Tr. Documentado en autores meridionales desde la segunda mitad del s. XVIII; al Norte lo emplean Oihenart, Pouvreau, Duvoisin y Arbelbide. Gozagarri es la forma más empleada. En DFrec hay 2 ejs. de gozagarri .
sense-1
I .(Adj.).
azpiadiera-1.1
1.
(Lar, Añ, Dv→A),
gozogarri (Añ). Placentero, agradable; consolador; calmante."Anodino, que suaviza", "emoliente" Lar."Lenitivo", "mitigativo" Lar y Añ."Calmant, adoucissant; (fig.) consolant"Dv.
Sokarraria, xotila bada, da gozogarri, toldea bada, erdeinagarri. "Un railleur subtil donne du plaisir"
.OPr 408.
Batasun gozogarria. SPImit III 37, 2.
Eztitasun gozogarri bat hartzen baitute [mandragoraren usainetik]. "Reçoivent beaucoup de suavité"
.SPPhil 201 (He 203 gozo aurkhitzen dutela).
[Ama Birjiña,] bitarteko gozagarri. CbEg III 294.
Artu oi dituzten atsegin gozagarriak. MgCC 232.
Dezu ala ere / aldi gozagarria / ara, ta onako / bizitza ibiltaria. Mg(
inVMg 105
).
Oi Maria, zure bihotzetik jausten da atsekabez hiratuak daudezinen gainera gantzudura guziz gozagarria.DvLEd 279.
Igortziko da gaixoa baltsamu gozagarriarekin. EE 1885a, 134.
Zeruak emon eustazan landa gozagarriak. ABAmaE 376.
Bainan gure nigarrari, bedi Jesus gozagarri. ArbIgand 157.
Gogokoa eta gozogarria dan zerbait. ItzAzald 190.
Alai ta zoriontsu jai gozagarrira bazijoan bezela [...] ebanjelio santua erakutsiaz zijoan. AgSerm 502.
Zein gozagarria, galdu zala uste izan eben seme biotzekoa agertutea!EchtaJos 365s.
Kontseilari-jeneralaren euskarazko hitz garbiak, olio fiñena bezain gozagarri jausten dira bihotzetarat. LanderRIEV 1911, 594.
Aren luze ta dizdiratsua / banu nere adorea, / bai gozagarri litzaidakela / zure esana betetzea.SMitxAranz 167.
Garai hartako idazkiek [...], mintzaera haunitz gozagarria zerabilten, ia herriarena, alegia. MdePr 285.
Madalenen berbok [...], goiz itzaleko ordu samiñetan seme-ama-arreben biotzetan zeruetako mana bezin beratz, goitiko eztia baizen guri, zuzpertzaille ta gozagarri izan ziran. ErkiagArran 159.
Ain bide luzean joan bear ura ez zan oso gozagarria. AnabAprika 67.
azpiadiera-1.1.1
Sabroso. Jaki onenak ta gozagarrienak billatutia. CrIc 115.
3.
(Lar, H). "Aplacable", "placable" Lar."Que l'on peut calmer, apaiser, [...]. Ezta nihor hain haserrekorrik non ezten eztitasunaz gozagarri
"H.
"
Senhar osoki gozagarria duzu, vous avez un mari tout à fait à votre gré"Ib.
azpiadiera-1.4
4.Disfrutable."Ce dont on peut jouir, avoir plaisir et agrément: Egun gozagarri bat dugu, nous avons une journée à souhait"H.
sense-2
II .(Sust.).
azpiadiera-2.1
1.
(Lar, H). Sensación agradable, placer; consuelo."Quitapesares, consuelo"Lar.
"
Badu min guzientzat gozagarri, il a remède, calmant pour tous les maux. Zenbait gozagarri ekhar ahal baliozate bere semearen gaitzei (Mih)"H.
v. goxagarri. Zeure negarretan arkitu gozagarri piskaren bat. LarSermAzc 52.
Ukatu geure burubari gozagarri ta gurari txar guztiak. CrIc 38.
Esperanza au da [...] neke guzien gozagarria. AA II 11.
Zeinbat gozogarri auarentzat? [...] Zeinbat jaate ta edaate neurri bagako?fB III 116 (cf. infra (2)).
Oi Birjina Ama eta paregabea, zu zare bekhatore enulduaren ihes-lekhu eta gozagarria. DvLEd 141.
Bertze olderik ez dut zuri atsegin ematekoa baizen: lurreko gauzetan gozagarririk ezdut bilhatu nahi, baizik ere zu baithan. Ib. 58.
Zu bezalako seme bat [...], ene zahartzeko gozagarri. DvLab 2.
Bera gabe eztago zeruan bertan animaren gozagarririk. AgSerm 413s.
Leon izan du orretarako gozagarririk onena. AArdi 88.
Bere biziera neketsua zertxobait arintzeko gozagarri zer dan badakiala. AnabUsauri 98.
Soailu bakotxean, begiaren gozagarritzat [...] harri lantu batzu. JEBer 22.
Belarrietarako gozagarriak ere ba al dira. NEtxAntz 42.
Bere izaki saminduaren gozagarri Engrazi billakatzen zun. EtxdeJJ 267.
Eder guztiek ez bai-dute maite-miñik sortzen: batzuk begien gozagarri izan oi dira, borondaterik menderatzen ez dutenak.BerronKijote 159.
Miñen gozagarritzat. VillJaink 155.
Entzumen-gozagallu onekin belarriak berarizko gozagarri ta atsegin senti oi du aizearen doñu ta xistuan. GaztMusIx 169.
Ez da berri txarrik, aldamenean gozagarri pittinen bat ez dakarrenik. MEIG II 67.
azpiadiera-2.1.1
Euskalegun onek belarri-gozagarri.A LEItz 133. Itzaldi [...] labanak [...] entzuleen belarri-gozagarri. Zait Plat 111. Grace Kelly ere begi-gozagarri aukeratu du. MEIG I 187. v. tbn. Or in Gazt MusIx 20.
azpiadiera-2.2
2.
(V, G)
Ref.:
A;
IzArOñ(gosagarri)
. Condimento. [Janariari] gatz pitin bat egotzi eta beste gozagarri bage. IztC 150.
Gozagarri puxka baten beharretan dira, bulharra khentzeko orduraino. DvLab 284.
Janariak jarri zituan espezi edo gozagarri gutxirekin. Agric 23.
Goizean goizetik ekarri zituzten jaki ta gozagarriak uritik...AgG 227.
Bazkariak gozagarririk onena, gosea. EgutAr.
(ap. DRA)Matordua elduko ez elduko begira egon barik, bitartean, zerbait gozagarriz barau ariña orniduta ipiñi. ErkiagBatB 59.
azpiadiera-2.2.1
Alimento. Janaria zabaldu eban oilloen jan-ontzietan. [...] Oparo euken egazti otzanok gozagarri barria. ErkiagArran 96.
[Odolki eta lukainka] kakotatik esegita / urte guziko gozagarriak. AndAUzta 140.
azpiadiera-2.3
3."(Vc, B), abono"A.
azpiadiera-2.4
4."Azúcar"ADBols.
Gozogarri ta kanelaz ereindako arroz-aia beroa. PMujNoni 85.
azpiadiera-2.5
5.Dulce, golosina. Gozotegian be izaten dira gozagarri batzuen eske. AgKr 44.