1.
(V, G, AN; Añ),
berne (V-gip; Lar, Añ, Dv, H)
Ref.:
A;
IzArOñ;
EtxbaEib;
EAEL 15;
ElexpBerg;
GteErd 249
. Pantorrilla; pierna desde la rodilla al tobillo."Pierna", "pantorrilla" Lar."Zapata, calzado hasta media pierna [...] zapata berne erdiraño
"Ib."Pierna, (c.) bernea, zankoa, kaderea
"Añ.
"Pantorrilla, (c.) bernea, zankoa, (G) aztala
"Ib."Perniquebrar, (c.) bernak, o berneak ausi
"Añ.
"
Berne-a ou bernazaki-a (G), jambe"Dv.
"
Bernea (V, G) [...], jambe [...]. Eriari berniak anditu [...] (Echev)"H.
"Pierna, pantorrilla"A.
"
Berna, (la pierna) de la rodilla al tobillo [...]. Berne bat, berniak, idem"IzArOñ.
"Pierna (desde la rodilla al pie). Pantorrilla. Berna igar igarrak dauzka
"ElexpBerg.
v. hanka, zango, bernazaki; cf. perna. Tr. Propio de la tradición vizcaína. Hallamos berne en Cardaberaz y en Orixe. En DFrec hay 2 ejs. de berna .
Ekandu gaxtoari bernea ausi. RS 547.
Berna gogorrak. Acto 230.
Usadio txarrai berneak ebaki, esan oi da. CbEBO 20.
Urten egizu bada nos edo nos oe orretati; ekartzuz berna ta oiñok. MgPAb 118.
Gorputz au da arbola bat legez, zeñek daukazan tronkua ta adarrak [...]; ta adarrak dira besuak ta bernaak. Ib. 84.
Ekusi zituenean berna ain me, argal ta mamigabeak, erori zitzaizkon biotzeko egoak. VMg 54.
Agiri dituk bizkar-ezurrak; jostorratz edo eztena zirudiek ire berna zanko gabeak. Ib. 46.
Baita azotez mindu eutseezan bere bularra, berna, beso ta aurre guztia. AñNekeA 246.
Geure berna ariñak / aurre-bidea / artu deutse txakurrai / baita luzea. ZavFab,
RIEV 1909, 28.
Beren kokot gorri mamintsuari ta berna biribil guriari begiratueran "amaika okelatato iruntzi dauz orrek" esan eroen Arranegiko atsoak. ABeinB 51.
Atara zituezan / txori kantariak / bai ta imini bernetan / ariak guztiak. AzcPB 49.
Laster burdiña-amarrak / oi eutseen bernetan. Ib. 49.
Bernetako soka ta oialak bebera iausita. AgAL 128.
Ardi ari edo ule lodiagaz egindako oial zati edo mantarrak berna lodi-gaiñean. Ib. 23s.
( s. XX)Zenbateri zuzendu berna okertuak! / Eta zenbat osatu geixo txarrekuak!Enb 80.
Berna osua agiriyen, besuek be bai, ta paparreko zati andi bat be bai, eta ganera, uliek "alagarson" edo ebaite. KkAb II 53.
Lurrera eltzen dozaan laurok zaldijaren ankak dozak --esan eutsan amak-- eta albuetatik dingilizka yaguazan bijak, barriz, zaldiz yaguanaren bernak. Otx 113.
Asi yakazan eulijok kiña ortik eta kiña emetik, ointxe lepuan, gero sorbaldan [...], edo bernan, edo albuan, edo istarrian. Ib. 160.
Ezueria zuen amonak, / tinkin zebillan bernea. OrEus 88.
Autsik etzuten arrotzen; lokatz- / -zirta bat bestez bernea. Ib. 234 (anka, aztala).
Bernak estu ta me ta gorriak daukaz Basayaunak. AEY I 356.
Bernetan brontzezko babesak eukazan. "In cruribus"
.Ker1 Sam 17, 6 (Ol aztaletan
).
Buru ondo orraztuak, soiñeko politak, gerri estuak, bular arrotu-anpatuak, berna liraiñak. ErkiagArran 42.
Aren beatzen, ta orpoen, ta orkatillen, ta bernen ta iztarren arintasuna. Ib. 37.
Baina populua etzen honekin libertitzen, bada berna apurtu baten ikusgarria ezta ikusgarri ikustekoa. ArtiIpuin 48.
Eta bere bernak flakatzen ziren. Ib. 28.
Honek, egurrezko guraize haundi pare bat ekarri zuen, gizon baten bernak baino luzeagoa. ArtiTobera 270.
Baina zure bernak hazkarrak dira. Ib. 269.
Paraje eder zaleok, / erti-lillura min, / berna bizkor goiatzuz / leiez, jator, arin. GandElorri 65.
Oin azpian biotz au, / zu alai, zu argi... / Odol barri berotan / bernak zarta gorri. Ib. 105.
sense-2
2."Espinilla, (c.) bernea, bernazurra
"Añ.
v. BERNA-BIZKAR.
sense-3
3.berne (AN-larr). "Berne, tobillo. Bernea autsi omen du" Asp Leiz.
sense-4
4.Polaina."
Bernak (BN-baig), guêtres"Lh.
v. BERNA-ZORRO.