1.
(V, G, AN, L, BN; Lcc, Lar, Añ, H),
legundu (V, G, AN, L, BN; Aq 944, Urt V 343, Dv, H),
leindu (BN; Lecl(leintzea)),
leintu (R, S; H),
leñtu (Dv(S))
Ref.:
A(leundu, legundu, leindu, leintu);
EI 386;
Lrq(leinthü);
IzArOñ;
EtxbaEib(legundu);
SMEiTec1;
ElexpBerg;
GteErd 108
. Alisar(se); suavizar(se); pulir."Bruñir"Lcc.
"Alesnar"Lar.
"
Ur lasterrak harriak leuntzen ditu, [...] rend les cailloux lisses. Lan egiten eztuten eskuak leuntzen dira, [...]"H.
"Suavizar. Saskar arek ez dau ezer eiñ gauzak leguntzeko, [...]. Orixuagaz legundu biarra dauka giltz orrek
"EtxbaEib.
"
Lañoak leundu dira; erasoko dio (AN-gip)"GteErd 108.
"
Artuizu ezti puxkat eztarri ori leuntzeko
"ElexpBerg.
Tr. Usado al Norte desde Etcheberri de Ziburu (que emplea el part. con valor de adj.) y a Sur desde mediados del s. XVIII.
Leint ahal beileite. Sacram 32 (ap. A
).
Anbat arinzen ta leunzen ditu nekerik gogorrenak ere amore onak. MbIArg I 304.
Gizon gai ori landu ta leunduko bada maisuaren erreglakin lan egin, ekin ta ekin bear da. CbEBO 46.
Probarentzat othoitzen jarraikiaz dütü limatzen, berdhüdez dütü leintzen. Egiat 205.
Legunzendióte matrimonioaren bustárri látza. LEMatr2 86.
Len lakatzak ziran bideak leundu. AA III 536.
Koipaatu ta leundu gura litukee dantza desonestubak. fBOlg 155s.
Leint zak harria harriarekin. ArchGram 56.
Hek erosten ongentu ilen leguntzeko. HbEsk 181.
Keak eta urteak leundu zuten txisillu galanta. AgG 15.
Baño dana leuntzen du maitetasunak. Ib. 48.
Orain, basati izan nai ezpadegu, legundu bear gaitue, garratza ta miña kendu bear dizkigue. OrJBDei 1919, 365.
Ordurarte ariñ, alai ta jauzkari zebilen txirularen otsa, oraiñ bigundu ta leundu egiten zan. LhYol 31.
Zintzurra legundurik arno-nafarrean. BarbSup 179.
Eztarria leuntzeko zerbait emango digu. LabEEguna 109.
Igurtzian besteak baño leunduagoa da-ta. LdiIL 83.
Ez da harri gogorrik pherekatuz leguntzen ez denik. ZerbGH 1936, 223.
Segaren ezpañeko akatsak mallu-dangaka leuntzen ekin zion. TAgUzt 108.
Barkapena, Legearen akatsak osatzeko; beronen ertz zorrotzak leuntzeko. "Suavizar sus asperezas"
.EAEg 22-11-1936, 358.
Bide makurrak zuzendu eta latzak legundu. OrAitork 217 (Eus 54 leun-).
Ire mingain ori leuntzeko beste bide batzuek baditudala ez al dakik?NEtxAntz 141 (LBB 179 legun-).
Mutillan edukaziñua leunduko zala pentsaurik. SMZirik 79.
Nik ere ganberaraino joan behar dut, bizar hunen poxi bat lehuntzerat. LarzIru 54.
Gurutze latz ori nola legundu?MAtxGazt 39.
Urre-kolorezko Tajo aberatsaren edaritan beren aurpegiko azala ezetu ta leundu oi dutenak. BerronKijote 199.
Hein batean gizartea legundu eta xukundu baitzen. Lf( inCasveSGrazi 9
). Lijarekin pin-pin legundutakoa. BasoM 47.
Pitar trago bat egin eztarria leguntzeko. MMant 24.
Lur-zola legundu zuten.LarreArtzainE 73.
Ez zituen ez hitzak leundu, ez gorrotoak estali. MIH 268.
Legundu zuten ukaldien aztarnak. "De los golpes que la labraron"
.MEIG IX 129.
(en colab. con NEtx) v. tbn. Mg PAb 48. Añ MisE 98. VMg 46. Zav Fab RIEV 1907, 91. Izt C 350. Ur BulaAl 27. Aran SIgn 212. Sor Bar 78. Laux BBa 98. JE Ber 59. Otx 121. JAIraz Bizia 96. Legundu: HU Aurp 164. Iraola 55. ForuAG 247. Zub 26. Aitzol in Laux BBa XII. Ir YKBiz 39. Etxde AlosT 33. Osk Kurl 102. Erkiag BatB 201. Ardoy SFran 288. Leinthü: Chaho AztiB 8. Ip BulaS 6.
Refinar. Ez omen dute hek pentsatu irina leuntzeko zetabea. Larz(ap. DRA
).
azpiadiera-1.4
Alisar, planchar. Neu izan banitz bera jasteko, alkondarea obeto leundurik eruango eban. AgKr 43.
Athorra xuria eskiaz ejerki leiñtürik. GH 1930, 418.
azpiadiera-1.5
"Au fig. et en parlant des facultés, user, s'user, s'affaiblir. Adinak burua leundu zioen, l'âge lui avait usé le sens. Ez naiz oraino diozun bezain leundua
"H.
azpiadiera-1.6
(Part. en función de adj.). Zein legun da harrietan marbola legundua. EZMan I 16.
Badakizu zer agitzen zaion arri leundu marmol zuriari aize hau dabillen aldian?MbIArg I 277.
Nun daukat egogi / miñ garbi leundu bat oso?ABAmaE 145.
Goldeak, berriz, [lurraren barrua uzten dik] dana ganbaratua, legundua. TxGarmBordaB 28.
Ez zela orduan errebide legundu eta oski dirdiradunik. LarreArtzainE 14.
Ttanka-ttanka mailuxka buru-zabal legundu bereziarekin. Ib. 47.
azpiadiera-1.6.1
Arri landu ta leunduzko izkilluak.EEs 1918, 85.
azpiadiera-1.6.2
(Ref. a personas). Beharbada zonbaiti idurituko zaiote, oraiko jende argitu eta lehunduentzat, antzerki huntako bozkatzaileak ez direla antzeko. LarzBozak 9.
sense-2
2."
Leguntzea, glisser. Legundu naiz, j'ai glissé"SP.
"Adrepere, lerdatu, legundu
"Urt I 232.
Zezen-plazan, eguerdian, euria egiten zuan [...]; eta, naiz leku batzuk motel samar zeuden, etzan zearo gaizki. Motel-une oietan zerrautsa bota genduan, ez leguntzeko. Albeniz 266.
sense-3
3."
Leundu, halagar"A.
v. ILEA LEUNDU. Ez geiegi dirua leundu, zeren aberastasunak arantzak dituzten. BvAsL 131.
[Ohoinak] elhia ezti eta hun dü; gaihajia gozo, badaki harek leintzen, bai arrastan gero bixkarratzen ere. Eskual 11-4-1913, 3.
sense-4
4."Rendre ou devenir sans poil. Buru legunduak eztu nondik loth, une tête chauve n'a pas par où on la saisisse"H.
sense-5
5.
(H),
leintu (S ap. Lrq). "Rendre ou devenir glissant. Uriak bideak leundu ditu, la pluie a rendu les chemins glissants. Zihoztatuaz hedeak leuntzen dira, [...] les courroies deviennent glissantes"H.
"
Leinthü, devenir glissant"Lrq.
sense-6
6."Rendre ou devenir insinuant, flatteur, trompeur en ses discours, ses manières. Egin ahala elheak legunduz mintzatu zaizkidan
"H.
sense-7
7.Cuidar(se), regalar(se). Ardiak beren bazka onetan erdi-arazterat eta gero leguntzeko eta gizentzeko.LarreArtzainE 294.
Neguan ardi ernariak leguntzen ziren han. Ib. 42.
Beraz, jarri zaitea / pixka bat leunduta, / bizitza pasa gabe / gaizki mantenduta. Insausti 353 (dirigido a una persona delgada).
azpisarrera-1
ILEA LEUNDU(G-to, AN-gip; Ulea l. V-gip ap. A). "Halagar o adular a alguien" A.
azpisarrera-2
MUTURRA LEUNDU.
Sobornar. Agintari oietako bati otoi egin eta muturra ere legundu bearko zitzaiola.AZink 109.
Jaun arek bitartekotza egiten bazuan, muturra legunduko geniola. Ib. 109.