Tr. Documentado en textos meridionales desde finales del s. XIX.
etimologikoa
Etim. De bekar, derivado de begi .
sense-1
1.
(G-azp-to-bet-nav, AN-gip-5vill-araq, B; VP 61r, Lar, Añ (G), Dv (G), H (+ -kh-)),
makarra (AN-ulz),
makarre,
malkar (AN-araq)
Ref.:
A; Iz Ulz (makarra), Als , To ; Satr VocP. Legaña."Lagaña"Lar, Añ.
"Pitaña, pitarra", "ojos de breque, begi andi makarrez beteak" Lar."
Makarrik eztu begietan, il y voit clair, il n'a pas de chassie aux yeux"H.
"
Makarra batzuk, unas legañas"IzUlz.
Cf. VocNav: "Macarra, [...] legaña (Pamplona)". v. bekar. Begi gorri aietan / jarririk makarra, / eguerdia baño len / dirudi kottorra. JanEd I 62.
Alboko guztiari / dago ostikoka; / badariyo makarra, / adurra ta kaka. Ib. 71.
Obeto egingo zenduan begietako makarrok be garbitu bazenduz. AgKr 69 (v. tbn. G 221).
Paulinok makar aundirik / etzuan bi begietan. EusJok II 150.
Begiko makarra baino gutxiago ikusi nai zuten. (AN-larr)"No le podían ver"
.AEY III 347.
Mari-begibakarra ken zan besteko makarra. OrEus 100.
Lendabaiziko lana / kendu makarrak. Yanzi 217.
Odei beltzen makarra, obenen laiñoa. "Legaña"
.OrPoem 534.
Egiña, urre uts; loa, makarre uts.(G-goi). EZBB I 85.
Begietako miña edo makarrak sortzen bazaizkizu gauean. Ostolaiz 62.
v. tbn. A Txirrist 251. Alkain 127.
sense-2
2.Defecto, fallo.Cf. Inza Eusk 1926 (III-IV), 13: "Norberak eztu bere makarrik ikusten (G-bet), no vemos nuestros propios defectos" (tbn. en EY III 218). Zer gaitz, zer makar degu gaurko euskaldunak?OrSCruz 144.
Baditu orraatik, itzuri-bear zenbait. Erraztasunak aizatuak diran makarrak. TAgY 1933, 23.
Makar sistrinak dira oek, barrengo edertasunaren ondoan. Ib. 23.
Makar aundirik etzun gizona, / jan-edanean txit xûrra. "Defectos"
.OrEus 422.
Narrio edo makarren bat luken ardi edo idirik. OlDeut 17, 1 (Dv baia, Ker, BiblE akats).
Ez ezazu beldur izan amaren makarren batek iñoiz itsusituko zaitunik. 'Audacia'
.ZaitSof 49.
azpiadiera-2.1
Ez du irabazi onek, ez lakarik, ez makarrik.TAg Uzt 181.
azpiadiera-2.2
Inconveniente. Familia azi ta / gaude erdi bakar, / irugarren adiñak / badu naiko makar.Zendoia 147.
azpisarrera-1
MAKARDUN.
"Chassieux" H.
azpisarrera-2
MAKAR GABEKO.
Egun aretan eguzki ere / makar-gabeko jeki da. "Limpio"
.OrEus 389.
azpisarrera-3
MAKAR GORRI.
Begi batetik itsu dala alegia eta bestetik makar-gorria ta sufre-koxkorrak darizkiola. "Bermellón"
.BerronKijote 64.
azpisarrera-4
MAKAR-JARIO(G-bet, AN-gip ap. A; Lar, Añ (G), H). "Lagañoso, makartsua, makarjario" Lar (Añ makar-darioa). "Chassieux" H. "Makar-jario bat, un legañoso" A.