1.
(V-ger-gip; Lcc, Urt I 469, Lar, Lecl, H),
gopa,
gope (Hb)
Ref.:
EtxbaEib;
HolmerApuntV;
ElexpBerg
. Copa. Tr. Documentado en Leiçarraga, Etcheberri de Ziburu (Noel 67), Micoleta y, a partir de finales del s. XVIII, principalmente en textos meridionales. Kopa es la forma general. Para gope citado por Hiribarren y gopa de kapela gopa (q.v.; Sor AKaik 110), cf. Lar: "Copa es voz Bascongada [...] y se dijo de gopa, gopea de goi [...] y pea, bea ". En DFrec hay 42 ejs. de kopa .
Eta harturik kopá, eta graziak rendaturik. LçMt 26, 27 (BiblE kopa; He kalitsa, TB, Samper, Echn, SalabBN, Hual, Ur (G) k(h)ali(t)za, Dv, Leon edateko untzia, Ip edan-untzia, Ol, Or ontzia, Ker edontzia, IBk, IBe edalontzia).
Kopa hartarik edan [beza]. LçIns B, 3v.
Bidriozko kopa onetati. Mic 14r.
Eta zuen kopa urrezko bat eskuan bere lohikeriako abominazionez eta likhitsez bethea. HeApoc 17, 4.
Edontzi edo kopa bat eskuetan. ZabGabon 81.
Betor kopea bete beterik. AzcPB 94.
Adar-exurrezkoa zan kopa. BerronKijote 123.
Jan nai dezun bezela, / txanpana kopatik.Auspoa 39, 131.
Kopak ustu dituzte.TxGarmBordaB 33.
v. tbn. Egiat 173. AB AmaE 258. AzpPr 28. Iraola 29. Osk Kurl 18. And AUzta 70.
azpiadiera-1.1
Santxo zutik gelditu zan kopa-serbitzari."Para servirle la copa."BerronKijote 123.
azpiadiera-1.2
(Para expresar la cantidad). Kopa bat ron. AlzSTFer 122.
Kopa bat koñaka fin. JEBer 35.
Kopa bat agorient [...] iretsirik. BarbLeg 147.
Kopa bat koñak. ABarGoi 17.
Kopa erdi bakarrik atara zetsan. SMZirik 17.
Koñak kopa bat eskatu eban. Ib. 17.
Iru edo lau kopa aguardiente edan. AndAUzta 99.
Kapitanak kopa bat koñak eman zidan. Alkain 57.
v. tbn. MendaroTx 257. Anab Usauri 79.
azpiadiera-1.3
(Para expresar el contenido). Ene kopá edanen baduzue [...]. LçMt 20, 23.
Ianen baituzue ogi haur eta kopa haur edanen. LçIns B, 3r.
Gure kafiak, kopak, zerbezak. SorBar 74.
Kafia ta iru kopa pagatzeko. Iraola 93.
Kafia kopiarekin. Noe 89.
Agian ez ziola kopak onik egingo. AnabUsauri 97.
Kafia ta kopia ta purua. BilbaoIpuiB 71.
Kopa batzuek edanaz amaika barre ein zeben. SMZirik 34 (v. tbn. con edan en Xe 233 e Izeta DirG 58).
Neskameak kafea ta kopak athera zituanean. OskKurl 104.
Kafe kopak edanik. ArtiIpuin 65.
Nere drogak kopak eta purua izaten ziran. UztSas 22.
v. tbn. BEnb NereA 22. TxGarm BordaB 47. BBarand 174. Gerrika 145.
azpiadiera-1.4
(SP, Volt 57, H). "
Eliza kopa, boîte <boëtte> d'Église. Hostia kopa, ciboire, boîte <boëtte> à mettre hosties"SP.
"
Ostia kopa, boîte à hosties"H.
v. kopoi.
azpiadiera-1.5
(Lar, H). "Copas, en los naipes, kopak
"Lar.
[Kartetako] bateko kopia. KkAb II 155.
Kopa ta urreik baeko karta-parea. LekEunD 38 (v. tbn. 37).
azpiadiera-1.6
Copa, trofeo; campeonato. Kopa eta premiyua / ongi mereziyak. MendaroTx 387.
Beti-Gazte-k ekarri duelakoz / kopa bat berriya. Yanzi 166.
Fronterako kopa irabazita. Ib. 169.
Ziur irabaziko eban Portugaleteko estropadea, ta kopea betiko. EtxabuKontu 158.
Eta zer tentagailuak ez dituzte arduradunek asmatzen: batean Garaziko kopa, bestean Ihiztariena. LarreArtzainE 313.
Ortxe ageri ua kopa eskuetan duala. Insausti 210.
Ara nola dauzkan bere gorputzean letrak nere kopa zarrak. Albeniz 43.
Txapela, makila nahiz kopa eskeiniko balu inork euskal "unorearen" sari [...]. MEIG II 146.
sense-2
2.
(Urt, Ht VocGr, Arch VocGr, Arch UFH, vEys (L), Dv)
Caja, estuche. "Capsa, kofrea, kutxa, kopa" Urt IV 206. "Caisse <qua->" Ht VocGr 411. "Boîte <boë->" Ib. 334. "La boîte" Arch VocGr. "Petite boîte en carton" Dv.
"Kopari ahua edeki derot, j'ai ôté le couvercle à la boîte (ce proverbe s'applique à celui qui, riant par meǵarde, ne veut pas dire le motif pour lequel il rit)" Arch UFH (s.v. edekitzea).
Tenploko kutxa, untzi edo kopa hartan, zein iuduek deitzen baitzuten gazophislatium, aberatsek emaiten zuten anhitz, batak hamar, bertzeak hogoi [...]. 'Caja, recipiente o cepillo'
.Ax 229 (V 153).
Kopa eder batean / espres eginean / zerratzen nolaz ez dute?"Je conseille à ces gens de le faire enchâsser"
.Gy 202.
Tresnak bazituen hortzak erreken egiteko; zuresko kopa batetik erortzen zen hazia, eta phala batzuek estaltzen zuten. DvLab 68.
azpiadiera-2.1
(BN-ciz-mix-baig, Sal, S; VocBN, Dv, H)
Ref.:
A;
Lrq
. "Réceptacle de la pierre à aiguiser des faucheurs (BN)"Dv.
"Petit vase de bois, oblong, où les faucheurs tiennent dans l'eau la pierre à aiguiser leur faux"H.
"Estuche en que el segador tiene la piedra de afilar"A.
4.
(G-bet ap. A
; Lar, H). "También da el Bascuence este nombre a unos cesticos redondos, kopa, kopazarea
"Lar(s.v. copa).
"Petit panier du forme ronde"H.
"Cierto cesto pequeño que se lleva al hombro"A.
"Espuerta"Zt(comunicación personal).
v. KOPA-SASKI, kopalet, kopelotar. Pikatxoiarekin arrotu, atxurrarekin kopa bete, ta karroa kargatu ta abar. BAyerbe 51.
Goierrian lur-saskia esaten genion, baiñan emen, Altzan, kopa deitzen diote. BBarand 37.
sense-5
5.
(Lar, H). Copa (de árbol)."Cime, sommet d'un arbre"H.
Esan lei piñudiak dirala / desbardiñak dituez kopa ta kanpuak. ABAmaE 432.
Pago arbola bateko kopan. Ib. 375.
azpiadiera-5.1
"Sommet de la tête, front"H.
sense-6
6.
(Lar, H). "Copa, brasero de metal"Lar.
"Brasier, soit le bassin où l'on entretient de la braise pour se chauffer, soit la petite coupe en métal où l'on présente du charbon ardent pour allumer les cigares"H.
sense-7
7."Chapeau à haute forme (sombrero de copa esp.)"H.
sense-8
8."(Sc, R), cuezo pequeño"A.
azpisarrera-1
KOPA-EGILE.
"Capsarius, kutxagillea, kopagillea" Urt IV 206.
azpisarrera-2
KOPA-EMAILE.
Copero. Faraonen kopemaillea eta ogijabea preso ematen dituzte. Urt Gen 40, tít.
azpisarrera-3
KOPA-GAI.
Materia para fabricar copas. Bürhezürrak kopagei eginak. Egiat 224.
azpisarrera-4
KOPA-KAPELA.
Sombrero de copa. v. KAPELA GOPA, kopalet (2). Kopa kapelaz eta txarolezko zapatez jantzirik. ArtiTobera 265.
azpisarrera-5
KOPAKO GABI.
v. 1 gabi. Bi gabi zeuden burni-urtegian; berdiña edo txapako gabia eta borobilla edo kopako gabia. GarmOlag 123.
azpisarrera-6
KOPA OKERTU.
Zuzen dabiltza kopa okertuaz!IraolaAuspoa 9, 31 (ap. ELok 337, que traduce 'empinar el codo').
azpisarrera-7
KOPA-OTARRE.
v. KOPA-SASKI.
azpisarrera-8
KOPA-SASKI.
"Kopa-saski edo kopa-otarrak. [...] Laukoadrokoa dute zorua. Bataren altura ogei zentimetro da, ogeitabost biarena eta ogeitamar iruarena. Ao borobildunak dira eta ogeitamabost, berrogeitabi ta berrogeitamar zentimetro dute diametroa bakoitzak" Garm EskL I 64. "Kopa-saskiak [...] amar bat kilo ikatz artzen ditute". Ib. 84. Cf. kopotar.
azpisarrera-9
KOPA-ZARE.
"Cestón, kopa zarea, ordia, zesteratzarra" Lar. "También da el Bascuence este nombre a unos cesticos redondos, kopa, kopazarea" Ib. (s.v. copa). v. KOPA-SASKI.