1.
(V, G, AN, L-ain; IC 449, SP, Deen I 143, Urt Gram 34, VP 86r, Lar, Añ, Dv, H, VocB <-alai>; -ail L, BN, S; -all S),
sarla (HtVocGr, ArchVocGr, Dv→A, H),
serraila (SP.V-gip; -ailV-gip),
zarraila (V-ger-m, L-ain),
zerraila (V-gip, G-bet; -all- V-gip, G-azp)
Ref.:
A (sarrailla, zarrailla); Lh (sarrail); EEs 1930, 27; Arin AEF 1955, 135; Iz ArOñ (serrailla), Ulz; Etxba Eib (zerrallia); Elexp Berg (zerrail); ZestErret (zerralla)
. Cerradura, cerraja."Cerraja. Zerralla barrixa ipiñi biarko detsagu atiari
"EtxbaEib.
Cf. Yang DA III 34: Empezar a obrar de sarraillas, horroillas e otras cosas, para el palacio de Olite" (1399). Cf. zerrailu. Inguratu nuen itsasoa neure mugez eta mugarriez, ibeni neurautzan athe sarraillak. Ax 113 (V 75).
Sarraila batzuenak, 2 L. (1763). SenperEus 57.
Sueltarazi zuen [athea], bere sarrail eta partaderekin. Lg I 231.
Jesu-Kristok eraman izan ditu berekin herioaren athe eta sarrailla hek mendian gora, erran nahi da, zeruraino. Ib. 232.
Ez balu hark aditu fiñean / giltza sartzen sarraillean. Gy 217.
Ajustatuko dizut / zarraill ori giltzan. Ud 27.
Infernuko kalabozo illun aien sarralla-morrolluak bere indar jaungoikozkoaz autsi. ArrOrac 381.
Sarrailarik ere ez zian hemengo athe handiak. BarbPiar I 91.
Esanaz: Beste danak / alperrik dabilltza, / zuk dadukazu nere / zarrallaren giltza. TxB II 161.
Kañoiak onak zeuzkatela ta / [Paris] artuko zutela aisa; / baño bueltatzen etzan erreza / ango zarrallaren giltza. TxB III 20.
Sartzen du giltza zerrallan eta biurtzen du emeki. EtxdeAlosT 52.
Kiltza-bako zerraillia: arrautzia. IzArOñ 129.
Apaizak ur bedeinkatuaz elizako atea ongi busti ondoren, sartu zuan giltza zerraillean.NEtxLBB 173.
Ontan, egundoko giltza ta zerralla zaratak esnatzen nau nere larrian. Ib. 118.
Ba omen-ituan nunbaiten, senar-emazte batzuek, atea nolako, zerrailla alako ziranak. Ib. 121.
Nai ta nai ezko zerrailla imini, / erdera aoko giltza.Ayesta 91.
En DFrec hay 7 ejs. de sarrail(l)a.
sense-2
2."(V-m), pieza de hierro en que se fija la sierra"A.
azpisarrera-1
SARRAILA ITSU.
Candado. Euren erremintak eta aldatzeko soñekuak olezko kutxetan, sarrail-itxu bategaz itxita, aurreztik bialtzen zituezan Gaztelara mandazañen bitartez.KkAb II 167.
azpisarrera-2
SARRAILA-ZULO.
"Zerrailla-zulo, ojo de la cerradura" Elexp Berg. "
Zerralla-zulotik beira, zelatan, zer-ikusiko begira"ZestErret.
Ate arek ez eukan orduan geienak euken lako serrailla-zulo aundirik. ErkiagBatB 45.