1.
(L-ain, BN, S ap. A
; SP, HtVocGr 419, ArchVocGr 191, VocBN, Gèze, Dv, H),
txingola (Lar). Cinta."Ruban"Lecl, VocBN, Gèze y Dv."Colonia, sedazko txingola
"Lar.
"Ruban, tissu mince et étroit de fil, de soie, de laine, de diverses couleurs"H.
"Cintas, galones"A.
Tr. Documentado en autores septentrionales desde mediados del s. XVII. Todos ellos emplean la forma xingola. Al Sur lo emplean autores del s. XX: Ayerbe, Olabide, Erkiaga y Labayen, y, salvo Erkiaga, todos usan la forma txingola. Iauregik iaka bete xingolaz, barnea eztupa et'arkolaz. "Couverte de galans"
.OPr 262.
[Andre Sakratuaren] espainak lotuak dira xingola gorri batez. SPPhil 259 (He 261 xingola gorri).
[Dontzeilak apaindurik sartu omen dire] xingolak aintzin-gibeletan. Monho 34.
Xingola dariote makhila multzuei / zezenaren lephoan artexki lothuei. HbEsk 224.
Eta hura moredinezko xingola batez lothuko duzu. DvEx 28, 37 (Ol txingola-ubelez; Ker, BiblE lokarri, Bibl kordoin).
Mendiaren egitik artuz bazterrera / iduri xingola bat aldapa-behera. / Bidexka, zuzen haiz yausten zelaiera. ElzbPo 183s.
Ortzegun gizenez, idi gizena paseatzen da xingola flokaz aphaindua. ElsbFram 162.
Atorra bat, gainetik dena xingola, urre eta girgileriaz apaindurik. JEBur 182.
Ertzak urre gingill eta txingolaz ingurutuak ditu [palioak]. J.B. AyerbeEEs 1912, 61.
Ene soin xuriaren eta gerriko xingola urdinaren emaiterat noa.BarbSup 135.
Xiruli, xirula / marrubia larru gorri, / soinean eder xingola. Ox 132.
Paristarrentzat xingola eder, larru fin, esku xuriak!OxGH 1921, 13 (Onaind MEOE 1116 y DRA citan erróneamente xigola).
Pantalon xuriak, sahetsak xingola eta kuxkulaz beteak. Zub 115.
Errege-bidea eta ibaia elgar zeiarkaka doazi, bi xingola mehar idurikoak. Ib. 118.
Adats orail dizdizaria, xingola batek lepatxokoan baturik. ErkiagArran 97.
Elena, othoi, xingola hau josozu boneta huni! LarzIru 18.
Antzoki zolan izanen da beltxez bezti, xingola bat seinale, eginkizunen kudeatzeko. Lf( inCasveSGrazi 12
).
Dena xingol eta xilinx haugi egun, Eskuara, / hire gazten jauzi eta itzuliken artera. IratzGH 1967, 19.
Bularrekoa efodaren xingola baino gorago gelditzeko moduan. BiblEx 28, 28.
v. tbn.
GH 1922, 186. Zerb Gerlan 91. Larz GH 1959, 86.
azpiadiera-1.1
(Uso fig.). Han, lotsagarri behere artan, ageri da Irati ibaiaren zilarrezko xingola xumea. Zub 119.
Hospitaleko bastizari so edo urruneko mendien zilar txingolari begira. MdePr 46.
azpiadiera-1.2
Banda, cinta ancha."Décoration"Lh.
Ohorezko medaila eta kurutze, xingola eder eta holako sari hoitarik. HUZez 100.
Académie-ko txingola urdiña ardietsi die.Herr 23-8-1956, 3.
Azkue famatua buru, eskualzainak hor ziren, orduan usatu xingolekin. LfELit 321.
Begira txingola ontan zer dion: Plazido Biedermann aaztu eziñari. LabSuEm 201.
Ez bere kargu eta xingolez urgulutan batere gure hazpandar kalonjea.LarreArtzainE 118.
sense-2
2.
(BN-mix ap. A
; Dv, H),
xingila (BN-mix ap. A). "
Xingola se dit encore des rubans que le menuisier tire de la planche qu'il rabote"Dv.
"Viruta"A.
azpisarrera-1
XINGOLADUN.
a) (El) que tiene, lleva banda (de condecoración). Cf. xingoladundu. Nehork bezen entrada ona zuen aspaldixkoan kargudun xingoladun horien etxean ere. HU Aurp 89. b) (El, lo) que está adornado con cintas. Kabalkada emana izanen da. [...] Makilari lerden ta pikolari xuxen, kaxkarot xingoladunekin. Herr 28-7-1960, 3.
azpisarrera-2
XINGOLA-ZIZARE(x.-zizari Dv A). "Ténia" Dv. "Tenia, lombriz solitaria" A.
azpisarrera-3
XINGOLAZKO.
"Qui est en ruban ou composé de rubans" Dv.