Tr. En la tradición meridional se documenta la forma puntu, que tbn. emplean los autores suletinos (phüntü ) y algunos labortanos como Pouvreau y Gasteluçar (35); tbn. la hallamos en CartEsp. Pontu es la más frecuente entre los labortanos; se encuentra además, si no se trata de una errata, en unos versos guipuzcoanos del s. XIX (v. infra PUNTUA HARTU). Phondu (y menos frec. pondu ) se documenta en algunos autores labortanos y bajo-navarros desde principios del s. XIX; tbn. lo usa en alguna ocasión Orixe. Ya desde Dechepare los escritores bajo-navarros emplean la forma p(h)undu, además de Duhalde. Leiçarraga y Micoleta usan punktu. En DFrec hay 432 ejs. (2 septentrionales) de puntu, 14 (1 sept.) de pundu, 11, meridionales, de punto, 7 (4 sept.) de pondu y sendos de punktu y püntü.
sense-1
I .(Sust.).
azpiadiera-1.1
1.
(Lcc, SP; phüntüS ap. Lh),
pundu (ph-VocBN),
pontu (Urt, ArchVocGr),
pondu (ph-Dv, H). Momento."Punto de tiempo, tenporean puntua
"Lcc.
"Articulus mortis, [...] heriotzeko pontua
"Urt II 372.
"Point fixant un moment ou époque déterminé"VocBN.
Hemos incluido aquí los testimonios de SP, Arch VocGr, Dv y Lh, aunque la traducción "point" resulta ambigua. Erioko phunduian. E 21.
Ernegaduko / dabe gaxtoak orduan / enjendradu ta / jaio zirean puntuaz. Lazarraga A26, 1199v.
Puntu artarik bertarean / illundu zidin zerua. Ib. B16, 1201v.
Orain dugu partitzeko pontua.EZMan II 138.
Orain dugu partitzeko pontua.Harb 190s.
Zauri gaizkoatua ezta pontu batetako midikuntzaz sendatzen, ezta behingo bisitaz erremediatzen. Ax 93 (V 63; bn., con alguna variación, en ES 182).
Oraingiño eta puntu onegiño egin deustazuzan mesedeak gaiti. Cap 121.
Zergatik trikatuko zare laster iragaiten diren puntuetan?SPPhil 526.
Hiltzeko pundian. TtOnsa 49.
Eternitatea pontu batean dago. Gç 152.
Aren aoko berba dulzea aditu neban puntuan. Acto 327.
Epheltzen hasten zaren pontutik, hasten zare gaizkitzen. Ch I 25, 11.
Ordian dükezü irabazirik handienaren egiteko phüntia. Mst III 30, 3.
Zerura igan zen puntu beretik bere Aitari gure alde eske ta eske dagokana. MbIArg I 107.
Puntu artan bertan mundua zuretzat, eta zu munduarentzat, biok batean akabatu zerate. CbEg III 274.
Hanbat hertsitasunekin [legea begiratu] non ez baitzuen huts egin pontu xoil bat ere. Mih 89.
Konfesatzen asitzeko puntu edo unearen zai egon gabe. AA III 524.
Nere bizia hain laburra da eternitatearen aldean; phondu bat baizen ezta. Dh 120 (128 phundu
).
Denporatik ez dogu ezer bere, orain bat baxen: iraute apur bat, puntu bat ta ez geiago. AñGGero 119.
Jon Doni Paulok, Jesu Kristori eman den phondutik, hura baizen ez du maitatu. Etch 236.
Ohartzen den pontutik / hetan eztela deus itxura ona baizik. Gy 315.
Hiltzeko phüntia egürüki gabe. CatS 91.
Atsegiñ-kontentuak puntu batekoak [...] izango zaizkitzu. ArrMay 88.
Pilota ona da baratzen den edo duten ponturaino. ZbyRIEV 1908, 88.
Bera ere phüntü hartan han khausitü zela. IpHil 198.
Hitz phondu onean erranak. ZerbIxtS 58.
Xalbadorrek salatu du / oraiko puntuan. Mattin(
inXaEzinB 103
).
Urkixo Mintegiak idazlana bere gain hartu zuen puntutik, Gipuzkoako Diputazioarena izan dela, berea den Mintegiaren bitartez. MEIG I 256.
v. tbn. Bil 165. Pontu: Mat 291. Hm 211. Arg DevB 168. DonibOh 169. Dv LEd 174. Jnn SBi 40. Pondu: JesBih 465. Lap 104 (V 150).
azpiadiera-1.2
2.
(G-azp, AN-gip ap. Gte Erd; Lar, Añ), pundu, punktu,pontu (Urt), pondu (Lh; ph- H). Punto, apartado, parte de un tema. "Gauza gidatu du pontu huntara" Urt I 146. "Punto, parte de asunto o materia" Lar y Añ. "Puntu horretzaz ez jardun (G-azp)" Gte Erd 167. "Puntu guziak ongi ikusi (AN-gip)" Ib. 269.
Bi pundutan diagozu gure gauza guzia. E 27.
Kuasi bere epistola guzietan nola punktu hauzaz minzo baita. Lç2 Petr 3, 16 (He, TB gauza, Ker, IBk, IBe gai
).
Puntu bat enkubridu baga / kontatu dizut prosea. Lazarraga (B), 1201v.
Lege guztia bi pontu hautan dagoenaz geroz. Mat 122.
Ordenako pontuak begiratuko dituela. Harb 424.
Izigarri da San Basiliok pontu hunen gaiñean erraiten duena. Ax 176 (V 119).
Examenaren puntu bakhoitzaren ondoan. SPPhil 510.
Barura konsistitzen da bi pundutan. TtArima 57.
Fedezko püntü gehienak eta othoitziak balin badakitze. Bp I 62.
Gure errotor famatuak ederki ukitzen du pontu hau.ES 93.
Bear dugu sartu egungo irur puntuen explikatzen. SermAN 2r.
Disziplinako pontu inportantenen jujatzea. CatLav 56 (V 37).
Leenengo puntua. Iraz 50.
Hari so daguen phüntü bat. Mst I 4, 2.
Puntu bearren au erakusten du. CbEBO 48.
Sujetaren pundu ororen igaraiten. AR 156.
Puntu onen gañean itzegingo dizuet gaur. AA III 587.
Fedezko phondu bat da hori. Dh 232 (211 phundu
).
Mezako phontu diferentak. EgunO(
inArbIgand 181
).
Pontu batek zeukan gehien huzkurtua. Gy 65 (190 pondu
).
Yakinek elkhar ezin adi dezaketela ikusia denean hainbertze pontutan. HbEgia 114.
Erabagi biarko dozuben punturik prinzipal eta interes andienena. (1856). BBatzarN 177.
Danielek itz egin digu / berriz urrengo puntuan. PE 20.
Badakizu zer dan puntu onen gañean Jaungoikoaren borondatea?ArrMay 39.
Argitürik ediren zen Erlejioneko phüntü güzien gainen. IpHil 12.
On izanen zela asko phonduren molde berri batean ezartzea. CatJauf III.
Beste pondu batean ere Irlanda berezten da gainerateko Europar nazioneetarik. MdePr 227s.
Izketa zakarregi iruditu zitzaidan atzokoa puntu batean.TxillLet 40s.
Puntu nagusi batzuk ikutu bear dira. VillJaink 119.
Gure euskera puntu ortan errexa da. Or(
inGaztMusIx 16
).
Zendako debru ari zerate pundu berekilan teman?XaOdol 161.
Ura nolakoa zan erakusteko, bi puntu aski dizkigu. AtañoTxanKan 259.
Hor bazen pondu bat garbi garbia: Euskal Herria euskaldunek zuten zerbitzatzen ahalko apez bezala. LarreArtzainE 190.
Bat nator berarekin puntu batean. MIH 230.
v. tbn.
UskLiB 34. CatS 82. Pundu: Ardoy SFran 139. Pondu: JesBih 408. MarIl 118. Jaur 405. Lf in Zait Plat XVI. Pontu: Arg DevB 178. Hm 202. Ch III 18, 2. He Gudu 94.
azpiadiera-1.2.1
Punto principal, lo más importante."
Hura du puntu gaiztoa, il a ce mauvais si [?]"SP.
"
Hor dago phondua, c'est là le point, la difficulté"H.
"
Hori da püntia (S)"GteErd 206 (junto a afera, kontua, koska, etc., de otras zonas).
Pontua da ea zertan pensatzen dugun. Ax 369 (V 243).
Badakigu [...] bizitze gaixto haur utzi behar dugula. Ordea pontua da ea noiz utziko dugun. Ib. 55 (V 36).
Han da pundia. TtOnsa 159.
Baña kontua, lana ta puntua da ea zartuko zareanez. AñGGero 134.
azpiadiera-1.3
3.(V-gip ap. Elexp Berg; Lcc, Lar, Gèze), pondu (Lh), punktu. "Punto de letra, letrean puntua
"Lcc.
"Puntación [...], puntuak ipintea
"Lar.
"Point, phüntü, tileta
"Gèze.
Iota bat edo punktu huts bat ezta Legetik iraganen.LçMt 5, 18 (Echn, Samper, Hual puntu, He pontu; TB letra tilet, Ip tileta, Ur tilde, Ur (V), IBk, IBe izpi, Ol tiltxo, Arriand kulatz, Leon tilet, Or pits
).
Non puntuak, non komak. MbIArg I 54.
Ez berbarik, ez letrarik, punturik, ez komarik. Zuzaeta 154.
Puntu ta komak ikusten direnak liburu ortan. (Larráinzar, 1905). FLV 1988, 275.
"Ogam" horiek pondu eta marra zut edo zeihar batzu ziren, harri baten kantoinean bernuzatzen zirenak. MdePr 230.
Munduko "i" petral ororen gainean puntua ipintzen. LasaPoem 100.
Eskribitze lanean ez puntu ta ez koma aritzea bezela izango zan. Insausti 19.
Hor dago alde-aldean Arantzazuko batua osorik, puntu eta komatxo, baita Arantzazuz gerozkoa ere, aditz eta guzti. MEIG VII 168.
azpiadiera-1.3.1
(En expresiones del tipo azken punturaino 'hasta el último detalle'). Atrakodá librua kontuéna, non dagón eskribiturik guzía azkén punturáño. LEUrt(ms.) 3r.
Non ez diren konplitzen, undar phunduranokoan, legian direnak oro. SalabBNMt 5, 18.
Azken pondurainoko egitekoak zoin bere tenor eta tokietan ateratzen zirela beti. StPierre 19.
Erran gabe doa ez dugula on egiten azken ponduetarainoko xehetasun guziez. LfMurtuts 1.
azpiadiera-1.4
4.
(SP),
pundu, pondu (ph-). Extremo, estado, situación (a la que se ha llegado); grado."
Goren puntua, le plus haut point"SP.
"
Ioka lotzerako phonduraino hasarratu ziren, [...] jusqu'à point de se mettre à se battre. Phondu hortaraino ez naiz oraino heldua, je ne suis pas encore arrivé à ce point"H.
Ainbat sentidu eben, bada, Silverok Sirenak agaz egin eben kaso gutxia, eze etorri zan eriotzako puntura.Lazarraga A, 1142r.
Pensamentuok altuan ditut, / zuk ala merezidurik, / oi eta ez dot abajaduko / neure bizian punturik. Ib. A7, 1171r.
Ethorri zoratzeko pontura.Ax 300 (V 200).
Noiz eta amorio hura baitzegoen goren pontuan eta graduan. Ib. 344 (V 229).
Ezta sukharrik hain handirik non pontu batetara iganez gero ezpaita beheititzen. Ib. 600 (V 386).
Noiz ere gizona ethorri baita halako puntura non ezpaitabilla bere konsolazionearen bilha kreaturetan. SPImit I 25, 10 (Ch estatu
).
Bertutearen punturik gorena gurutzean da. SPImit II 12, 2 (Ch berthuteen khoroa
).
Behar den ponturañokoan pratikatzen direnean. HeGudu 31.
Heltü zinen zure büriaren ez maithazale izateko phüntiala. Mst III 32, 2.
Puntu onetan ikusiko nintzala ez nekien?CbEg II 92.
Ez du guzien ganik perfekzionearen pontu hori galdeiten. Mih 82.
Zer phondutaraino orhoitzapen horrek lehertzen eta deboilatzen duen bihotza. Dh 127.
Etorri zan erotuteko puntura. AñGGero 225.
Puntu onetara elduko nintzan edozeiñekin [= 'edozein emakumerekin']. TxillLet 91.
Ez gendukeen sekula, ardurarik izan bagendu, utzi behar gizaldien eta belaunaldien arteko borroka heldu den punturaino hel zedin. MIH 228.
azpiadiera-1.4.1
Estado. Zer puntuan da kofrea edo kaisa? --Hutsa eta deusgabea. '¿Cómo?'
.Volt 228.
azpiadiera-1.4.2
Medida. Nola bizitzen diren gauza guztiek baitute bere handitasunean eta ttipitasunean bere pontua eta neurria. Ax 118 (V 78).
Zeren hortan da egiazko arrazoinaren puntua. SPPhil 385 (He 390 pontu; Echve Dev 435 au da egiaz arrazoiezkoa izatia).
Bide bezalako soinu emaiten eztutenak [gitarraren sokak] behar neurrira eta puntura ekhartzen baititu. Ib. 521 (He 529 pontura).
Pazentziaren bere phüntiala ezartiaz eta aragiaren nahikünten kuntre borrokatziaz. "De informatione patientiae"
.Mst III 12, tí. Dibersiñoak bere, bere puntuan, bear dana bakarrik gogoa poztuteko. AñMisE 252.
Asten ziran "iu-iu"-ka ta karraxika, goian, ikusten ez ziran emakumeak. Oraintxe grand chef-ak uste zuan zoramena bere puntuan zeukala. AnabAprika 31.
azpiadiera-1.4.3
Punto de cocción. Athera zaitzu [arroltziak] hartu duten phondutik sobera egosterat utzi gabe. ECocin 29.
Arraultzak puntuan al daude? --Aukeran biguntxoak. LabSuEm 181.
azpiadiera-1.5
5.
(V-ger-gip, S (ph-); Lar, H (+ h-)),
pundu (ph-VocBN),
pondu (Lh; ph-H),
pontu (ph-S)
Ref.:
Lh (phontü); Ort Voc; Lrq; Elexp Berg
. Punto de costura o sutura; punto de calceta. "Puntos, puntadas en una herida" Lar. "Punto en la media, su rotura" Añ. "Point de couture" VocBN. "Phondu bat eskas du galtzerdiak, barnekoak, eskularruak, pilotak, il manque un point" H. "Puntue altsa, tomar los puntos de la media", "puntue yeusi, perder los puntos" Ort Voc. "Point" Lrq (que no especifica más, pero cf. puntuka). "Iru puntu emun dotse bekokixan" Elexp Berg. Badauke kalzerdiak punkturik askaturik. Mic 12v.
Ederki zakiten phonduan eta broderian. Birjin 581.
Jantzijari puntubak artutia. fBOlg 57.
Puntuak ondo artu eta / panparroi dauka zapata. Echag 75.
Zonbat-nahi bilduagatik / beti pundia flako. Bordel 89.
Zonbait phondu egiten philda xaharretan.ElzbPo 220.
Zonbait pontu gero, sista sista, eta horra galtzak antolatuak. BarbSup 43.
Puntu ta puntu, petatxurik ez; zer ote da? Galtzerdia. (B). InzaNaEsZarr 2187.
Medikuarengana eraman ninduten, da puntuak eman zizkidan. JAzpiroz 122.
azpiadiera-1.5.1
Malla (de red). Hainbeste du egiten bere hortzeki / zoin beitu hausten / sarearen puntia. ArchFab 105.
azpiadiera-1.6
6.+ punto, pundu, pondu.Verso, o par de versos, que lleva una rima."
Punttuka jardun zian arratsalde guztiyan; zeiñek baño zeiñek puntu aldrebesouak bota
"ZestErret(s.v. punttuka
).
Bertso oek dira iruna puntukoak. IztC 245.
Ala ere jo zazu nai dezun puntua.ABAmaE 404.
Asi giñan kantuban / biyok lau puntuban. AzpPr 43.
Lendabiziko bertsoak orduan jarri zituen aguazillari; ara azkeneko puntuak nola diran. PArt(
inBil 172
).
Euskal-bertso ederrena / Arantzazuren izena. / Lenen-puntua Amak eman du; / osa semek bigarrena. SMitxAranz 193.
Bertsuen puntuak ist-ekin amaitzen zirala ipiñi zetsezen. SMZirik 58.
Aste artean eginiko puntu guztiak launa biltzen zituen bertsoetan. ArtiIpuin 36.
Jarriko al diogu / alkarri puntua?Basarri(
inUztAuspoa 10, 126
).
Bidian alkarri puntu paratuz bertsutan.Auspoa 77-78, 17.
Berdin bururatzen diren bortz hitz bakarrik ezagutzen badituzu ere, bortz pundutako pertsu bat ederki egin dezakezu. XaOdol 59.
Hartaz lurra joz aldi bakotx adi-arazten du pondua. Lf(
inCasveSGrazi 13
).
Amairu ta amalau puntoko bertsoak botatzen oitua nago. AtañoTxanKan 106.
Puntu zailla jarri eta azkenerako egoki datorren puntua arrapatuaz. Insausti 235.
Bederatzi puntuko bertsoetan. MEIG I 108.
v. tbn. Imaz Auspoa 24, 134. Lab EEguna 100. Uzt Noiz 72. Alkain 26. Punto: SMitx Aranz 211. NEtx LBB 375.
azpiadiera-1.6.1
"Rima"Zt(comunicación personal).
Neurtizgillea nai dun bezain ona bedi, puntuak beti lotu egiten du gutxi edo asko. OrPoem 519.
Izketa askatuan ari dirala, ustekabean puntu bat gerta baledie, kendu egiten dute. Or(
inGaztMusIx 18
).
Frescura ipini dut, puntuak beharturik, frescurea-ren ordez. MEIG V 87.
azpiadiera-1.7
7.
(H, que cita a LE). Pundonor, orgullo; soberbia. Zure onra, puntu ta orien deseo banoak non dira?CbEg II 102.
Haizearen pare den ohorezko pontu bano [bat]. Brtc 200.
Beti itsuturik pasionearén suaréki, humóre gaixtoan, púntus beterik. LE(
inBOEanm 635
).
Gizonetan aldiz püntü gilikorra da. Sortzepena, deüsetarik zerbaitetarat jin denak odol nobletik sorthü dela lüke nahi fama. Egiat 261.
Santa Maria Madalena etzan izango dana onenbeste puntu ta meetasunaz begiratu izan baleutso bere onra, ta on-eretxiari. AñLoraS 24.
Esker onekoak izateko puntua eta honra izan bear degu. Gco I 411.
Onra ta puntuan biotza ipiñi duanak. AA III 610.
Zure aizezko puntu ori. Ib. 632.
azpiadiera-1.8
8.+pontu, pondu (Lh). Tiempo de un compás; paso de baile. "Ponduak ontsa emaiten ditu, il marque bien le rythme" Lh. Zortziko onen azkenengo lau puntuetan deia. IztD 95.
Modu aundiarekin dantzatzen, denbora berean [...] diozkatelarik kantatzen ongietorriren koplak, soñuari puntuak artuaz. OtagEE 1884b, 524.
Bere makhila gorri letoindun ederra eskuan, zein ederki pikatzen zituen dantza zahar eta eder hortako pontu guziak. ElzbPAd 56.
Danborrarekin puntuak zeatz neurtuz. Mok 16.
Iru puntuko dantza tajuz daramate. OrEus 67.
Oiñak beti batean, ziztu gogorrean, / puntu askoz darama danboliña atzean. "
Compases"
.Ib. 375.
Iztueta zaldibiarra, zigor-maisu, puntuak ematen. OrQA 189.
Haiñ zalhe zirenaz gaiñen, / ikhusi behar dizügü; / nik ere zütarik landa / plazer nüke eman bi phüntü. CasveGrazi 28.
azpiadiera-1.9
9.Punto en el espacio, sitio. Pontu batetara etsaia deitzea / eta aldiz bertzetik yokoa egitea. "
Envisagent un point"
.Gy 270.
Kontrarioa beti bazuen / aurrean amar alako; / puntuak artu eta eutsi / jende gogorra zalako.Afrika 141.
Txalupa ontzat juzgatu eta / nai bagenduen artzeko, / esan ziguten Zarautza joan ta / geren puntuan jartzeko. Xe 281.
Beren burubak aundi-puntuan / nai lituzkete ikusi. (Interpr?). Ib. 315.
Puntu artatik beiak / etzirala aparte. Ud 99.
Bizi-lekua dauka / puntu erosuan. Arrantz 131.
Antxe oraiñ portutxo berri bat jasoa daukaten gune edo puntuan. LhYol 16.
Gizonaren arreta edo begirada, mugatua izanik, ezin diteke bat batean puntu denetara edatu. VillJaink 141.
Baiña toki politean dago [etxea]; puntu onean.BAyerbe 78.
Tolosako Berazubi errioa bezela zegoan. Iru puntutan gutxienean putzuan pasatzen giñan. Albeniz 184.
azpiadiera-1.9.1
Erdi-leku hauk / muga bera dute pondu. OrPoem 515.
Neurri ta neurri / beti niz pondu berean. Ib. 515.
Tokialdatu egin dela ardatzaren erdi-puntua. MEIG VII 102.
azpiadiera-1.9.2
Begia puntu dirdaitsu bati tink-tink so luzaro egoten bada. MdePr 313.
azpiadiera-1.10
10.+ pondu (Lh). Tanto en un juego; punto en una clasificación deportiva. "Lau ponduz galdu dut" Lh. Kulparik gabetanik / onenbeste puntu / zeñek naiko lukien / egizute kontu. EusJok II 126.
Ez dut joko hori ezagutzen, phondu baten egiten ez nekike. Laph 117.
Iru puntuarekin / atzetik gelditu. EusJok II 47.
Lenengoko puntue Pardillak / egin eban galdu. Ib. 121.
Puntu biz irabazi. MendaroTx 417.
Australianua, amargarren, Kook / menderatu du [Uzkudunek] Londresen, / baita kostata puntuetara / bigarren aldiz Parisen. Ib. 430.
Naparrotik lau ekipo, / Gipuzkuatik iru, / denak naizik puntuak / goi aldian eldu.Yanzi 185.
Aurreko urtean galdutako puntuak.Albeniz 84.
azpiadiera-1.10.1
Punto (en una escala salarial). Orduko nire alogera ta amairu puntogaitik emoten eustena, illean lau milla laurleko zan. EtxabuKontu 76.
azpiadiera-1.11
11.pundu, pontu. Sílaba de un verso. Hamahiru pontuko aire zahar batean. ElzbPAd 28.
Bethi bere kantueri, bat, biga, hiru, lau, phunduak erhietan kondatzen zituela. Ox 194.
"Musean, jokalariek jokorik ez dutenean egiten den apustua"ZestErret.
sense-2
II .(Adv.).
azpiadiera-2.1
"En breve, al momento. Puntu ezkonduko jaku semia eta kitto
"Etxba Eib. .
azpisarrera-1
BERE PUNTUAN(Estar, etc.) dispuesto, a punto. Guziua dago bere puntiuan: xin ztei bara ezteietra. HualMt 22, 4 (Samper puntuan).
azpisarrera-2
GAIZTOENEKO PUNTUAN,
GAIZTOENEKO PUNTURA.
v. gaizto.
azpisarrera-3
ORAINTXE PUNTUAN.
v. oraintxe.
azpisarrera-4
PUNTTU.
azpisarrerakoSense-4.1
a)"(B), cierto juego de naipes" A. Zazpi t'erdian edo ogei ta amaikan, puntto edo orrelako zerbait. AZink 41.
azpisarrerakoSense-4.2
b)"(B), pulla, indirecta" A.
azpisarrerakoSense-4.3
c)(R ap. A). Enfurruñado.
azpisarrera-5
PUNTTUAN(Forma con palat. expr.).
azpisarrerakoSense-5.1
a)(Precedido de -tzeko). Casi a punto de. Cf. PUNTUAN. Oro deuseztatzeko punttuan baikara. MEIG VII 28.
azpisarrerakoSense-5.2
b)Jugando al punto (juego de naipes).
"
Punttuan, al punto. Etxokon Antoniri eztotsa iñok irabzten punttuan
"ElexpBerg.
"
Ni karta-jokuan punttuan bakarrik ibiltze nitzan
"ZestErret.
azpisarrerakoSense-5.3
c)"
Punttuan, jugando a cierta modalidad del juego de la pelota"(G-azp, comunicación personal)
azpisarrera-6
PUNTTU-PUNTTUAN.
azpisarrerakoSense-6.1
a)"Prest; unerik onenean. Jana oaintxe do punttu-punttuan
"ZestErret.
azpisarrerakoSense-6.2
b)Puntualmente, en punto.
"
Punttu-punttuan etorri da
"ZestErret.
azpisarrera-7
PUNTUA HARRAPATU.
v. PUNTUA HARTU.
azpisarrera-8
PUNTUA HARTU,
PUNTUA ARRAPATU,
PUNTUA JASO.
Ofenderse. Naizue mespreziátua izán, ta órtas etzué ártzen punturík, baizik plazér. >LEJMSB 522.
Ez punturik arrapatu itzetán, ez ártu punturik erreprehénsioas. LE(
inBOEanm 571
).
Beste dama gaztiak / ez ponturik jaso, / itzegin bear nuke / al-bait kurioso. Auspoa 139, 146.
Nik adituak kontatzen ditut, / ez iñork punturik artu. TxB I 192.
azpisarrera-9
PUNTUA EGIN (V-gip, G-azp-bet).
"Hacer punto, tricotar" Elexp Berg. "
Gure amamak puntua iten orduak ta orduak pasatze zittun
"ZestErret.
azpisarrera-10
PUNTUA JASO.
v. PUNTUA HARTU.
azpisarrera-11
PUNTUAN.
azpisarrerakoSense-11.1
a)Inmediatamente. "(Al) punto, luego" Lar. Eta deliberatuak pontuan partitzeko. EZMan II 141.
Zuk pontuan barkhatu deratazu neure bekhatua. Harb 323.
Etzuen Iudasek hain fitetz errezibitu, non etzen pontuan kanporat ilki. Hm 212.
Afrikan jausi dira / illargiak puntuan . FProsp
17s.
Millaka erlen gauzak puntuan artzea. ABAmaE 280.
Zerbait bururatu yakan; puntuan bertan estutu ta joan zan. ErkiagBatB 57.
azpiadiera-1.1
Ene behar ordietan phüntianago sokhorritü izateko. Mst III 59, 1.
azpiadiera-1.2
Ba-dakizu gure aitak nolako puntuan nai izaten dituen gauzak. NEtxAntz 84.
azpiadiera-1.3
(Tras frase relativa).Al momento de.
Oi au desoen puntuan / akorda zatez. Lazarraga A26, 1199r.
Kondenaduak orduan / eranzungo dau / oi au danzuan puntuan. Ib. A26, 1199v.
azpisarrerakoSense-11.2
b)(AN-gulina, S; pund- BN-ciz-bard-ad; pond- L-ain; H). Ref.: EI 203. (Precedido de -t(z)eko). A punto de. "Bereak erraiteko phonduan izan naiz, j'ai été sur le point de lui dire des bonnes" H. Iduri bekizu ohean zauntzala eriturik hiltzeko puntuan. SPPhil 47 (He 48 hiltzeko menean
).
Pontuan dago iotzeko / partitzeko orena. ArgDevB 172.
Haiñ miserable egiñ nau, non galtzeko pontuan bainago. Gç 50.
Desesperatzeko puntuban. MandatSerm 122.
Zeren edireiten beikira / oro galtzeko phüntian. Xarlem 1123.
Zégolaik ya garia belarrean eta zorroan burua atratzeráko puntuan. EvANMt 13, 26.
Dana prest eta asitzeko puntuan. AranSIgn 68.
Dakote, biek, Frantzia maitea inguratua, tinkatua, phozoindatua, ithotzeko phonduan. ElsbFram 178.
Gaizki harren egiteko heinean edo pontuan izatea. JnnSBi 80.
Irriz leher egiteko pundian. Zub 39.
Bein baño geiagotan fusilatzeko puntuan jarri zuten. AZavala(
inGoñi 14
).
Kazallak hiltzeko puntuan dadukanak. ArtiIpuin 82.
Erotzeko puntuan jartzen du. VillJaink 111.
azpiadiera-2.1
(Precedido de part.). Bena hura hara zeneko zen hil phüntin. Etch 640.
azpiadiera-2.2
En el momento de. Ostia seindiaren errezebitzeko pündian denian. CatLan 139.
Eztütüzü behar ezpaiñak xahatü komüniatzeko phüntian. UskLiB 92.
Andik aldegiteko puntuan. ArrMay 192.
Erditzeko phüntian, amets egin nizün. IpHil 55.
Eta berriz giltzapean uzteko puntuan, honelako zerbait esan zidan. MEIG IX 92.
azpiadiera-2.3
(Precedido de -rako
).(Estar, etc.) dispuesto a.
Zelan orretarako puntuan egoen / nai eban ipintea [kafea] ainbat galantoen. ABAmaE 214.
azpisarrerakoSense-11.3
c)Hace un momento. "Ahora poco", "poco ha" Añ. "Poco ha que estaba ahí, arestian, puntuan ementxe zan" Ib. (s.v. tiempo). "Puntuan ikusi dot zure ama" Elexp Berg. v. ORAIN PUNTUAN. Puntuan konfesatu dezun emakumea konfesatzen zegoan artean. MgCC 128.
Au gaiti esanda puntuban. fBIc II 198.
Puntuan ill dan andra bategaitik nabill. ABAmaE 247.
Puntuan izan ditut / iru mandatari; / uso zuri eder bat, / aingeru polit bi. (Canc. pop.). SMitxAranz 49n.
azpisarrerakoSense-11.4
d)En punto (hora). "Eguerdi phonduan, [...] au point du midi" H. Bihar eguerdi puntuan illko naiz. CbEg II 183.
Gaiherdi phüntian nündien / segürki atakatü. Xarlem 397.
Aphez bat da heltüko egüerdi phüntin. Xikito 6.
Labetan puntuan kazkarabarra asteko. Iraola 119.
azpiadiera-4.1
Puntualmente, a la hora en punto.
Jaun andiak, beti, esandako orduan ez dira etorten, naikoa beranduago baiño, ta musika taldeko gitxi egoan an ordurako [...]. Eta gotzai jauna puntuan etorri!EtxbaKontu 33.
azpisarrerakoSense-11.5
e)A punto.
Diaukazut disponitrik bazkari andia [...]. Guzia diozu arreglatrik puntuan. SamperMt 22, 4 (EvAN puntual prest
).
Or zetozek, bide-gurutze bakoitzeko eiztatiren bat puntuan jarriz. AtañoTxanKan 74.
Eman berriz irina eta ontsa kasu eginez arribatzen niz punduan emaitera. Etchebarne 30.
Dirua nere alde jendea jokatzen, naiz esan ez nagoala puntuan. Albeniz 127.
azpisarrerakoSense-11.6
f)Jugando a los naipes al punto. "Al punto" Elexp Berg. Orduan puntuan aritzen omen ziran geiena karta-jokoan. Orain musean edo tutean aritzen dira geien noski. BAyerbe 146.
azpisarrera-12
PUNTUAN BEHIN.
azpisarrerakoSense-12.1
a)(V-gip ap. Elexp Berg; Añ). A menudo, a cada paso. "(A cada) trique" Añ. "Nik aura puntuan beiñ ikusten dot mozkortuta" Elexp Berg. Puntuan beñ solezismo ta barbarismo galantak botatzen zituen. CbEBO 45.
azpisarrerakoSense-12.2
b)Inmediatamente, al instante.
Arretaz begiratzen badezu, gauz oni zerorrek puntuan beñ antzemango diozu. ArrGB 85.
Lagun aiek au ezagututa, puntuan beñ irteten abiatu ziran. Ib. 101.
azpisarrera-13
PUNTUAN PUNTUAN(V-gip ap. Elexp Berg; Añ, s.v. instante). Frecuentemente, a cada momento. "Errotiak bi arri, bata azpittik, bestia gañetik; arek pikau biar puntuan-puntuan" Elexp Berg.
azpisarrera-14
PUNTU BATEAN.
Al instante. Kontentu-deskontentuak puntu baten / laster etorten dira enagana. Lazarraga A17, 1186v.
Orduan katea ots arrigarri bat aditu zan, ta puntu batean demonioa bere gorputz orrekin sekulako ondatu zan. CbEg III 236.
Guzia puntu batean trukatu zan; jendetza bakardadean, onginaia eziñ-ikusiyan. AranSIgn 100s.
Miñ zion beatza, iñolako matxura gabe, sendo eta ederki, eta sekulan enpatxurik izan ezpazukean bezela, puntu batean bere lekuan agertu zan. ArrMay 152.
azpisarrera-15
PUNTU BEREAN.
Al momento, al instante. Pausatzera ere utzi gabe, berehala, pontu berean, zeureganik egotzten duzu. Ax 367s (V 242).
Birjina zen pontu berean / Jesusen Ama gerthatu. Gç 36.
Zein diran anim bekatuz galduak [...] bizia kendu ta Jangoiko argiaren tribunalean agertzen diran ez-bai puntu berean. MbIArg I 205.
Falta orijinaletik xahatü / phüntü berian. Xarlem 184.
azpisarrera-16
PUNTU ETA ERREPUNTU(Estar, etc.) enfurruñado. Puntu ta errepuntu barin bazaude, egosia ta errea gatu marrakari aintzu, esta milagro galtzea ariman ta aun osasunean. (149). LE-Ir.
azpisarrera-17
PUNTUETAN.
Discutiendo. Zuk ni legez, nik zu zaut adietan; / ze gabilzaden beti puntuetan, / dagigun konbersadu alkargaz.Lazarraga 1186v.
azpisarrera-18
PUNTUKO(V-gip ap. Elexp Berg; Añ (V)). "(A la) hora, luego", "inmediatamente", "luego, de aquí a un poco" Añ. "Enseguida, al instante, pero siempre refiriéndose al pasado. Lenengo tiro bat entzun zan eta puntuko beste bat" Elexp Berg. Oraintxe adiskide dirianak, puntuko iminten ditu arerijo. fBIc II 189.
Orain bizirik / puntuko ilik. ZavFab,
RIEV 1907, 94.
azpisarrerakoSense-18.1
(Precedido de handik
)."
Gizona il eta andik puntuko il zan andria
"Elexp Berg. .
Andik puntuko [...] Ixitora iges egitean izan zenituen penakgatik. EchveOngiB 73.
Andi puntuko sentitu nituan nere aita eta ama gaixoak zotinka. Apaol 80.
Gidaria deitu zuten eta andik puntuko azaldu zan. AnabAprika 13.
azpisarrera-19
PUNTU LUZE.
Nombre de una estrofa tradicional vasca. Esan bait-diteke puntu luzea edo zortziko aundia ta biok dirala gure neurririk oituenak eta erabillienak. LekSClar 125.
azpisarrera-20
PUNTU MOTX.
Nombre de una estrofa tradicional vasca. Puntu motxean, ots, zortziko txikiaren neurrian. LekSClar 123.
azpisarrera-21
PUNTU HONETAN.
azpisarrerakoSense-21.1
a)Hace un momento.
Puntu onetan oera naiz, da enaiz ondo berotu. Acto 126.
azpisarrerakoSense-21.2
b)Inmediatamente.
Bereala, orañ, puntu onetan asi nai det. CbEg II 129.
azpisarrera-22
PUNTU OROZ.
Constantemente, a cada instante. v. puntuoro. Bai egun, bai puntu oroz zuri hekin bihurtzeko desira dut. SPImit IV 17, 4 (Ch momento guziez, Mst memento oroz).
azpisarrera-23
PUNTU-PUNTUAN.
azpisarrerakoSense-23.1
a)(Precedido de -t(z)eko
).A punto de.
Tea hartzeko puntu-puntuan, eta ez ahal dirudite begietaraño lokatzez beteak?MdePr 99.
azpisarrerakoSense-23.2
b)En punto.
Oraintxe amaikak puntu-puntuan. BilbaoIpuiB 21.
Erropa bustiak kendu eta legorrak jantzita, arraira amabietan puntu-puntuan. Albeniz 147.
azpisarrera-24
PUNTURA.
azpisarrerakoSense-24.1
a)(Alativo en función de part.). Llegar al momento de. Illzeko puntura zenean. MbIArg II 323.
azpisarrerakoSense-24.2
b)Jugando al punto (juego de naipes).
Txanpan eta parretean, puntura eta arpegi-gurutzetara jakituri aundiz jarduten eban. ErkiagBatB 24.
azpiadiera-2.1
Al punto, en una de las manos del mus. Txominek artuten dauz / txikien tantu bi / eta eztauko parerik / ez puntura amabi; / Peruk bakarrik daukaz / ta eztago gustura, / pasetan dira laurak / izilik puntura. AzcPB 87s.
azpisarrera-25
PUNTURAKO.
"(Al) instante (V)" Añ.
azpisarrera-26
PUNTUREN PUNTU.
Punto por punto. "De point en point" SP. Arrazoñ da ere [manamendu sainduak] konpli / daiten ponturen pontu. EZEliç 256.
Itsaso zabala unzi hersi batean zerratzea lizateke ordena hunetako perdunanzak ponturen pontu orai hemen tratatzea. Harb 454.
Bere erregela ponturen pontu beiratzeko. Ch I 18, 5.
Erran ditugun guziak ponturen-pontu gardatzatzu. HeGudu 160.
azpisarrera-27
PUNTUTAKO HARTU.
Ofenderse, tomar a ofensa. v. PUNTUA HARTU. Ain daukáte [Jesus] gaixtotáko, / ezi juezak galdetzéa / artzendúte puntutáko, / bérla náies eriótzéa. LEKop 165.
azpisarrera-28
PUNTUTIK.
azpisarrerakoSense-28.1
a)(Precedido de frase relativa).Desde que, desde el momento en que.
Zergatik hek penitenzia egin baitzuten Jonasek predikatu izan zaroen pontutik. HeLc 11, 32.
Jainkoaren klaroiña adiaraziko den pontutik, Jauna bera jautsiko baida zerutik. He1 Thess 4, 16.
azpisarrerakoSense-28.2
b)Si, siendo así que. "Puisque. Zuk erran duzun phondutik, sinhesten dut" H. Aingeruen pare baiditezke eta Jainkoaren ume, erresurrekzioneko ume diren pontutik. HeLc 20, 36 (Dv ume diren ber
).
Ez dela munduan estaturik zeñetan ezin Jinkoa zerbitza baitezakegu, han nahi gaituen pontutik. Mih 108.
Egin dauzkidate damuak: / ez detzaket utz gogotik, / ohorezko sentimenduak / kolpatzen tuzten pontutik. Monho 132.
Berthutezko akzionerik mendrenak, egina den phondutik graziazko estatuan, merezitzen ditu laudorioak. Jaur 104.
Oro hartan oker dabilltzan pontutik / nahi duzu bada ni nabillan xuxen?Gy 270s.
azpisarrerakoSense-28.3
c)Al momento, al instante.
Eta puntutik, beste ainbeste egitera jarri zan. AranSIgn 27.
Eta orra nun puntutik abiatu zan, oñutsean ta erdi gosean zer jan-edanik bage aren billa joateko. Ib. 69.
azpisarrera-29
PUNTUTIK HONA.
Desde hace un momento. Beste bat nago puntuti ona. Acto 291.
azpisarrera-30
PUNTUTIK PUNTURA.
azpisarrerakoSense-30.1
a)Punto por punto. "D'un point à l'autre" SP. "Nik errana egizu --erran diezadazu gauzak-- phondutik phondura" H. Guk ez dugu gerlako aski jakitate phondutik phondurat bi egun horietako gudueri jarraikitzeko. ZerbGrelan 65.
azpisarrerakoSense-30.2
b)(Lar; puntutip. Añ). "(A cada) passo" Lar. Geldirikan eziñ egon dala, eta gorputz guziko dardarakin, puntutik puntura ler egiñ eta nekearen poderioz bizia galdutzeko arrisku aundian. Aran-BagoManMed 214s.
azpisarrera-31
PUNTUTIK UNERA.
Al instante, inmediatamente. Eta puntutik unera [...] istituto berri argana guztiz zaletua ta emana senti zan. AranSIgn 107.
azpisarrerakoSense-31.1
Puntutik-unera eriotzaren begira arkitzen zan. '
Esperando por instantes'
.AranSIgn 11.
azpisarrera-32
PUNTUZ.
Inmediatamente. Lengo leku zarrera / etorri naiz puntuz. TxB 36.
azpisarrera-33
PUNTUZKO.
"Suposición, de alguna suposición (hombres), puntuzkoak (gizonak)" Izt 114r.
azpisarrera-34
PUNTUZ PUNTU.
azpisarrerakoSense-34.1
a)"De point en point" SP. "Punto por punto" Lar y Añ. Baldin skribatuak balirade punktuz punktu. LçIo 1, 25 (He xehero, LE, Ol banaka, TB bederaka, Dv bat-banazka, Leon bat-bederazka, Arriand, Ker, IBe banan-bana, Or bat-banako, IBk bat-banaka
).
Konta zitzan punktuz punktu Iainkoak Jentilén artean haren ministerioz egin zituen gauzák. LçAct 21, 19 (He xeheren xehe, TB, Dv, IBe xeheki, Or zeatz ta meatz
).
Perfeta da othoitzaren ordenantza hertsiak, / non begiratzen baitire pontuz pontu guztiak. EZMan II 7.
Mirazazu puntuz puntu zertan ofensatu duzun. SPPhil 24 (He 23 ponturen pontu
).
Informa zaiste puntus puntu aur gorren dén guzias. EvANMt 2, 8.
azpisarrerakoSense-34.2
b)Tanto a tanto.
Ezen hiltzerako bezperan, Kaskoinak ohera ekararazten omen zituen, berak galdaturik, partidaren berriak, ponduz pondu, ari zirelarik pilotariak plazan. HUAurp 162.
azpisarrerakoSense-34.3
c)Punto (espacial) por punto.
Ibili dabilena alderik alde dabil, aldean beste dabil [...] tarte bateko tinirik tini (unez une, puntuz puntu), alegia, ta ala muga gabeko tai-bageraino. ZaitPlat 41.
azpisarrerakoSense-34.4
d)Punto a punto.
Horra lehen pundua egina, hola, punduz pundu, ara beretan aldean bertze kabilloarekin adatsa zilatuz, du langileak espartzu-zola josten. GH 1927, 340.