1.
(V, G-azp),
abiara (V-gip, G-azp)
Ref.:
A;
EtxbaEib(abixadia);
ElexpBerg(abixada);
GteErd 2
. Impulso; velocidad."Impulso. Zeroian abixadiak galdu eban, eziñ izan zan ba geldittu biar zan denboran
"Etxba Eib..
"Velocidad. Karreristak abixada demasian pasau die
"Elexp Ber..
"
Orrek damakien abiara (G-azp), abiara ederrean jun zan (G-azp) [...], abixara guztin doie (V-gip)"GteErd 2.
v. abiadura. Tr. Documentado por primera vez en fr. Bartolomé; lo emplean sobre todo los autores vizcaínos del s. XX. En DFrec hay 24 ejs. de abiada. Prenubari bere obeidu gura ez eutsan, zaldi ezi bage batek eroian gainian mutilla abijada baten. fBIc II 257 (cf. infra ABIADAN).
Arek eroen abiadea!ABeinB 89.
Etozan geroago andiagoak, eta abiada ariñagoaz. EchtaJos 90.
Zelan egingo deutsak arrika arek eroaten daben abiadea daroanari?Ib. 115.
Auxe da ni-lako ziziriko bati dagokijon abijadea!Altuna 85.
Potiñaren abiadea eziñ geinkeala gelditu. AgKr 209.
Arranondoko saretxalopok arraña dagoan tokira eruaten daben abiadea ta aparra benetan izaten da begiragarrizkoa. Ib. 37.
Edozeñek ezagutu eikean alkarren atzetik txalopak ekarren abiadea ta aparra. Ib. 62.
Jas! Nik ekarri det abiadea. AgG 158.
Geroago eta abiada eta indar aundiagoz. BilbaoIpuiB 147.
Baiña negar-anpuluak urten orduko, urrengo aldatz beeran eroian abiadeaz, aize gogorrak errukizko esku legunez legortu eutsazan. ErkiagBatB 106.
Eta abiada andirik ez eutsoen emoten ontziari. EtxabuKontu 115.
Bareak eta karakolak segituko zioten gure trenari, eraman zuan abiadarengatik. Insausti 19.
Hona nora zeraman, ustez behintzat, hartu zuen abiadak: [...].MEIG IV 111.
(cf. ABIADA HARTU)
azpiadiera-1.1
(Como segundo miembro de comp.). Uñak amorru-abijadiaz / Jo dabenian aurreko aitza, / Lertu dira. Enb 61.
sense-2
2.
(H, Dv). Partida, marcha, inicio."Commencement, début, départ"Dv.
Abiadan bezen arin / orai ere daukat moltsa. Etcham 47.
[Saussure-ren liburuan] bide du oinarria eta abiada [estrukturalismoak]. MIH 194.
Urteren hiztegia, lehen abiada baizik ez izateaz gainera, ez zuen inork ezagutzen. MEIG VII 30.
Zorioneko Euskal Atlas hura, beti abiadan duguna eta [...] inoiz zertzen ez zaiguna. MEIG VIII 107.
ABIADA HARTU ( (V-gip)).
Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. Tomar impulso, carrerilla; tomar velocidad. "Abixadia artu eta jaurti zan itxasora" Etxba Eib. "Erreka saltuan pasatzeko, abixadia artu neban, baina sasixan trabau nitzan da blausta uretara" Elexp Berg. Artu eben abiadea zaldidunak egozan alderutz. EchtaJos 321.
Beiñ abiadea artu zuanean, etzegoan mutilla ixiltzerik. AgG 266.
Itsu gizagajoak akerra lez abiada artuta, yo eban buruz arri-mutilla. OrTormes 35.
Orduantxe ba trenak abiyadia artu biar eban. KkAb II 161.
Oa gaintxo artara ta abanta (abiada) artuta, bultz eta jaurtiki nazan zulora. AEY II 295.
Abiadea artuta, bost metro ta erdiko luze-laburra egin eban. BilbaoIpuiB 187.
azpisarrerakoSense-1.1
Pedalai apurtxu bat eragitea naikoa izaten zan izan, aldazbeeran abiadea beingoan artzeko.Erkiag BatB 72s.
azpisarrera-2
ABIADAN.
a) (Adv.). A gran velocidad. Oraintxe urten dozu etxetik abiadan. AgKr 178.
Iru gazte azaldu dira gero, makillaz edo makil gabe, abiadan edo kukubillo asita, zenbat arrako zaparta egin zitekean erakustera. AgEEs 1917, 203.
Bultz egitera abiadan etorrenean. BilbaoIpuiB 85.
Ontzia gaiñean abiadan ikustean, aguro alboratzen zan bera, antxobea.EtxabuKontu 120.
Ametzaia ikustean, / gaiñera abiadan. Insausti 177.
(Con adj.). Kaiuak abiada haundian agurtu ninduten. Lasa Poem 98. Abiada guztian andik urrundu, beste tokiren baten sareak uretara jaurtiteko. Etxabu Kontu 119. b) "(V-arr), jugar a bolos, moviéndose los jugadores al lanzar la bola" A.