(V-oroz ap. A),
zijo. Motivo, causa, razón.v. arrazoi. Tr. Documentado en textos vizcaínos y guipuzcoanos del s. XX. Al Norte sólo lo emplea Mirande. La forma general es zio. Hay zijo en Otxolua y Enbeita, y ziyo en Lauaxeta. En DFrec hay 12 ejs. de zio, meridionales.
Zein zio dago, Kostantzi nigaz ez ezkontzeko. EchtaJos 224.
Emakume guztiak zeukaten mingaña erabiltzeko zio ta gaia, guztiak zerbait agertu bearra.AgG 344.
Orra XVI garrengo eunte-ospetzearen zioa (motivoa). EEs 1913, 210.
Norbere ospea eta orrelako beste ziyoak izparringiari eragozten diete askotan alako zeaztasun batzuetan sartzea. "Motivos"
.ZinkCrit 58.
Geure gauzai deutsen gorrotu biziaren zio ta zergaitia argiro erakusten dauskue gorriak. BelausLEItz 109.
Ara or ertilari gustiak euren idazkietan erakusten daben ituntasun gozoaren zioa. GMantLEItz 58s.
Al nuan nik uste ona izateko ziorik? AnabUsauri 27.
Andra gaxuak, zijo bat ezeze, milla be euki dittubez nire aurka asarre eragoteko. Otx 29.
Semiok zeure aldez jarteko / Ez al da zijoik naikua? Enb 46.
Juale otsak entzuten dozuz [...]. / Euren ziyua ez dazau baña / zeure barneko alaitasunak. LauxBBa 84.
Lege orrek gizartearen ona baño beste zio, oñarri ta eustazpirik eleuke eukiko. EguzkGizAuz 181.
Madrilgo agintariak, baserrietako maizterrai azken urteokaz ugazabak, zio berezi barik, jaso dautsen etxe-errentea. Ib. 125.
Euskaldunok pozik egoteko zioak ba-ditugu. LabEG 1951 (11-12), 13.
Gutariko bakoitzak mila eta milaka zio badauzka gaiztagin bihurtzeko. MdePr 156.
Zorion-irritsa da, bai, nere kezkaburua; bakarrik egotera ekarri nauen zio ezkutua. TxillLet 24.
Gizonen eritziak era ta mueta askotakoak izan oi dira, ta bakoitzak norbere errezoi, zio ta susterrak erakusten daki. ErkiagArran 17.
Beren hogenak pagatzeko honako mundu honetan, okasiorik, edo ziorik, nik eznien batere eman. ArtiMaldanB 197.
Garbi itzeginda aitortuko al didazu konfianza-eza izateko zioak ba ditugula. LabSuEm 172.
v. tbn. Ag G 125. Ayerb EEs 1912, 154. KIkV 71. Ldi IL 113. A Y 1934, 12. TAg Uzt 303. Zait Plat 11. Vill Jaink 196. Onaind in Gazt MusIx 146.
azpiadiera-1.1
Circunstancia; aspecto. Arkibidean sarturik arkitzen diran abereei buruzko zio aldaketak. "Cambios de datos de existencias"
.EAEg 13-6-1937, 1936.
Oroagindu oien zenbait zio argitu bearrean arkitzen dirala-ta. "Conceptos"
.Ib. 19-2-1937, 1108.
Ezartzera goazen zioak egizturik gelditzen dira."Particulares"
.Ib. 7-4-1937, 1452.
azpisarrera-1
DELA ZIO (V-oroz ap. A),
ZELA ZIO,
ZIRELA ZIO (etc.).
A causa (de), por causa (de), debido a. "Au zala zio, asarratu zirean, se enfadaron, siendo éste el motivo" A. v. DELA KAUSA. Bakanderea asper gura ebilkijon Betolda'ri andrai egiñiko iruzurkerija zala zijo. Otx 32.
Sekulako eztabaidak izan ditut bulegoan, buruzagi eta lankideekin, larunbatean izan dugun euskarazko telefon-elkarhizketa dela zio. MdePr 57.
Aita besoetakoaren laztan arinak zio zirela, lokartu zen Theresa. MdeHaurB 44.
Zer zala zio eratsi ziñan arantz gogorren erdira. GandElorri 142.
azpisarrera-2
ZIO GABE.
Sin razón, sin motivo. Gauza itxuragabea da gaztetxoak zio gabe zigorpean erabiltzea. TAgGaGo 19.
Ni bakarrik nauke euren arerio bat legez, ezetariko zio baga. EchtaJos 237.
azpisarrera-3
ZIO GABEKO.
Inmotivado, absurdo. Ezta ez zio bakoa, ain zuzen, taiu ori. ErkiagBatB 201.
azpisarrera-4
ZIO GABERIK.
Sin razón, sin motivo. Zio barik, niri kaskarrekoka ta ule-tiraka ziarduen. OrTormes 21.
Erabagi sendoak ez doguz artzen zio barik. OnaindSTeresa 30.