1.(V, G, AN), naarras (V-m-gip), narraz (V-gip), narrats,narratz (AN), narratx (V-gip, G-bet), narrax (V-gip). Ref.: A (narras, naarras, narratz); Iz ArOñ (narrátxa); Etxba Eib (narraza); Elexp Berg; Gte Erd 302.Desaliñado, dejado, abandonado."
Maratza len esan dogu zer dan: narrasa ta lardaskea eztanari esaten iako"A BGuzur voc."Abandonado, desaliñado"A.
"
Gaztetan ondo apainduta beti agertu arren, ezkondu ezkero, andra narraza dabill
"EtxbaEib.
"Etxia ankazgora daukanai narrasa esate jako. Oso familixa narrasa da
"ElexpBerg.
"
Bai narrasa! (V-gip, G-azp), ura gizon narratxa (G-azp)"GteErd 302.
Gizon motz, narras, traskil, motroillo, ipur-lodi bat. AgAL 55.
Etxe-arpegi zabala, aspaldietan zuritu etzalako, narras ta loia agiri zan. AgG 128s.
Ezkongaitan apañena oi dan emakumea maiz oi da ezkonduta narraxena. EgutTo 11-2-1921 (ap. DRA, s.v. narras
).
Lendabiziko lau txalupetan / etzagon jende narratsa. TxB II 180.
Beltz zatarra zuen jantzia burutik oiñetaraño, narratxa burua ta guztiz karrakatuta gona. TxillLet 63.
Narrasegi nago onelako etxe txukunean sartzeko. NEtxAntz 86.
Yainkoak soña atondu digu, atalik narrasenei itzal geiago ezarririk. ZaitPlat 126.
Donostiñ gutxi luzitzen dute / gauz arlote ta narratsak. Basarri 61 (XX narratx).
Beste lotoki zirtzil bat idoro dau, etxe narras batean. ErkiagBatB 182 (129 narrats).
[Nere umeak] dauden bezela, zikin eta narras eztaude iñork jateko. NEtxLBB 187.
Galtza narratsak, bizar luzia, / begiratua larria, / mutilzarraren itxura ezta / biziro gustagarria. Olea 117.
Gerrikoa narras dago; galtzak narrasago. EZBB I 127.
Gure bazterrak narratsak daudelako. Zendoia 192.
Gales hizkuntzak gizartean duen egoera narrasa. MIH 185.
Giza-bizitza narrasa, zitala, lohia da maiz. MEIG IX 107.
v. tbn.
Narrats: JKort EuskOl 1931, 36. Narrax: EG 1957 (3-4), 74.
azpiadiera-2.1.1
(Tras gen.). Panderoz gora jartzean, / ura zarata atzean! / Bonbardeoan asi bait nintzan / nere narratsean.Zendoia 93.
Bere erorian eta narrasean ez ote digu eredu-gisan aurkezten?MIH 337.
azpiadiera-2.1.2
Gure izkuntza narras ta baldarra iruditu zaigu. Ag Serm 586. Aitortu dezadan berriz ere, bertso-berririk geienak, [...] euskera narratxez, erderakada lotsagarriz burutik oñetara jantzirik ageri zaizkigula. Jaukol Xenpel 15. Ikas-ordu aal degu, euskera gaixoari oartuz, zabarkeri narrasaren ondoren beltz negargarria. Markiegi in Ldi IL 7. Erriak nasai nasai erabilten dituzan baldarkeriak eta itz narrazak. ZArg 1957, 310. [Gipuzkoa-Nafarroetako] aditz narras horren kontra bi arrazoi entzun eta irakurri ditudalakoan nago. MIH 386.
azpiadiera-2.1.3
Jende narratz arek egin zion lotsagabekeria garbitu zuan."Aquella gente baja."BerronKijote 55.
azpiadiera-2.1.4
Nola egin dezun zuk / txit erretira narratsa.Uzt Auspoa 67, 109.
azpiadiera-2.1.5
"(V-ger), ajado"AApend.
azpiadiera-2.2
2.
(V-m-gip),
narratx (G-goi). Rastrero."(V-m-gip), rastrero"A.
"
Mendietakoa euriduna da, laiño narrasa (V-m), se llama nube arrastradora la de los montes, la que trae lluvia"A.
"
Lainoak narratx dagoen [sic] tokian ezparak ibiltzen dira (G-goi)"GteErd 108.
Iluntasuna dala uste det eri orren azia ta sustraia: iluntasun lodia, urte askotakoa, errekondoetan sortzen dan lañoa bezelako narratsa. AArdi 109.
Urrutiko erri, baso ta mendi koxkorrak, laño narrasak estaltzen zitun banaka banaka. EG 1958, 34.
azpiadiera-2.2.1
(Fig.).Rastrero, vulgar, no elevado. Zer egin? Al denean, diru ori sakelean gorde. Nere arrazoibide oiek narrasak direla, goitasunik gabekoak?VillJaink 87.
Gizonaren bizi-egarri ase-eziña, razionalismu narras baten kontra koldarkeri gabe ta ozenki asko aldarrikatu du Unamunok. Ib. 110.
Berekoikeri narrasari uko egiñaz, beste berekoikeri goragoko baten alde lan egiten dugula. Ib. 83.
Aian banengo ontan, / zentzu lizun narraz / ontara beiñere biur gabeki!"Aqueste bajo y vil sentido"
.GaztMusIx 85.
azpiadiera-2.3
3.Indecente. [Epikuroren] erakuste au, a! guziz da narrasa. AgSerm 414.
Elizetxe batean ezin bizi ditekek beatak Txerrenen alabatzat daduzkan gizon txaldar, narrats, lotsagaberik. AArdi 28.
Berriro ere Vargasen ibilli narratx nardagarriari eraso zion udalditarrak. TAgUzt 176.
Nola-alako lagun narratzak gertu daude biotz-garbi oietan azi txarra ereiteko. MAtxGazt 6.
azpiadiera-2.3.1
Itz zatar eta narratxak ikasi eta amaren esanai entzungor egiten, ajolagabetzen asi zala.EEs 1913, 254.
azpiadiera-2.4
4.Desapacible (ref. al tiempo). Murumendiko dama au aidean pasatu ezkero [...] eguraldia oso beroa edo beintzat narratsa izaten da. "Revuelto"
.AEY I 371.
azpiadiera-2.5
5."De enasa desaliñado y narrasa flojo, nacen enatsa muy desaliñado y narratsa flojazo"AMorf 273.
sense-3
III (Sust.).
azpiadiera-3.1
1."
Narratza, traîne de robe"H(que cita a Lar, pero no lo encontramos).
azpiadiera-3.2
2."Bai ahal dakizue hastapeneko karriotak edo karrosak oraiko lardai edo sarga aphaindu batzuen antzorat eginak zirela: hekieri erraiten zaijote heuskal-herrietan [...] lardaijak, lerak, leriak, narrasak, baita asko bertze izenik ere"DarricRIEV 1912, 225.
v. narra.
azpisarrera-1
NARRASEAN(V-gip ap. Elexp Berg; A Apend). A rastras. "Arrastrando" A Apend. "Gurera datorren ura, erretenian bide askuan narrasian etorrittakua da" Elexp Berg. Oin bat orpozik eta bestean abarketa zar bat oso narrazean eroiazala. AgKr 12s.
Gaixo au, narrazean naramate, arrotzok!ZaitSof 130.
Hamletek bere erokerian, Poloni il eta narrazean atera du bere amaren gelatik. AmezHamlet 123.
azpisarrera-2
NARRAS EGIN.
"(V-arr-oroz), correrse la tierra" A.
azpisarrera-3
NARRASEKO (V-gip),
NARRASKO (V-gip).
a) "Nárrasekuak, las ramas que se traen a rastras, nárraskuak" Iz ArOñ. b) "Dícese del agua que llega a una casa por una acequia. Eztakitt ze moduzkua egongo dan ur ori erateko, narrasekua da ta" Elexp Berg.
"Nárrasekua eran, beber el agua. Nárrasekua bota, echar el agua (a la leche)" Iz ArOñ. "Nárrasekua, el agua (litm., lo que anda a rastras; lenguaje festivo)" Ib. 184n.
azpisarrera-4
NARRAS ETA BARRAS.
"Arrastrando, narraz da barraz (V-gip)" A EY III 248. "Narras ta barras, arrastrando (palabra que se emplea en cierto juego)" A Apend (s.v. narrasean).