1.
(V, G, L, B, BN-baig, Sal, R; Urt I 112, Lar, Añ, Dv, H; kh- Lh),
kuma (V-gip)
Ref.:
A(kume);
ElexpBerg(kuma)
. ().(En composición).Cría de, cachorro de.Cf. kume antxoa (EZ Man II), seguramente hipérbaton forzado por la rima. v. astakume, behorkume, erlekume, otsokume, etc. Cf. emakume, gizakume.
azpiadiera-1.1
(Fig.). Hijo de; de la estirpe de, de la casta de. "Hijos de cornudos [...] que en vascuence se llama adarzu kumeak" (Leitza, 1658) ReinEus 147. Sugea iduri uben / edo deabru kumea. Gç 166.
Zori oneko argi-kumeen ta Jangoikoaren humeen izena ematen die. MbIArg I 373.
Bego kalea kale-kumeentzat!Mok 10.
Luzbel-kumia. Enb 106.
Ez soilki idazle bat galdua, baizik aren ikasbide ona ere, idazlekumerik sortzeko bideak langatuz. LdiIL 69.
Marx-kume ta Euskaditarrak. OrQA 76.
Liberal-kume baten menpean. ErkiagBatB 159.
Laborari kumea nihaur. LarreArtzainE 111.
Erromantiko kume gara gehientsuok. MIH 263.
Bai latinez, bai latin-kumeetan. MEIG VII 96.
azpiadiera-1.1.1
Bertute-kume asko dituan ama.Añ LoraS 166.
sense-2
2.
(HtVocGr 401, Lar, Dv, H),
kuma (V-m... ap. A),
kuna (V-ger-m ap. A) . (Como sust. pleno).Cría."Les petits, kumeak
"HtVocGr 401.
"
Beorrak kumeari ostiko, eztio kalterik egingo
"Lar(s.v. coz).
"
Lelengo kumia, le 1.er enfant (Ast)"H.
Cf. A: "No se dice kume aisladamente". Zer litzake artz bat edeki lezokenaindako kume bat?(156). LE-Ir. Zozo-abiea ume edo kuma ta guzti atarau eban. ATxirrist 48.
Au bai [abi] polita! Kuna ta guzti dago. AEzale 1898, 223a.
Urteoro ortxe kunak egin daroazana [elaitxua]. AltEEs 1912, 244.
Antzar-eran arrautza ganian jezarrita, kumak aterateko ustez. Otx 138.
Lore denen kuma. "Cría de toda flor"
.OrPoem 521 (Eus 239 kume).
Auntz-amak [...] kume bi eukazan. BilbaoIpuiB 261s.
Kume gaxoei utziko dizkie. IbiñVirgil 98 (103 kuma).
Urte oro egiten zituen [xakurrak] lau-bortz kume. Etchebarne 42.
Bein batean kume bat / txakurrak ozkatu, / katuak atzaparka / begiak puskatu. Ayesta 35.
v. tbn. Aurre-Apraiz Egan 1961 (1-3), 103. EZBB I 65 (BN-baig). Kuma: Enb 179. Erkiag BatB 168.