsegin, eta ondasunak, eztau zirkinik bere egingo. Astar II 129.
Eztakus, eztantzu, eztabil, eztau zirkinik ez txitik egiten. AñEL2 39.
Geratu zan zirkinik ezin egin ebala. UrMarIl(ed. 1885) 91 (ap. A
).
Umeari eskutik oratu ta zirkiñik egiten ezebala, katillura begira gelditu zan. ABeinB 46.
Askatu izan ez balebe, zirkinik egin ezin algaitik, ilgo zan barriro. ItzAzald 153.
Egon ziran gure gazte biak elizan, ixill ixillik, zirkiñik egin bage. AgKr 26.
Zugazpe baten egon zan zirkiñik egin baga. EchtaJos 210.
Zelan zirkiñik bere egin iñora lausiriko baten yaube bere ez gaituk eta! AltEEs 1917, 43.
Elizako irudiak baino zirkin geiago etzuen egiten. AArdi 71.
Zirkinik ere egiteko etzala. GaritIpuiL 32.
Denen artean esiturik daukate jotzaillea, atzera-aurrera zirkiñik egin ez dezakeala. Mok 17.
Ez zaartu, ez gaztetu, / sen batian dago, / zirkiñik egin barik. Enb 142.
Iñok ezeukan adoreik zirkin bat egiteko be. KkAb II 88.
Ludi osoko urriagattik be enebala nik zirkiñik egingo neuria eztodanik eskatuten ona etorteko. Otx 19.
Onen eretxiz gizarteak igikun eta zirkiñik txikienik be eztau egundo egin. EguzkGizAuz 48.
Gazte garatu bat dago zirkiñik egin gabe ezkerraldera begira. TAgUzt 27.
Neska-koskorragan begiak itsasirik, bertanbera gelditu zen zirkiñik (movimiento) egiteko kemenik gabe. EtxdeJJ 234.
Zorabio betean zirkiñik egin gabe. TxillLet 44.
Andik gerotxoagora, zirkin andiagoak egin ebazan Peruk. BilbaoIpuiB 183.
Zirkiñik bere, egin eziñik egoan. ErkiagBatB 12.
Suezitarren araura gorputz-zirkin azkar ta neurtuak egiten ei zituan goizero. Ib. 48.
Ikararik ez zirkiñik egiten ezten lurraldean daude kokatuak, tinkatuak. VillJaink 146.
Zer doa Bilbotik Donostira zirkiñik egin barik? Bidea. EgutAr 1-9-1971 (ap. DRA
).
Ez dau ortik zirkiñik egingo. OnaindSTeresa 40.
Ezetzko lako zirkin bat egin eban.EtxabuKontu 173s.
Ez du ontziak zirkinik egiten, hondoari iltzaturik balego bezala. MIH 312.
azpisarrerakoSense-1.2
(Sin egin
). Ze ez ots bat egin dau, / ezta zirkinik. ZavFabRIEV 1909, 28.
azpisarrerakoSense-1.3
(V-gip)
Ref.:
EtxbaEib(zirkiñ eiñ);
SMEiTec1(arri)
. (Con complemento en dat.).Esquivar."Evitar, hurtar el bulto. Zuzen zuzen zetorren neregana, baña zirkiñ eiñ netsan
"Etxba Eib. "Al daben guztiak zirkin (huir haciéndose el desentendido a cualquier conversación o cosa del que el huidor no tiene interés) eitxetse (egiten diote) biar orri" SM EiTec1 (s.v. arri). Ba ei ziran Eibar'en lagun bi, beti biarrari nundik zirkin eingo ibiltzen ziranak. SMZirik 44.
azpisarrera-2
ZIRKIN ERAGIN (Vc ap. A).
Mover, hacer mover. "Mover, hacer que otro se mueva" A. Betuleai zirkin eragin baga altarara begira. ABeinB 67.
Zek zirkin eragiten dautse kairik kai, ekatxik ekatx, itxasorik itxaso, eriotzearen altzoan dabilzan ontzi orrei?AEzale 1898, 187a.
Gorputzari ezin eutsan zirkin eragin. EchtaJos 340.
Bere txinparten argitasunaz / Zirkin eraiten daustena? Enb 48.
Izituten ebillan artian uste barik zirkin eragin eutson arrautza areri. KkAb II 117.
Erri bati, txikia izanarren, zirkin eragitea zazpi kintaleko arritzarra bei goseti batek tatarrez eramatea baino ere neketsuago ta zailago da. AY 1934, 15.
Yainkoek, baña, zirkin-eragiñaz astintzen duten etxe-gañera, gaitz-mueta oro yausten dira. ZaitSof 178.
Zirkin daragit oraiño "negar-artean, nere zeruko egoitza iantzi nai nukenean". OrAitork 286.
Umeen jokabide ta ibillerak zaarragoei ta gurasoei barrenean zirkin ta zaustada eragin oi ba'dautse. ErkiagArran 148.
Olatuak moilleari zirkin eragiten eutsoen.EtxabuKontu 140.
azpisarrerakoSense-2.1
(Con determinantes). Baldin jatorriz ta berez legez ezpadakar bijotzeko azkortasuna, ez deutsee berbaak zirkinik eragingo. MgPAb 204.
Ez edola bere ezingo deust zirkiñik eragin atzamar bati? UrMarIl 41.
Topiñeari zirkiñik ez eragin gero, ura geldi geldi egon daitean. ABeinB 74.
Esetsi batbere ez da pekatu, danik luzena eta eragokiena izan arren bere, aragiari zirkinen bat eragitera eta arimeari atsegin ustebagakoren bat artu eragin arren bere. ItzAzald 185.
Zuri eztautzu ezek / Zirkiñik eraiten. Enb 170.
Eztiote zirkiñik eragingo; geldi dirau. IbiñVirgil 88.
Ujolak [zubi] ari zirkiñik eragin eikionik iñori ez jakun sekula burura etorri.EtxabuKontu 187.
Belarrira deituta be, zirkinik ez eutsen eragiten.Gerrika 152.
azpisarrera-3
ZIRKIN ETA ZARKIN.
Moviendo, agitando. Aidian dabille kutxa / Zirkin eta zarkin. Enb 183.
azpisarrera-4
ZIRKIN ETA ZIRKIN.
Moviéndose. Biyotz alaia / beti geuria, / zirkin eta zirkin / yardun atseden-baga. OrtOroig 131.
azpisarrera-5
ZIRKIN-ZULO(V-gip; sirkinsulo V-gip). Ref.: A; Iz ArOñ (sirkínsulo); Etxba Eib; Elexp Berg. Escondrijo, rincón. "Sirkínsulo baten, en un agujero menos esperado" Iz ArOñ. "Zirkin zuluak ondo garbittu barik, laga dozu itxuzkixa" Etxba Eib. "Etxe arek badauka makiña bat zirkinzulo" Elexp Berg. v. zurkulu. Ez egizu askoren antzera alperkerian irago zirkin zuluetan sarturik jaaten eta edaten. msOñ 121v.
Juango ez balira tabernara... jan edanetara, jokura, danzara, zirkinzuluetara, errondara... Ib. 194r.