1.
(AN, L, B, BN, S; H)
Ref.:
A;
Lh;
IzetaBHizt2
. Maravilloso, encantador. "Qui enchante, ébouit, met hors de sens. Atsegin, edertasun xoragarria, plaisir enchanteur, beauté éblouissante" H. Deleitable, enloquecedor. Kanpoan xoragarri, etxean gerlagarri (Sal), fuera (de casa) encantador, en casa guerrero" A. "Maritxu zein xoragarrie den" Izeta BHizt2. v. zoragarri. Tr. Documentado en la tradición septentrional no suletina desde la primera mitad del s. XVIII, y al Sur en Orixe y Etxaide. En DFrec hay 6 ejs.
O relijioneko bizitze saindua, zeiñak egiten baitu gizona [...] giristiño guzientzat xoragarri. Ch III 10, 6 (SP egiten baitu fidel guzien maite).
Zerutikako kantika xoragarri batzu. JnnSBi 99.
Lore bat badakar mahats horrek xoragarria. HUAurp 97.
Boz bat baitzuen xoragarria. BarbSup 33.
Oihan-mendiak, zelhai bazterrak / zoin xoragarri bixtara!Ox 141.
Atxo xaharra egin zen orduan andre bat xoragarri-ederra. BarbLeg 140.
Zer aro xoragarria!JEBer 8.
Zeru eztiaren pean zoinen den xoragarri!Iratz 53.
Ortzadar xoragarri bat agertu zen zeruan. ZerbIxtS 14.
Liburu xoragarriak elkarrekin irakurteak. OrAitork 86.
Neskatil beltxaran xoragarri bati. EtxdeJJ 33.
Xoragarri zaizkit niri. "Para mí son sorprendentes"
.Or( inGaztMusIx 50
). Goiztiri xoragarri bat. "Merveilleuse"
.ArdoySFran 202.
Xoragarri zitzautan zure entzutea. XaOdol 127.
Garaziko bazter xoragarriak.LarreArtzainE 251.
v. tbn. Hb Egia 83. Arb Igand 178. Prop 1908, 27. Zby RIEV 1908, 291. StPierre 25. Lh Yol 6. Etcham 94. Zub 82. JE Ber 112. JEtchep 119. Lf in Zait Plat XV. Mattin 95.
azpiadiera-1.1
(Precedido de gen.). Eta gibeleko hire abenikoa / [...] perlazko uztaia iduri, / guzien begien legez xoragarri. Gy 227 (ref. al pavo real). Ematen darokularik bide guzian, begiaren xoragarri, itsaso eta lehor, zelhai eta mendi. Lander RIEV 1911, 594. Jaun on hura izan zen / ene xoragarri. Etcham 197. Bazituzten etsaiak ere, [...] ez baitziren oro, [...] haren "arimaren xoragarri". "Délices de son âme". Ardoy SFran 240.
azpiadiera-1.2
(Como segundo miembro de comp.). Haren seindutasun osoa, haren edertasun bihotz-xoragarriak, haren ontasun miragarria. Dh 155.
azpiadiera-1.3
Hoin da, bai, eder hori / hoin sustagarri / nun hedoi-artetik / xoragarriz xoraturik / beha baitago Jainkoa [...], / xoragarriz, sustagarriz, maitagarriz / xoraturik.Iratz 187.
sense-2
2."(V, G), enchanteur, charmeur, sorcier qui a le pouvoir de rendre stupide, insensible. C'est le même sense que celui de sorgina
"H.
sense-3
3."Étourdissant, qui fatigue la tête, la trouble"H.
azpisarrera-1
XORAGARRIKO,
XORAGARRIZKO.
Maraviloso, encantador. Kausitu zen xoragarriko jauregi baten aintzinean. BarbLeg 139.
Xoragarrizko gizalan antzeko batzuk. Buztin-muño batzuk, euriak bi aldetatik yanak eta iduri polit biurtuak. OrQA 50.
Xoragarriko ordoki leguna ginuen behako hurbilean.LarreArtzainE 95.