Tr. Documentado en textos meridionales desde finales del s. XIX. Los autores vizcaínos emplean la forma txorta. En la tradición guipuzcoana hay xorta en KIkG, Orixe, Alzaga, Ibiñagabeitia y Berrondo, txorta en Apaolaza y Aitzol, y ambas formas en T. Agirre, Gaztelu, N. Etxaniz y Tx. Garmendia. En DFrec hay 2 ejs. de txorta.
sense-1
1.
(V-ger-arr-oroz-m-gip, G; Zam Voc),
xorta (G-azp-to, L, B; Dv)
Ref.:
A(txorta, xorta);
Lh(xorta);
EtxbaEib;
IzetaBHizt2(xorta);
ZestErret . Haz; ramillete."Fajo, carguilla de helecho, de velas de resina"A.
"Bouquet (de fleurs)"Lh.
"Haz, ramillete. Zelaiko lorekin eiñ txorta eder bat eta eruan zetsan bere maittiari
"Etxba Eib. v. sorta (I, 2). Larrosaz eta krabelinaz egindako txorta bat baño ederragoago zan neskatxa mordo baten erdian. Apaol 123.
Egal guztietako lora-mueta batu al izan zituan guztiakaz egiñdako txortea (ramillete) emon eutzan. OrmetxeEEs 1917, 99.
Banatutakoak dira, txorta onetan daskeñizkigun loreak. Aitzol(
inLauxBBa XIV
).
Lore xorta bat. AlzRam 47 (v. tbn. 110).
Noiz ikusi duk xorta, igitariaren buruzki?'Le faisceau d'épis'
.OrMi 85.
Xorta askatutik zume biguinak artu. Ib. 6.
Lio xorta bukatzen. "Su tarea de lino"
.OrEus 101.
Xorta ken dezala. "El ramillete"
.Ib. 50.
Orri txigortuak banaka kimatu ta xortatan bilduko diozka. TAgUzt 290s.
Liburu-txorta bat daramaki ezkerreko galtzarbean. Ib. 6.
Ez da ixten aren orri xorta. "Codex eorum"
.OrAitork 392.
Gabontzaren txeke-txortatik erauzirik, txeke berdeska bat bete dau. ErkiagBatB 162.
Bilduriko lore ta pitxiz / egiñen dugu txorta. GaztMusIx 191.
Bada landetan lore bat lugiñek amella deritzatena [...], soropilletik xorta aundi batean sortzen baita. IbiñVirgil 113.
Ta besterik gabe, egur txorta bertanbera utzi ta batu zitzaion gure aberatsari. NEtxLBB 164.
Koroiak buruetan, alzifre ta erramu osto-xortaz egindakoak. BerronKijote 141.
Larogei bat gurdi zotz jarri bear ditek orren aurrean pillatuta txukun. Xortak eginda badira, obe. Elorri-txorta ez dek txarra sua bizitzeko. TxGarmBordaB 19.
v. tbn. Ag Kr 123. GMant Goi 9. Kk Ab II 33.
azpiadiera-1.1
Buxtar-xorta bat."Un sartal de cuentas gruesas."OrTormes 73.
azpiadiera-1.2
"Matsa-xorta zoritu da (G-bet)" (Comunicación personal).
2.Colección; serie. Jesukristok erakutsi ta Apostoluak zabaldu zuten siniskaia-xorta da "Kredoa edo Apostoluen agiria".KIkG 8.
(KIkV 11 siniskaien laburgoa)Bijotzez opalduten dautset olerki-txorta au. LauxBBa XVI.
Wilde'tar Oscar idazle ospetsubaren ipuin batzukaz txorta bat egin eta ona natorkixu, zeuri eskintzen. Altuna 5.
Euskaltzaindiak saritu eban ipuiñ-txorta au 1954garren urtean. BilbaoIpuiB 1.
Mingarri da, beraz, Ibanek Luisek bezalako bildumak edo xortak ez egin izatea. Or(
inGaztMusIx 34
).
Xorta bat olerki gure ikastoletako aurrentzat ere ondu det. NEtxLBB 211.
Eztigai billa, lorerik lore, ibilli oi diran erle langilleen erara jardunik izan bear du xorta ori antolatu diguna. Agur 84, 7.
Aita Manzisidor, S.I. Santu bizitzak, egunean egunekoa. Lenengo xorta: Ilbeltza, otsailla [...].(In MEIG I 123 (v. tbn. 146)
).
v. tbn. Enb 138
sense-3
3."Trenza (V-ger)"A Apend..
Gari elduaren kolorekoa zan aren ulea, ta txorta eder bana euken aren sorbaldak, erakusgarri. ErkiagBatB 53.
sense-4
4.Carga (de un electrón). e = eletroi baten xorta (azta). Gazt MusIx 69n.