Etim. v. DCECH s.v.ladrillo: "Del preliterario ladrello se tomó, con deglutinación, el vasco adreillu, adraillu ".
sense-1
(-illuSP),
adrilu (-illu V-ger-arr-oroz, L, S; -illu Lar, Añ, Hb, H),
adrailu (V-gip, L-ain-sar; Lar (-allu), Hb, Dv, H (-allu V, G)),
adarailu (Lecl, H(L), A; -illu HtVocGr, ArchVocGr),
aderailu (-aillu L, BN, -alluVocBN, H(BN)),
adailu (BN-baig),
ardillu (Urt III 319),
arrillu (G),
adrillo (Gèze),
adrilla (det. Foix),
adaelu (Hb)
Ref.:
A (adailu, adrailu, aderaillu, arrillu); Lh (adrailu, adrilu); AEF 1927, 35. Ladrillo; adobe."Brique [...]. Adreilluz egiña, fait de brique"SP.
"Brique"Ht VocGr, Arch VocGr,VocBN, Gèze, Dv y H."Frogar, adrilluz ekidatu, adrilluzko ormak egin
"Lar.
v. ladrillu, barroin. Tr. Los autores meridionales emplean exclusivamente la forma adrillu, excepto EAEg y N. Etxaniz, que usan arrillu. Al Norte hay ardillu en Urte, adrillu en SenperEus, adrailu en SenperEus y Duvoisin, adrilu en Hiribarren, adarailu en Prop y Arbelbide, aderailu en Prop y Barbier, adailu en J. Etchepare y adreilu en BiblE. Egin detzagun ardilluak eta erre detzagun ungi ungi suan. "Faciamus lateres"
.UrtGen 11, 3 (Dv adrailuak, Ur, Ker adrilluak, BiblE adreiluak
).
Morthero egiteko, ardillu egiteko eta larrean egiten diren obra guzien egiteko. UrtEx 1, 14.
Hamar liberaren adrillua. (1751). SenperEus 44.
Aitzindegia [...] zerratu [...] adrailuz eta bi aldetarik palotatua eta inbokatua kastako morteroz. (1754). Ib. 49.
Adrillu eta beste lur-lanak eragiten ziezteen. Lard 64.
Adrilluen artian daguan morterua. "Entre ladrillos"
.UrDial 31 (Dv adrailuen arteko
).
Adrilua karrakan janez, bildu zuten nolazpait papera, kisu eta mortero zariola. HbEgia 20 (v. tbn. 140).
Ez duzue gehiago populuari aitzinean bezala lastorik emanen adrailuen egiteko. "Lateres"
.DvEx 5, 7 (Ur, Ker adrillu
).
Sotargaña adrillu otzezkoa zan. ArrGB 18.
Paretak, harri orde, lur errez edo adarailuz eginak dira. Prop 1880a, 12.
Inguru guzian paretak adarailuz, salbu hegal bat taulaz egina. ArbIgand 76.
Zenbat mende ez ditu Ejiptoarrek lehen aderailua egin zutela!Prop 1897, 121.
Garaitikoak adailuz dela du iduri. JEBer 56.
Ohartzen gira Bilbaoko olhentzat adailu bereziak egiten dituen fabrikari. Ib. 83.
Ori laster erremediyauku, buztenetik dingiliz adrillu bat ipiñite. KkAb II 151.
Tella eta arrilluk egiten dituzten ola-jabeak.EAEg 6-3-1937, 1215.
--Emazte, [...] aur au nerea al da?-- Giusepparen matrail beltzezkak arrillu-kolorea artu zuten. NEtxAntz 148.
Adrillu ta arri ezarten argina baino onuragarriago eta lagun obea ote zuzena?ZaitPlat 94.
Harriak, adriluak, karea [...].MEIG VI 79.
Adrilu gorrizko etxez inguratua. MEIG IX 92.
ADREILUZKO(SP; -drilluz- Lar). "Adreilluzkoa, qui est de briques" SP. "Frogar, adrilluz ekidatu, adrilluzko ormak egin" Lar. Adrilluzko etxeak. ItDial 31 (Ur adrilluzko, Dv adrailuzko; Ip etxiak tellaz diren lekhietan
).
Hor ditugu aderailuzko jauregi panpina batzu. BarbSup V.
Edozelako ormak izan da be naiz arrizko, naiz zulezko, naiz adrilluzko. KkAb II 134.