(G-to, L-ain ap. A
; Lar, Añ, H),
lotzorro (Lcc). Dormilón."Dormidor", "modorro o bobo" Lcc."Dormilón"Lar, Añ.
sense-2
II .(Sust.).
azpiadiera-2.1
1.
(G, L, BN, S; Añ, H),
lo-sorro (V, G, AN-egüés, B; H, que cita a Astar),
lo-sor (V-ple),
lo-zurru (G)
Ref.:
A (lozorro, lo-sor); Lh; A EY IV 146. "Modorra"Añ.
"Sueño profundo"A.
Tr. Documentado en Mendiburu y autores occidentales desde principios del s. XIX (tbn. en Lafitte). En DFrec hay 7 ejs.
Oriek arkitu oi dira beren azken gaitz lo zorro, letargo deritzan [...] eritasun galgarrian. MbIArg I 301s. Ta ikusiko dozue, lo-zorrora emoten bazara, ze zur-irazarria egongo dan gizonaren arerio asmutsua. AñLoraS 184.
Ez ote zera oraiñ ere esnatuko bekatuaren lozorro orretatik?AA III 586.
Egongo zara losorro astunian daguana legez, azotadu arren eztozu minik artuko. Astar II 130.
Daukagun lo sorrotik iratzartuteko. Ib. 285.
Lozorro astunetik irazarririk. IztC 108.
Dukea eta Dukesa lozorro pisu batetik esnatu baziran bezela jarri ziran. ArrGB 132.
Nok iaten emon eukiezkero, eztautsu lo-zorroa asko arindu edo sumatuko [...]. ABeinB 40.
[Gaitza] azaltzen danean ondoezak egiten zaizkala gaxo dagoanari [...] lozorroaren itxuran. Aran-BagoManMed 248.
Gogo bizitza galdu dabena / esnatzen dauna lo-zorrotik. GMantGoi 69.
Negu-lozorrotik / esnatu da lurra. JaukolBiozk 93.
Bein-edo-bein lozorrotik doi-doi esnatuta, leioa oi-ezko tokira aldatu dala ikus-iruditu bezela. AnabUsauri 22.
Erna adi, napar, euskaldun, erna / gaurko lozorro orretati. "Modorra"
.OrEus 254.
Geldi ta logalez zetzan izadi osoa sargori kiskalgarriaren lozorroan. TAgUzt 107.
Gabean gabean bigiran eta / biar monean lo-zurru. (G)"Vas de tertulia y al día siguiente sientes pereza de levantar"
.AEY IV 146. Lo-zorroaren menpetik. "Desde el dominio del profundo sueño"
.OrPoem 554.
Euskaldunok gure lozorrotik esnatu gera. EtxdeAlosT 11.
Bart arrats osoan esna egon eta... ura lozorroa gau artakoa!Loidi 81.
Piarres bere lozorrotik esnatu zaneko urrengo goiza zen. EtxdeJJ 189.
Zertarako nai ditut nik arautasuna ta zentzua, orain arte lozorroa besterik eman ez badidate?TxillLet 36.
Nazkatu egin nau munduko lozorroak, nazkatu egin nau bere laukeriak. Ib. 23.
Lozorro lodia aienatzen dut. Ib. 41.
Negu-ondoko losorro ostean zuaitzak [...] itzarri oi diranez. ErkiagArran 149 (93 losorro).
Gizadiak ere baditu aul-uneak, krisi-garaiak, lozorro-orduak. VillJaink 182.
Ontan, zarata batek bere erdi lozorrotik ateratzen du. NEtxLBB 106.
Bultzada gogorren beharrean gara lozorrotik irten eta norabait mugitzeko. MEIG III 117s.
v. tbn. Mg CO 207. Aran SIgn 98. Ag Serm 398. Enb 148. MAtx Gazt 58. Ataño TxanKan 111.
azpiadiera-2.2
2."Pesadilla"Lar, Añ.
"Cauchemar"H.
azpiadiera-2.3
3."(G-bet), sonambulismo"A.
Lozorron kontra [...] elizara jun, kandelak eamanez limosna. [...] Lozorron kontra Naparroko Salinasea jun, ango uretan busti eta [...]. (G-goi). ArinAEF 1980, 64.
LOZORROAK HARTU.
"Amodorrarse: (c.) loak, lozorroak artu" Añ. Lozorroak artuko zaituela Jangoikoaren serbizioan [...] egotaldi bat egiten ezpadozue Jesusen oñeetan. AñLoraS 101.
Alako batean lozorroak artu ta ametsak ojuka egiten zituan. AnabPoli 78.
azpisarrerakoSense-1.1
(Con determinantes). Mayi ez da ageri. Ohean da ganbara handian lo-zorro pisu batek hartua. LfMurtuts 53.
azpisarrera-2
LOZORROAK EGON.
Esnatu zan bada Santxo, eta lozorroak ote zegon gogoratu zitzaion arako zama ura bere gaiñean sumatu zuanean. "Pensó que tenía la pesadilla"
.BerronKijote 180.
azpisarrera-3
LOZORRO-AMETS.
Gipuzkoatar artezak [...] gezurtatu zituzten Napoleonen lozorro ames traketsak. 'Burdas quimeras hijas de su profundo sueño'
.IztC 411 (A, s.v. trakets traduce: "los sueños torpes de Napoleón").
azpisarrera-4
LOZORROAN(V-gip ap. Iz ArOñ). (Estar, etc.) adormilado, adormecido; dormido. "Losórruan, bastante dormido pero no del todo" Iz ArOñ. Len lo-zorroan bixi ziranak / orain daukozuz itxarrik. Enb 42.
Bertoldin lo-zorruan eguan, arrija bera baño gogorrago. Otx 163.
Euskal-Erria lozorroan ta argaltuta zegon garai batean. LabY 1933, 193.
An nagozu [...] / ernai? Lo-xorroan?"Adormecido"
.OrPoem 516.
Iñorkiñaren gañean etzanda [...] lotan edo lozorroan. JAIrazBizia 86.
Ontzi zuri sabelaundi bat [...] lozorroan uretan etzanda. Ib. 14.
Piarresek lozorroan ziraun belar tartean. EtxdeJJ 161.
Lozorroan zetzan. Ib. 189.
Lo zorruan negon, artu edo ez artu. UgaldeIltz 19.
Egun guztian lo zorroan. BEnbNereA 209.
Kontzientzia lo-zorroan jarri ta azkenik griña txar au danen buru gelditzen da. MAtxGazt 78.
Besteak ere ola egongo dituk: lo zorroan eta zurrungaka noski. Alkain 145.
Aspaldidanikako lozorroan zetzan Euskaltzaindia bera ere iratzarri zen. MEIG IX 29.
Lozorroan aurkitzen nuen zenbait aldiz, sukarraren mende. Ib. 97.
Bizkaieraren loraldia luzaro gabe dator, Nafarroa ez zen erabat lozorroan gelditu. MEIG IV 127.
v. tbn. Or Mi 127. Anab Usauri 134. Bilbao IpuiB 241. Erkiag Arran 61.
azpisarrerakoSense-4.1
(Con determinantes). Ate kisket baten otsak esnaatu narua ni lo zorro gogorrenian banago bere. MgPAb 130.
Dagoz lo zorro astunian. MgCO 40.
Non zegoan lozorro gogorrean. "Et dormiebat sopore gravi"
.UrIon 1, 5 (Ker lo-zorro gogorrean; BiblE lozorroan; Dv lo gogor batean, Ol lo zetzan).
Zenbat gizon ta emakume gaistakeriko lo zorruan <sor-> anima ilda zeukatenak. AgSerm 551.
[Aberrija] lotan eguan, eta lo-zorro / negargarrijan benetan. Enb 39.
Lo-zorro batean daudela, trumoi-ots batekin bezela esnatu ziran.TxGarmBordaB 108.
Antzinako gauzen lozorro goxoan [zegoela]. MEIG III 108.
azpisarrerakoSense-4.2
Durante el sueño. Egiten dau pekatu mortal [...] ardura andi bat ifinten ezpadau beragaz eratzoten daben umia losorruan ez ito edo galzeko. Astar II 100.
Ala ta ere / etzan ba esnatzen. / Asi zitzaionean / larrua erretzen / lozorroan asi zan / orroi batzuk jotzen. AndAUzta 146.
Batzuek beren lo-zorroan ez dute koskarik nabaritzen eta il egiten dira. AnabAprika 46.
azpisarrerakoSense-4.3
"
Losórruan (ibilli), andar sonámbulo"IzArOñ.
Juana lo-zorroan besoak ate-aldera dituala geldirik dago. Ala arkitzen du senarrak. NEtxAntz 120 (v. tbn. 125).
azpisarrera-5
LOZORRO EGIN.
"Lozorro egin det (= gaixorik zaudenean egiten duzun lo astun, gaiztoa) (G-azp, S)" Gte Erd 270.
azpisarrera-6
LOZORRO EGON.
Bere zoriaz oar / gaberik, lozorro dago gizadi. "Está entregado al sueño"
.GaztMusIx 107.