1.De a caballo. Eta zaldizko armadaren kontua zen hogei millatan hamar milla. "L'armée à cheval"
.LçApoc 9, 16 (He, TB, Dv, Ur (G), Ip, Echn, Ol, Ker, IBk, IBe zaldizko; Ur (V) zaldizkuen aldria).
Nork daki zenbat soldadu zaldizko. MbIArg I 376.
Zaldizko balentria, lantza puntarekin, / ihesi egortzea [zezena], buruko minekin. HbEsk 223.
Zaldizko armada andiak. ABAmaE 432.
Topo ta bide jo zuten zaldizko etsaiakin. BvAsL 216.
Zaldizko gerra-gizonak. Goñi 110.
Zaldizko soldau-txapel au. KkAb II 16.
Bertoldin, barriz, mirarittuta geldittu zan zaldizko lagun areik ikustian. "Genti a cavallo"
.Otx 112.
Algeriako tropa zaldizko batzu artean sartu zitzauzkun. ZerbGerlan 25.
Zaldizko sarjento zan Dieguez Sanmillan'dar Albaro.EAEg 11-3-1937, 1249.
Zaldizko esne-saltzailleen zarata. NEtxLBB 42.
Zaldizko bi guardia zibil beren bibote aundiakin.AtañoTxanKan 110.
v. tbn. Arr GB 12. Ill Pill 19.
azpiadiera-1.1
(gral.; Lar, Añ, VocZeg 288, Dv, H)
Ref.:
A;
Mdg 123;
IzArOñ(saldískuakiñ)
. (Uso sust.; algunos ejs. podrían corresponder tal vez al apartado anterior).Jinete; soldado de caballería."Caballos, soldados de a caballo"Lar.
"Montado, el de a caballo"Lar, Añ.
"Caminante [...] de a caballo"Añ.
"Soldados de caballería"VocZeg 288.
"Cavalier"H.
"Si monta en caballar, zaldizko; y si monta en mular o asnal, akaballozko
"Mdg 123.
Vormaciako toki zabal batean arrats oro agerzen ziran gerrako gizonen ainzurako zaldizko zenbait. MbIArg I 253.
Bidaldu zituan asko armadun ta zaldizko profeta atxitzera. AA III 500.
Zaldizko bat zaldi ganean lo doiala. AñMisE 149.
Ez eukazalako berorregaz eun da amar zaldizko eta irurogei oñezko baño. Astar II IX. Bederatzi zaldi euren zaldizkuakaz. Ib. X.
Utzirik Paulo zaldizkoen laguntzaren azpian. TBAct 23, 32.
Koronel zaldizkoetakoa. IztC 488.
Zaldizkoak lurrerat eme yoan dire. HbEsk 222.
Tito seieun zaldizkorekin urreratu zan. Lard 542.
Faraonen zaldizko guztiak eta gurdiak. UrEx 14, 9 (Ker, Bibl zaldizko; Ol zaldikari, BiblE zaldun).
Infanteria lurra betean, / ainbeste milla zaldizko. Afrika 142.
Bi zaldizko gazte, bidez akhituak. Laph 133.
Lenengotik zaldizkoaz geien arritzen zan; alabañan gizona eta azpiko zaldia biak bat ziralakoan zegoan. ArrGB 114.
Ogei ta amasei milla oñezko, lau milla zaldizko, asko sutunpa beldurgarri eta ontzidi aundiaren kontra. ZabGabon 94.
Naiz zaldizkoak, zeiñ oñezkoak, giak galduta, / itsumendiak oso eukazan opillduak. ABAmaE 449.
Ikusten bainintuen orduan zaldizko andana bat zalapartaka harat-hunat zabiltzala. JEBur 21.
Oñezkorik nai ez, zaldizkorik etorri ez. AgG 297.
Oñezkoari muzin ta zaldizkorik ezin, gelditu da ori. (AN-ulz)'Se dice de quien apetece para casarse alguna persona superior a su rango y queda desilusionada'
.InzaEusk 1927, 156 (en A EY III 228: Zaldizkorik ez ta oinezkorik nai ez (V-m)).
Zezenak biltzeko, larrera bialdu zituzten eun zaldizko bizkorrenak eta oituenak. OrMi 48.
Zaldizkoari zuzendu zion bere leen tiro-ukaldia. FIr 142.
Auek jostallu politak! Itxasontzia! [...] zaldizko bat! SabiagY 1934, 23.
Zaldizkoari ta Aren gudosteari guda egiteko. OlApoc 19, 19 (Ker, IBe zaldizko; Lç zaldi gainean iarririk zegoenaren kontra).
Zaldizko bat aintzinerat ethorri zitzaion. ZerbIxtS 75.
Zaldizko bezala ibili zan gudari. ZaitPlat 12.
Eskopetadunak zaldizkoak iritxi-ala, bere txispaz jo ta lurreratzen zituan. NEtxLBB 167.
Karroxa bat zetorren, inguruan lau-bost zaldizko zituala laguntzeko. BerronKijote 101.
Apez-sartzea lehengoetarik izan zen, bizikletadun, zaldizko eta kantari.LarreArtzainE 244.
v. tbn.
CartAnd 380. Aran SIgn 77. Sor Bar 43. Bv AsL 214. HU Zez 117. Ataño TxanKan 101.
azpiadiera-1.1.1
(Uso predicativo).A caballo. Atso beltzak, yats batian zaldizko, ximindegiari beheiti sukaldetan sartzen direla. Zub 37.
San Benitoren Ordenako fraile bi agertu ziran bidean, bi dromedariren gaiñean zaldizko. BerronKijote 101.
azpiadiera-1.2
Cierto personaje de Carnaval. Horiekin sahetsetan doazi atxo eta tupinak, yauntzarrak metro bat eskuan, deneer izari hartzen, eta holako bertze yende irringarri, bai ta ere zaldizkoak soineko ederrekin. Zub 116.
Arratsaldean, kabalkada emana izanen da. Bere zaldizko bringo, jandarme sostor, [...] makilari lerden ta pikolari xuxen, kaxkarot xingoladunekin. Herr 28-7-1960, 3.
azpiadiera-1.3
(V-gip ap. Elexp Berg; G-azp). Caballo de la baraja."
Txanka ta zaldizkua ta erregia
"Elexp Berg. v. zaldun (2)..
sense-2
2.De caballos, compuesto de caballos."
Zaldizko andana bat, une troupe de chevaux"Dv.
sense-3
3.
(gral.)
Ref.:
A; Iz ArOñ (saldískuakiñ, zaldizkuak); Gte Erd 111 y 148. "Columna de lluvia"A.
"
Saldískuakiñ da euríxa, llueve en forma de barras de lluvia"Iz ArOñ. "Zaldizko ederrak heldu dira (G-azp, AN-gip), zaldizkoekin ari du (B), euria zaldizko(e)kin ari du (AN-gip), elementuak zaldizko(e)kin ari du (AN-gip)" Gte Erd 111.
azpiadiera-3.1
Gaur etorko dira / zaldizkoak eultzitara."Gentes de a caballo (las nubes)."OrEus 334.
sense-4
4."(Vc), enredos que se forman al devanar el hilo"A.
v. zaldi (2).
sense-5
5."
Au da zaldizkoa! ¡qué cantidad tan grande de caballos! (V)"AMorf 109.