1.
(V-gip, G-azp; SP, Urt I 41, HtVocGr 398, VP 87v, Lar, ArchVocGr, Hb, Dv, H),
sosagu (Lar, H),
sosiegu,
sosigu (V-gip)
Ref.:
EtxbaEib(sosigua);
ElexpBerg;
ZestErret
. (Sust.).Calma, sosiego, tranquilidad."
Sosegurik eztu, il n'a point de repos"SP.
"Patience"Ht VocGr y Arch VocGr. "Repos, calme, consolation" Dv. En AxN se explica igurikitza eta pairu (386), por sosegu eta pazienzi..
Tr. Documentado desde Leiçarraga, es usado en todos los dialectos literarios.
Orduan iaikirik mehatxa zitzan haizeak eta itsasoa: eta sosagu handia egin zedin. LçMt 8, 26 (Hual sosegu; He kalma, TB, Echn eztitasun, Ip, SalabBN eztitarzun, Dv jabaldura, Ol eztialdi, Or, Ker, IBk, IBe barealdi).
Sosegurekin trabaillatzen ari diradela. LçThess 3, 12.
Ardiets diazaguzu tormenta hunen sosegua. Mat 362.
Gauza oek konsidera ditzazun maiz eta sosegureki. BerDoc 126v.
Ezen hala ditu zure / kolerak ikharatu, / non ezin baitezakete / nihon aurkhi sosegu. EZEliç 323.
Khexatuen sosegua. Harb 106.
Etzara bat ere asaldatzen eta ez zeure sosegutik kantitzen. Ax 310 (V 206).
Berak eztu sosegurik, eta bertzeak eztitu utzten sosegatzera. SPImit II 3, 1.
Ezin aurkhituz sosegurik / deabruen gisa furian. Gç 161.
Nola ardietsiko duzu sosegu eternala?Ch III 35, 2.
Osasuna, bakea da sosiegua erreñuonetan. Urqz 38.
Bake falso eta sosegu enganios batean. HeGudu 80.
Nek-tormenturik bage arkitu baliz bezain sosegu ta indar andiarekin. MbIArg I 109.
Santuaren animako igaldade, sosegu ta pakea ez ikasteko. CbJust 16.
Salbatzaillea baitan aurkhitzen zuen bere sosegua. Lg II 158.
Soseguaz gabetua, / asaldatua. Monho 112.
Bere konzienziako pake eta sosegu egiazkoa. Gco II 10.
Guraridunak beti dagoz sosigu bagarik. fBIc II 266.
Ez baita gozatzen memento baten bakeaz eta soseguaz Lurraren gainean. Jaur 202.
Eta, egiaz, posible etzan / sosegurik izatea. ItFab 141.
Sosegutik deusek ez duke mugitu. Gy 111.
Ebanjelioaren haziak sosegu guziarekin erein. Lard 493.
Zurekin bazkalduz geroz, ez da enetzat sosegurik. Laph 209.
Lenagoko sosegu ta gozotasun hura guzia oso beraganatzeko. AranSIgn 27.
Denbora añ luzean ariñgarri edo sosegu-antzen bat egongo ezta?ArrMay 51.
Beharordu minenek nahi dute Igandearekin sosegua, pausua, deskantsua. ArbIgand 72.
( s. XX)Bertsolari on bat, minutu bateko sosegurik ez duena. Iraola 44.
Tokiaren ederrak emaiten zioten behingo sosegua. StPierre 25.
Holakoer emanen baitakotet sarri / sekulako sosegu eta osagarri. Ox 70.
Pake ta sosegu-iturri biurtu ditekean beste zerbait. VillJaink 106.
Esteak sosegua artzen zutela. NEtxLBB 184.
Zuen bihotzen sosegua. XaOdol 211.
Sosegu onik ez nedukan nik / zuek ikusi artian. UztNoiz 83.
Sosegu ona da nausi on bati fidatzea.LarreArtzainE 265.
Bat-batean bakeak, soseguak aldegin du, eta nolako aldaketa Leturiaren gogoan eta inguruko zeru-lurretan, maitasuna dela bide! MIH 297.
v. tbn. Hm 202. Arg DevB 30. ES 188. Lar STomas 2. Mih 77. Brtc 139. Zuzaeta 156. AA III 302. Echve Dev 273. CatLuz 39. Michel LPB 344. Elzb Po 190. Bv AsL 144. Lap 47 (V 26). Apaol 36. Olea 199.
sense-2
2.(Adj.).Tranquilo. Azkenean iragan zela barneko izandura soseguago baterat. "Plus tranquille"
.Birjin 249.
Jaunak bialdu nindun / leku sosegura.Insausti 44.
azpiadiera-2.1
(Uso pred.).v. SOSEGU EGON. Eta au esanikan / gelditu sosegu. Insausti 326.
azpisarrera-1
SOSEGUAN.
En paz, tranquilamente. "
Soseguan bizi naiz, vivo con gran quietud"VP 88v.
Zer da iustuki bizitzea, bakean eta soseguan bizitzea baizen?Ax 443 (V 289).
Bakean eta soseguan gaudenean. SPImit I 19, 5.
Eman arren bitartean / soseguan gorputza. ArgDevB 99.
Manera hortan bere konzienzia soseguan emanik. Ch III 48, 6.
Izpiritua soseguan eta pausuan konserbatuko dugula. HeGudu 151.
Artzaiñ bat bizi izan zen soseguan luzaro. Gy 82.
Engañu gabe ta pake soseguan gelditzen ziran ezkero. AranSIgn 102.
Egon bedi soseguan; ez diyot faltatuko. Iraola 81.
Gure artzaina dadin / bizi soseguan. Etcham 156.
azpisarrerakoSense-1.1
(Con determinantes)."
Sosegu earrian etxeratu zan
"ZestErret.
Gure haragia lehen geldi eta sosegu onean zegoena. Ax 400 (V 261).
Arima, beraz nahi baduk / bizi sosegu handian. Gç 108.
Sosegu perfet batean. HeGudu 107.
Anima aflijitu ura sosegu andian ta Jaunaren pakean betiko geratu zan. CbJust 119.
Nahi baduzu egiazko soseguan jarri. MarIl 30.
Sosegu ederrean bere etxera biurtu zan. ArrMay 155.
Sosegu handienean dago Limburg. StPierre 39.
Ez naiz sosegu osoan. XaOdol 83.
v. tbn. Bv AsL 166.
azpisarrera-2
SOSEGU EGON.
Estar tranquilo. Cf. supra (2). Biurtzen nas bekatura, eta sosegu epe andiaz nago, onduko nazalako itxaromenaz. AñEL1 60.
Esperanza orrekin alaiturik sosegu daude. Gco I 410.
Egon zaitezte sosegu, / Jesus Belenen jaio da eta / pozkidaz bete bear degu. ZabGabon 43.
azpisarrera-3
SOSEGU GABEKO.
Inquieto. Geure bizitzaak izango dira penazkuak, [...] sosigu bagakuak. fBIc I 5.
azpisarrera-4
SOSEGUKO.
"Qui est du calme, du repos. Zerua da bakharrik soseguko tokia" Dv.
azpisarrera-5
SOSEGU ONEKO.
Tranquilo. Sosigu onekua bada, burugintzat [dauka deungiak]. fBIc II 224.
azpisarrera-6
SOSEGUZ(VP 86r, Lar, Añ, Hb, H; sosiguz V-gip; Izt 103v; sosiuz V-gip). Ref: Etxba Eib (sosiguz); Elexp Berg (sosiuz). Tranquilamente, con calma; despacio. "Sosegadamente" Lar y Añ. "Soseguz egizu lana" H. "Despaciosamente. Sosiguz ibilli zaittez, jausi gura ez badozu" Etxba Eib. "Sosiuz juan, eztaukazu prixaik eta" Elexp Berg. "Eingou bueltatxo bat sosiuz-sosiuz San Juan aldetik?" Ib. AxN explica pausatuko duzu (455) por soseguz egonen zara. Tr. Al Norte sólo se documenta en Duvoisin, en la versión que hace de Cardaberaz.
Eta lo egiten det soseguz, alakorik ez baliz bezala?CbEg II 88.
Dialekto edo itzera oien gañean soseguz pensatzen duenak. CbEBO 12.
Oraziño au sosiguz egin. CbCatV 105.
Errosarioa Ama Birjina santisimeari sosiguz errezau. Oe 21.
Bizi da kezka baga soseguz. AñLoraS 32.
Nagitasuna, alperrerija ta sosiguz egoteko desiua. fBIc I 25.
Onela soseguz irari arpegi egin ezkero. EchveDev 272.
Bata bestearen beldurrik gabe / soseguz asnas artzera. ItFab 140.
Egia latza! eta halere soseguz hartzen dut. DvLEd 183 (Cb Eg II 22 soseguz).
Soseguz eta beldur gabe erantzun zion. ArrGB 26.
Geldi ta soseguz guztiak aitzen egon zitzaion. AranSIgn 33.
Franziskoren espiritua etzeguan soseguz ainbeste jenderen artian. BvAsL 77.
Munduan bizi dedin soseguz gizona. ABAmaE 259.
Ezagun zuten soseguz ez zeudela. Apaol 64.
Pakean ta soseguz bizi diranak. AgSerm 210.
Soseguz billatzeko / bizi dan etxia. Iraola 61.
Izketan ere oso soseguz. TxB II 142.
Aberatsak kotxean etorri soseguz. AndAUzta 102.
Goazen emeki-emeki eta soseguz. VillJaink 175.
Aski soseguz eta aski ustekabean hartu zutela bertakoek iraultza. MEIG VI 52.
Holaxe dihoakit bizia, soseguz, ixilik. MEIG IX 100.
v. tbn.
Auspoa 97, 90. MendaroTx 104.
azpisarrerakoSense-6.1
(Con reduplicación intensiva). Lanze artan bertan sosegu-soseguz egon zan. AranSIgn 87.
azpisarrera-7
SOSEGUZKO.
"Qui est de consolation, consolant, calme. Ez dut soseguzko egun bat, je n'ai pas un jour de tranquillité" Dv. Iaun ahal guztietakoak dizuela soseguzko gaua eta fin ona. EZEliç 279.
Bizitze bakezko bat eta soseguzko bat eraman dezagun amorea gatik. He1 Tim 2, 2.
Izan dezake bake on soseguzkoa. MbIArg I 304.
Epetasun soseguzkoaz eranzuten da. AñLoraS 27.
Gaurik ez det pasatzen / soseguzko lotan. Bil 134 (tbn., con alguna variación, en Mattin 53).
Karzela-zaiak soseguzko ordu bat etzeukan. ArrGB 141.