Etim. Quizá, al igual que kanore, de lat. candorem .
sense-1
(V, G-azp; Lar, Añ(V), H(V, G))
Ref.:
A;
IzArOñ(gánora);
EtxbaEib(ganoria);
ElexpBerg;
ZestErret . Disposición; fundamento, fuste, remango. "Manera, forma, modo" Lar. "(Ha, qué) flema de hombre!, gizonaren [...] (V) ganora!" Añ. "Forma, manera, modo" Ib. "Destreza, soltura en el trabajo" A. "Disposición para las cosas. Ganora aundixa dakar gazte orrek, edozer zeregiñetarako" Etxba Eib. "Fundamento, garbo, fuste. Lanak ezpadie ganora puxkatekin hartzen, akabo" Elexp Berg. "Laneakore ganoraik ez" ZestErret. "Lau edo bost eskola onenetan ibili arren ganora meia atera dik gure ardura gabeko seme onek" (V-gip, comunicación personal). Cf. Dgs-Lar 3: "Prudencia, zenzuna, ganoro [sic]". v. kanore. Tr. Empleado por autores vizcaínos desde Añibarro y Astarloa (éste en derivados como ganoragabe , q.v.); en el s. XX se encuentra tbn. en autores como Etxaide (JJ 68) y Etxaniz. En DFrec hay 5 ejs.
Eriotzan ezta erraz egiten [penitenzia], bada asti gitxi dago orduan, eta oraindo gogo eta ganora gitxiago. AñEL2 42 (
EL1 37 gogor
).
Ekatxak baldin asten badira lengo ganoran, / ezin leiteke busti bagarik egon txabolan. ABAmaE 368.
Egonik taiyu eta ganora onean eleizean. ItzAzald 91.
Txanogorri, orixe da ganorea. AgKr 22.
Eroturik egoten ziran Kataliñ ta Jose Ramon alabatxoaren ganora ta maraztasuna ikustean. AgG 135s.
Osasun bagako errijak, ez indarrerako, ez adimen gauzetarako daukela ganorarik. KkAb I 20.
Ez ete dok euk ikusten maskelutzar andi bat azana, ta ez ganorarik, ez zentzun izpi-izpirik be eztaukana ik eure buru andi orretan?Otx 159.
Ori al da ba etxeko gizonan ganoria ta errespetua. SMZirik 120.
Dindirria sarri bai sarri egon oi zan aren sudurretatik dindilizka, zintz egiteko bere, ganora aundirik ez-ta. ErkiagBatB 183.
Benitok bere irurogei ta amalau urterekin, etzuan ezertarako ganorarik. NEtxLBB 68.
Etzala edozelango emakumea, buruz argia ta ganoraz trebea baiño. OnaindSTeresa 13.
Onan, aurrera joian gaba, onako ganora gitxigaz.Gerrika 233.
v. tbn. A Ardi 124. Or Tormes 5. Eguzk GizAuz 76.
azpiadiera-1.1
Cosa importante. Askorentzat milla bidar ganora bat itzez erakustea baño beiñ bakarrik ikusi eragitea geiago izan oi da. AgSerm 289.
azpisarrera-1
GANORA GABE,
GANORA GABERIK.
Sin disposición, sin fundamento, con desgana. Cf. ganoragabe. [Mezan] ganora baga, arrauzika, erdi lo. AñEL1 86 (
EL2 96 g. bagarik
).
Eskondu barik eta ganora barik, ardanetxietan [...] eta alakoxe lekubetan aldirik geiena emoten ebalako. KkAb I 41.
Ikerlerik asko leiza barruetan ganora barik ibilten dalako.ForuAB 157.
v. tbn.
Ganora baga: Astar II 130. Ur MarIl 46. AB AmaE 449.
azpisarrerakoSense-1.1
(Estar, etc.)trastornado, indispuesto. Larri-larri esnatu zan [...]: egon zan piska baten ganorabaga, etorri zan bere konortera laster, da iagi zan bereala. AgAL 41s.
Aita daukagu ganora barik [...]. Arratsalde erdian otz dala, eztagola ondo, larri be ba dala [...]. ErkiagArran 73.
azpisarrera-2
GANORAKO(Bien) dispuesto. v. ganoratsu. Etxeko lanak egiten gizon maratza ta ganorakua zen. EtxdeJJ 67.
azpisarrera-3
GANORA ONEKO.
"Modoso" Añ. v. GANORAKO.
azpisarrera-4
GANORARIK EZ.
Dejadez. v. ganoragabetasun. Mariak erakusten digu gaur zenbaterañokoa dan gure ganorarik eza. AgSerm 437.
Erreminta ta ganerakoak, ganorarik ezagaitik, bertan beera lorrindu bage. ErkiagBatB 73.
azpisarrera-5
GANORATAN.
v. GANORAZ. Zuaze etxera ganoratan. Otx 52.
azpisarrera-6
GANORAZ (V, G-azp).
Ref.: A; Iz ArOñ; Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret. Con fundamento, adecuadamente; con garbo. "Con garbo, con soltura" A. "Gánoraz, con empeño (?). Gánoraz, con fuerza (?). [...] gánoras, gogoz? = ¿fuertemente?" Iz ArOñ. "Ganoraz eizu aiñtzen jatzuna!" Etxba Eib. "Ganoraz berba eiñ ero ixillik egon" Elexp Berg. Eneban ganoraz / ikusi nik jantzita beiñ bere soñeraz. ABAmaE 235.
Igaroko lau egunetan ezton ezer egin ganoraz. AgAL 72.
Trokelak ganoraz ez zorroztiarren emen gabixak, bizar-kentzen denpora geixago galtzen. SMEiTec1 147.
Ganoraz abiatu zan mendian beera Gaztelu zaarraren ondotik. AnabPoli 13.
[Estropada] asieran gure aurretik igaroten ikusi genduzan treiñeruak, biak bardin samar, baiña gero ez genkian ezer ganoraz. EtxabuKontu 157.
v. tbn. Or Tormes 73. Erkiag BatB 46.
azpisarrerakoSense-6.1
Considerablemente, en cantidad, etc. apreciable. Ezkenduen ganoraz apaldu. AArdi 122.
Antxoarik ez da ganoraz agertzen, santuak kalez kale ibili baiño len. (V-m). EZBB I 35.
azpisarrera-7
GANORAZKO(Bien) dispuesto, (el) que tiene fundamento. "Util, apropiado. Ganorazko neskamia dogu oiñgua" Etxba Eib. "Egokia; apropiado, de calidad. Elgetan eztago ganorazko restauranterik. Ganorazko igeltserua da Jabier" Elexp Berg. Osterantzean Anton da ganorazkoa, / kristiñau fededuna, baita debotoa. ABAmaE 218.
Asko dira gurean ganorazko eskuen zai dauden añadak. GaztMusIx 7.
Meza emoteko lain bakarrik dan ermitatxoren bat egin ezkero, ganorazko elizarik zati baten ez genduke ikusiko.EtxabuKontu 225.
Dantzearen alde zerbait ganorazko egin naian.Ib. 41.
azpisarrerakoSense-7.1
Edanda ez egoan. Aren itzak benazko ta ganora andizko ziran. Erkiag Arran 62.