Tr. Documentado en textos meridionales desde el siglo XIX. Lo emplea tbn. J. Etchepare. A partir de la tercera década del s. XX casi todos los ejs. corresponden a la acepción de 'humanidad, raza humana'. En DFrec hay 16 ejs. de gizadi .
sense-1
1.
(Lar, H, A(que cita a Ur)),
gixadi. Gente, grupo de hombres; muchedumbre."Partida de hombres"Lar.
Ain modutan geitu eban bere gizadija, ze eldu zan eukitera zorzi milla oñezko, milla zaldizko, [...]. Astar II XIII. Esan zien Moisesek Israelko semeen gizadi guztiari. "
Ad omnem catervam filiorum Israel"
.UrEx 35, 4 (Dv bilku, Ol erri osoari
).
Kopuratzea da errezago izarrak / [...] / gizadi argiya baño Kantabria-rena. AranSIgn 214.
Mundakako gizadi guztia elizaratu zan. EchtaJos 286.
Gudu-ontziak gizadi gitxi eukan. Ib. 187s.
Gizadizko erreken antzera, etxeruntz dijoazenean. AgG 181.
Gizadi / larria gallurreruntz. "Una gran muchedumbre"
.LdiBB 160.
azpiadiera-1.1
(Pl.).Gentes, muchedumbres. Antiguara igoniko gizadiak menditik bera jatsi ziranerako. AgKr 85.
Nik sendatu ditut Paris, Londres, Berlin ta Bienan eri zeuden gizadiak. AgG 184.
sense-2
2.+gixadi. Humanidad, raza humana.v. giza-enda. Mariak igaro zuan naigabea gizadi guztian banatuko balitz. (1915). AgSerm 582.
"Gizadi-ikaskizun Bazkuna"-ren sustraia jarri zuela [gure gotzaiak]. UrretaEEs 1918, 154.
Gizadia zeure gurutzearen bitartez erosi zendualako. KIkV 8.
(v. en contextos similares KIkG 5, Ir YKBiz 19n, Arti MaldanB 228)Gixadi oro eruateko / gurenda-bidez elbururaño. Enb 144.
Eta gixadi-buru egiñik txerrenak. Ib. 209.
Aurrerakuntzak on aundia legioke gizadiari. AnabUsauri 102.
Ori asma dauanak gizadiya asko onduko dau, gizadiyaren ongille gorenetaikua izango da. KkAb II 136.
Ludian gizadia danetik. LdiIL 72.
Gizadiaren zuzentzalle izan nai dabenen elburua, estadu baketsu ta zoriontsua dan ezkero. EguzkGizAuz 75.
Gizona abereekin nahasi, eta gizadia abere-eremuko pizti-mota bat balitz bezala azaldu. VillJaink 64.
Jainkoak, gizadia bukatu ez dedin, gizon-emakumeeri zati bereizi bana ipiñi die gorputzean. MAtxGazt 21.
Gaur gizadiak eziñ astindu / bere gañetik trixturak.Olea 206.
Gu ez ezik gizadi osoa ere galduan geldituko bailitzateke. MEIG I 63.
v. tbn. Inza Azalp 85. Enb 209. TAg GaGo 75. Or Eus 15. EA OlBe 75. SMitx Aranz 176. Mde Pr 119. Etxde JJ 227. Txill Let 100. Zait Plat 110. BEnb NereA 191. Azurm HitzB 61. Berron Kijote 49. Zendoia 184.
sense-3
3.Pueblo. Gizadi guzien artean frantses gizadia badaukat lehen. JEBer 72.