1.
(Urt, Lar, ArchVocGr, H),
organu (Lcc, Añ),
orgaño,
orgañu,
organa. Órgano (instrumento musical)."Aulon, organo xixtúa, organo xirola
"Urt III 189.
v. orgina. Haren gatik elizan tuk organoen kantuak. EZMan II 17.
Lauda ezazue [...] orgañoetan. EZEliç 196.
Arroka hek badidurite organoak. INav 55.
Zein organuba, zein biolina. fBOlg 32.
Kapilla bat bere kapillau, kantari, organo, zillar ta apaindurakin [...] ifinia. IztC 457.
Organoa [...] ixillik zegoelarik. ArzacEE 1882c, 378.
Korutik erantzunaz soñuz organuak. ABAmaE 28.
Organo auspodunak. Azc PB 180. Errekisto biko orgañua eukan eztarrian. Ag Kr 133.Segurako Elizan dagoan organua. J.B. AyerbeEEs 1912, 62.
Leonen organu ta ingeles-ikasteak. AArdi 97.
Zeruko angeruak / orgañua yoten. (V-m). ACPV 1059.
Bi atso zarreri phedeikuan ariko giren artean, zuek organoa joko duzue, goare ozen batzuekin. BarbSup 116.
Prallen abesbatzak eta organoak. SMitxAranz 174.
Bukatu da fuga, / ixil organua. OPoem 518.
Parrokiarako organu barria. SMZirik 42.
Jaun Iturriak bai organoa / aixa dantzatzen duela. Basarri 23.
Bere eztarriak organua zirudian. Salav 106.
Organua, aurreratutako ezkerreko orretara aldatu. EtxabuKontu 72.
Jainko bat saritzeko deus ez da kario / Baigorrik organa hau eskainia dio. LarreArtzainE 332 (ib. 199 organo).
Urrutiko organoaren antzera. MEIG III 80.
v. tbn. Ant EE 1884b, 41. JBDei 1919, 235. Organu: RIEV 1909, 321. Ort Oroig 97. Alz Ram 45. Garit Usand 64. A Aezk 206. NEtx LBB 140. En DFrec hay 34 ejs. de organo y 7 de organu , todos ellos meridionales.
azpiadiera-1.1
Instrumento musical en gral. Geure organoak eman / gindituen dilindan. "Suspendimus organa nostra" (Ps 136, 2). EZ Eliç 273 (Dv musikako tresna, Ol ereskin, Or, BiblE kitara, Ker zitara). Organoz eta biolatz. Hm 101. Hainitz moldezko organoak egintu, Salmoak eskiribatu ditu. SP Imit IV 1, 7 (Ch musikako instrument, Mst khantatzeko instrument, Ol erestallu, Leon musika-tresna). Sion, zutaz orroiturik, / nintzen gelditu / betan organo jotzetik / eta koplak ixildu. Monho 88.
sense-2
2.Órgano (del cuerpo). Uraren azantza eta habarrots bethikoak / boza entzuteko sortzen darozte organoak. EZMan I 111.
Ez baitzuen egundaino nihon kausitu [...] negurri hortako bertze organo bat. ElzbPAd 8 (hablando de narices).
Biziarentzat beharrezko diren organu nausiei. MdePr 79.
Funzionea nolako, organua ere alako izaten dela. VillJaink 66.
Ikusmenaren organuak. Ib. 66.
azpisarrera-1
ORGANO-JOLE,
ORGANO-JOTZAILE.
Organista. Orgaña joile Bildozeko jaun Erretora zen. Joile ederra, hei! [...], hori ederrago beita, zü, ttarrapata. Herr 11-1-1962, 3.
Katedraleko benefiziadu, musika-irakasle ta organu-jotzaille. AlzolaAtalak 127.
Organu jotzaille barria etorri zan elizara. EtxabuKontu 49.
Clement izana da, luzaz, musika erakasle, eta organa-joile Mauleko elizan. LarreArtzainE 149.
azpisarrera-2
ORGANOPE(En casos locales de decl. sing.). Zona situada bajo el órgano. Leku bereizi bat zeukan izendaturik organupean. EtxdeJJ 271.
Organupeko aulki goitarretatik aldendu bear izan zun. Ib. 271.