1.(V, G, L, B, AN-ilzarb, BN, S, Sal, R; SP, Urt, Lar, Añ, VocBN , Gèze, Dv (+ a-), H), hatse (SP, Dv, H, A (que cita a E y Lç)), asite (Lcc). Ref.: A; Bon-Ond 157; Lrq.
Principio, comienzo, origen. "Comienzo, asitea" Lcc. "Cabeza de proceso, testamento, &c., asiera, ástea, burua" Lar. v. hastapen, hasiera, hatsarre. Tr. Propio de la literatura septentrional, aunque apenas se documenta en autores suletinos, que emplean sobre todo hatsarre (q.v.); entre los meridionales se encuentra en los alto-navarros Mendiburu y F. Elizalde, el baztanés Echenique, CatR, y los guipuzcoanos Ubillos (asitze) y Etxaide. La var. hatse se documenta en Dechepare, Leiçarraga, Oihenart, Lopez y TB. En autores labortanos clásicos, aparece con frecuencia acompañado de lehen(biziko) (lehen(biziko) hastea (hastean, hastetik...)). En DFrec hay 25 ejs. de haste, 5 de ellos meridionales.
Eta zure hatse honetik dadin aitzinerat augmenta, kontinua eta publika [heuskara] mundu guzietara. E 7.
Gure hatse eta fina hura [Ienkoa] dela pensatu [behar dugu]. Ib. 13s.
Ni naiz Alpha eta Omega, erran nahi baita, hatsea ta fina, dio Iaunak.LçApoc 1, 8 (TB hatsea, Dv Dv, Echn (h)astea; He hastapena, Ip hatsarria, Ol lena;
v. tbn. en contexto similar Mat 53s hastea eta fina, Gç 37 fiñ eta hastea, ES 131 hastea, eta akhabantza, CatR 23 aste eta akabantxa
).
Bada, utzirik Kristez hatse emaiten duen hitza, abanza gaitezen perfekzionera. "
La parole qui donne commencement de Christ"
.LçHe 6, 1 (He Jesukristo baithan sinhesten hasi berriei ematen ohi zaizten erakuspenak
).
Egiazko konfidanzaren Iainkoa baithan ezarteko fundamentua eta lehen hatsea. LçIns B, 8v.
Hatsea gauza guti bat da, nehork bethi persebera eta kontinua ezpadeza. Ib. F, 1r.
Prefazioa edo hatsea. LçABC A, 5r.
[Iainko] haste eta fin gabeko.Mat 56.
Berze Linboa ere bada lehenaren aldean, / Iaun puxantak formatua munduaren hastean. EZMan I 129.
Fiñak hasteari behar dioke ihardatsi / Eta Migelek Antekrist Ifernura iraitzi. Ib. 75.
Haste eta akhabatzean othoiztxo bat antze hobeagatik erran behar da. EZMan II 163.
[Asteleheneko othoitza]. Biz egungo eguna haste ona eta zure ohoratzeko eguna. Biz hala.Harb 135.
Horra ordena hunen hastearen lekhua. Horra urtea 1221. Ib. 415.
Hanbat kalteren eta damuren haste eta pitzgarri den alfertasuna. Ax 24 (V 13).
Tentazione gaixto guzien hastea da bihotzaren fermugabetasuna. SPImit I 13, 5.
Eta mira zazu lehenbizi haste haren danik, zenbat berretu diren bekatuak zure bihotzean.SPPhil 43.
Eman nahi dugun ohorearen abiatze eta haste bat. Ib. 207.
Ienkoak eztu hasterik, haren ethorkia ezta nihorenganik, hasterik gabe baita egundainotikakoa. ArgDevB 234.
Halaber Larrenqueren eta Escrapolen heldu da marea hastea [de lectura no segura] noroestean nortean laurdenetik edo nornoroestetik. "
Vient la prime marée"
.INav 63.
Nola ere izan baitute / Haste gabe den hastean, / Dutela orai eta bethi / Bere eternitatean.Gç 115.
--Noiz egin bear da gurutzea? --Obra guzien asitzean , eta aurkitzen garenean peligro, nezesidade edo tentazioan.El 24 (quizá ej. de objeto genitivo, empleado facultativamente por el autor en otros casos; cf. ib. 3 il ze gure salbatzeko, bekatutik gu atratzeko
).
Izpiritualtasunaren hastean direnentzat, nezesario diren laguntza bereziak. HeGudu 31.
Senarrak ezkondu baño len asi bear du lan onetan; ta askunz ta aste hau da gaztedanik emaztegai on bat arkitzeko ongi bizitzea. MbIArg I 179.
Mez-astetik mezaren bukanz azkeneraño.Ib. 129.
Jinkoari bere biziaren hastea eta primizia ematen ez dioenak, behar du beldurtu Jinkoak ez dezan permeti haren punitzeko. Mih 14.
Jinkoari bere biziaren hastea eta primizia ematen ez dioenak, behar du beldurtu Jinkoak ez dezan permeti haren punitzeko. CatLan 50.
Kapitulu hunen hatsian erran tugun hitz hotzaz beraz. AR 32.
Eta ordiandanik badutela bere urositatiaren gustu hatse bat edo hastapen bat. Ib. 336.
Mezaren hastean eta Confiteor erratean. Brtc 17.
Eleizako bakea ta monjeen asitzea. Ub 117.
(s. XIX)[Letania hauen] hastea eta akhabantza. Dh 77.
Haste txarra duenak ez du akabantza hoberik. Prot 65.
Eta hura da elizaren gorphutzaren burua eta hastea. TBCol 1, 18.
Meza nausiaren hastetik bezperen akhabantzaraino. JesBih 416.
Liburu hunen hastean den irakhaspena. MarIl 12s.
Sei mila urthe badu gizonen hasteak. HbEsk 7.
Hori izaten da aphiril ondarrean edo maihatz hastean. DvLab 375.
Agorrilaren hastean 1526an. Laph 78.
Orazionen hastian eta akabatzian. CatS 18.
Munduaren hastea eta gure lehen burhasoak. ZbyRIEV 1908, 206.
San Makario sortu zen Esiptoan laugarren mendearen hastean. JnnSBi 59.
Munduaren eta gizonaren hastea. Lap 23 (V 14).
Erran dugu, liburu hunen hastean [...]. Ib. 326 (V 149).
Aditzen duzuenean mezaren hastean jotzen den ezkilla. ArbIgand 181.
(s. XX)--Zeren Jainkoak ez baitu behinere izan hasterik, ez izanen akhabantzarik. CatJauf 49.
Guk hek gelditu beharrak, hek gelditu gintuzten gu! Haste ona. ZerbGerlan 77.
Orok bazekiten, igarotako udararen astearekin Engrazi ezkontza nahasten asia zela. EtxdeJJ 181.
Besta egunek berek beti elizatik zuten hastea. ArdoySFran 85.
Semenarioko haste hartan, lehen urte batzuez, amak berak laguntzen ninduen. LarreArtzainE 111.
Guztiek, nik uste (zenbait hitz bitxi eta bere gisako ken badaitez), z eta s erabiltzen ditugu soilki hitz hastean. MIH 99.
Silaba hastean. Ib. 98.
v. tbn. Mong 593. Jaur 168. Gy 46. Elzb PAd 1. Ip Hil 224. Elsb Fram 133. Casve SGrazi 24.
azpiadiera-1.1
(Pl.). "Hasteak nekhezkoak dira bethi, toujours les commencements sont laborieux" H. Eta izanen dirade lur ikharatzeak lekhutik lekhura, eta goseteak eta nahastekamenduak: dolorén hatseak, hauk. "
Ces choses seront commencement de douleurs"
.LçMc 13, 8 (He horiek ditezke doloreen hastapenak
).
Baina hauk guziak dolore hatseak dirade. LçMc 24, 8.
Hasteak gaitzak direla errana duk komunki; / Hunen gañean egiñen dik zenbait berzek hobeki. EZMan I 4.
Hameka ehun eta hiru hogoietan, / Baionako eliza zelarik hastetan, / Donibanek dretxoak Baionesei eman, / Gorphutzean bezala, orobat ariman. HbEsk 128.
azpiadiera-1.2
(
Lehen(biziko) haste
). Aita, lehen hatsea eta gauza guzien lehen kausá bezala. LçIns C, 1r.
Zeren hura Kristinotasunaren lehen hatsetik bethiere eduki izan baita. Ib. B, 8v.
[Jongoikoa] duzu zeure izatea / Nihorenganik izatu / Gabe lehen hastea. EZEliç 354.
Eta nola korruptzionea baita ene izatearen lehenbiziko hastea. ArgDevB 175.
Orhoit zaite noizez geroztik hasten zaren bekhatu egiten, eta mira zazu lehenbizi haste haren danik zenbat berretu diren bekatuak zure bihotzean. SPPhil 43.
Gure osasunaren lehenbiziko hastea da ur gaixtoetarik purgatzea. Ib. 21 (He 20 gure osasunaren hastapena
).
Aitortzen dut egiazki eztela bethiere osoki haren premiarik, bainan konsideratzen dut ere neurrigabeki on izanen zaitzula lehenbizi haste hunetan. Ib. 25 .
Orai jakin behar dugu, ea Eskuara bere lehenbiziko hastean eta garbitasunean dagoentz. ES 96.
azpiadiera-1.2.1
(Pl.). San Bernardo bere lehenbizi haste hetan xoil zen hertsia eta garraztasunez bethea. SPPhil 183 (He 184 hatsapenean
).
sense-2
2."
Aste, (V-arr), ser mano de juego. Gonbetan <bon-> aste danak bentaja andia daroa
"AApend.
azpisarrera-1
HASTEAN(Dv; hatsean H, que cita a Lç). Al principio, al comienzo; en el primer momento. "En commençant, dans le commencement" Dv. v. HASTE-HASTEAN. Hatsean zen Hitza, eta Hitza zen Iainkoa baithan. LçIo 1, 1 (TB hastean; He, Leon haste hastean, LE prinzipioan, Dv hastapenean).
Nola baitzen hastean eta orai eta bethiere eta mendez mende. Harb 321.
Othoitzaren hasteko eta akhabatzeko othoitzak. Hastean Iainkoari othoitza. EZEliç 3.
Bada koroa hura nahi zuen Iainkoak eman zekion sazerdotearen bestidurari ez hastean eta ez erdian, baiña bazterrean, oinetan, akhabatzean. Ax 458 (V 298).
Nik hatsean, lili-orde, zutan / Bat' ukan ditut karezak. OPo(ed. Michel) 245.
Hastean kreatu zituen Iainkoak zeruak eta Lurra. UrtGen 1, 1 (Bibl hastean).
Hastean ez da spirituko gogoeta bat baizen, gero imajinazione borthitz bat. Ch I 13, 5.
Etzakiten, hastean, zer erran nahi zuen. Lg I 255.
Eternitatea ez liteke batere gutitua; hastean bezain luzea liteke. Dh 167.
Sei urte ontan gerla ari da / Astean bezain berri da. Bordel 58.
Hastean lothu zen gaitzki, / Geroxeago hobeki / Gero ongi, gero perfetki. Gy 268.
Eskaldunei bi hitz hastean. HbEsk 2 (tít.).
Hastean, hortik ez da deus handirik atheratzen, bainan oihana hazkhartuz [sic] dihoa eta mozkinak laster lanaren saria baino gehiago baderamaka. DvLab 331s.
Hastean, hitzartzen bezala dire, [...], beren jauzturarik ederrenean biderat atherako zaizkola. Laph 145.
Hastian Jinkuareki zen. EvSIo 1, 2.
Hastean ez deraue nihork irri beizik egiten, delakotz heien elhea nahasia bezain bitxi. ArbIgand 21.
Leku dohatsua zen / mundu hau, hastean, / Adamen bekatuaz / kotsatu artean. Etcham 207.
Orobat, hastean bederen, Judueri aski begi onez behatu zioten Seleucus, Antiocusen semeak ere. ZerbIxtS 75.
Errana dautzuet hastean: apheza dugu hobenduna. LfMurtuts 49.
Frantzian egonez, hamar urteren buruan hastean bezala izanen nintzan. JEtchep 73.
Hastean egina zuen [axuranta] mozkortzale bat zela, ez deus bat. Ib. 97.
Ez, ez dugu hastean erranik ukatuko. "De ce que nous avons dit au début"
.ArdoySFran 28.
Etzirela Eskualdunak, hastean bederen? Sinesteko da. Bainan gero? Bainan laster? Ez ote dira eskuarari lotu? Ib. 13.
Hastean, Iriarterekin ibili nintzan, bainan hau laster aspertu zen. XaOdol 47.
v. tbn. Mat 77. SP Phil 509. Arg DevB 99. Gç 49. Echn Mt 19, 8. HU Zez 60. Barb Sup 63. Etchebarne 35. Larre ArtzainE 144.
azpisarrerakoSense-1.1
(
lehenbizi(ko) hastean
). Kreazale erraiten dugunean-ere ezta erran nahi [...], baina aditu behar da, lehen hatsean mundua nola egin baitzuen. LçIns C, 1v.
[Antekristak] ahoa eznearen pare duke lehen hastean, / Alegia Spiritu Saindua españean. EZMan I 65.
Halakoak kofesatzera ethortzen direnean [....] eta ohore bailliz bezala, iuramentuak ibenzeintuzte brankan, lehenbiziko hastean. Ax 261 (V 174).
Ezen arrazoina zergatik ezkontzetan lehenbizi hastean komunzki arno guti baizen ezpaita, da, zeren hetara gure Iesus Iauna ekharri behar bidean Adonis daritzon amuruskerietako iainkoa ekharten baitute. "Au commencement"
.SPPhil 392.
azpisarrerakoSense-1.2
(
haste hartan, horretan...
). Konsideraturik haste hortan progotxu handia ekharriko darotzula. HePhil 24.
Guziek lehen kopla hori berea errepika, haste huntan eta segidako kopla arte guziez. ZbyRIEV 1908, 416.
Haste hartan eta geroxeago ere behaztopa frango eginik daude. HUAurp 153.
Espainiatik heldu zen oraino puliki, haste hartan; bainan, gero, Españolek Alemaneri emaiten ziotelakotz, edo kanbioa demuntretan gora joan zelakotz, Espainiatik deus guti baizik ez heldu. BarbSup 64.
Bihotz gogorra duzuelakotz dautzue Moisek zuen emaztearen uzteko eskua eman, bainan haste hartan etzen holakorik!LeonMt 19, 8 (Dv hastetik, Echn astean).
azpisarrera-2
HASTEANDANIK.
v. HASTEDANIK.
azpisarrera-3
HASTE-HASTEAN (H, que cita a He).
Al principio, al comienzo. v. HASTEAN. Haste hastean zen Berboa eta Berboa zen Jainkoa baitan. HeIo 1, 1 (Leon haste-hastean).
azpisarrera-4
HASTE-HASTETIK ( (Urt)).
Desde el principio, desde el comienzo, desde el primer momento. "A principio, hastétik, hastetikan, hastehastétik" Urt I 7. Zure graziaren, eta grazia handiaren beharra dut hezteko naturaleza bat, haste hastetik gaitzerat ekharria. Ch III 55, 2.
Eskribatzen darotzuet zuei, aitak, zeren ezagutu baiduzue haste hastetik dena. He1 Io 2, 12.
Erran zuten haste-hastetik / Ez zutela utzi behar / Frantziako lurretan xutik / Zela gazte edo zahar / Batere aristokratik. Monho 64.
Haste hastetik haren legek garaitzen dituzte ondoko mendetan nihongo yakinek erakutsi dituzten guziak. HbEgia 8.
Untzi hartan haste hastetik, Baionatik pharthitzetik / Zer nahi sofritu dute pena guzien parthetik. MichelLPB 349 (Balad 243 haste batetik).
Haste hastetik mundu bat abiatu zen haren entzuten. Laph 150.
Apostoluen ustekeria haste-hastetik, eta orduan ere, hau zen: Jesus Jauna mundu huntako errege bat izan beharra zela. JnnSBi 26.
Eta harrek egin zuen bere egin-ahala haurrari erakusteko haste-hastetik zer behar zuen egin Jainkoaren gogarako izateko. Ib. 163.
Bethidanik, haste-hastetik, Eliza sainduak nahi zuen Mezaren entzule guziek komunionea egin zezaten. ArbIgand 110.
Munduaren haste-hastetik Kreatzaileak eguna bi zathitan ezarri zuen. Ib. 122.
Behin haste hastetik otoitzak, aldian izpi bat, emeki-emeki haur gaixoei altzoan jarririk eman, edo aitak belaunen artean xutik, egun guziez artarekin, erranaraziz altxatzen dituzte haurrak burrasoek. HUZez 147.
Haste hastetik, batere guhauk ez ginakiela, halako latz batek hartu ginintuen denak. JEBur 130.
Ez duzue irakurri gizonaren Egileak haste-hastetik gizonki eta emazteki egin zituela?LeonMt 19, 4.
Dügün erran hau haste hastetik: Haritxabalet jaun apezaren gainen ele lazü hanitx hedatü dira denboraz. Const 14.
Entzuleeri behar diotet hau erran haste hastetik: / errexenerat nintzan lerrakor gauza guzien gainetik. XaOdol 214.
Gipuzkoarrek badute haste hastetik parte haundia ene pertsulari izaitean. Ib. 41.
v. tbn. Ardoy SFran 113. Larre ArtzainE 118.
azpisarrera-5
HASTEDANIK (L ap. A),
HASTEANDANIK(H; hatseandanik SP, H). Desde el principio, desde el comienzo, desde el primer momento. "Hatsean danik, dès le commencement" SP. v. HASTETIK. Skribatzen drauzuet, aiták, zeren ezagutu baituzue hatsean-danik dena. Lç1 Io 2, 13 (He haste hastetik, TB hastetik, Dv hastapenetik
).
Gehiago haste danik / egin zintuen garbi, / Adamen tatxarik gabe / hargatik gatzarazi, / zuk tatxatu gabe / nazazu lurrean biziarazi. EZEliç 412.
Jainkoak hastedanik gozozko baratze bat egina zadukan. DvGen 2, 8 (Ur asieratikan).
Lapurtarretan, larunbat bakarrik ageri da hasteandanik. MEIG VII 97.
azpisarrerakoSense-5.1
Lehenbizi haste danik, Iainkoak lurra egin zezan baño lehen. EZEliç 183.
azpisarrerakoSense-5.2
(Tras gen.). Eta haren ilkhitea duk eternitateko egunén hatseandanik. LçAdv ** 3r.
Eta munduaren hatseandanik bethiere hura baithan izan da [...] speranza guzia. Ib. ** 2r.
Zeinetara bere predikazionén hatseandanik Iesus Kristek gomitatzen eta exhortatzen baikaitu. Ib. *** 3v.
azpisarrerakoSense-5.3
(Con -ko, adnom.)."
Hatseandanikakoa naiz, Je suis celui qui suis dépuis le principe des choses (Lç Io)"H.
Erran ziezoten bada, Hi nor aiz? Orduan erran ziezén Iesusek, Hatseandanikoa, badiotsuet. LçIo 8, 25 (He guziez lehenagokoa, Dv guzien hatsarrea).
azpisarrera-6
HASTE ETA GURE.
Egin ahala laster, ixil ixila, berritz bazoazin gure bi anaiak. Eta Jazarketako ondoraino heldu ere izan ziren, deus bertzerik gabe. Bainan gero, han, (haste eta gure!) oihu bera berritz ere: Hattikun, hai, hai, hai. "Mais une fois là, ensuitle! Tout recommence de plus belle, et le même cri reprend"
.BarbLeg 147.
azpisarrera-7
HASTE-GABE(Lo) que no tiene principio, no creado. Maiestate handiz zaude fin gabeko glorian, / Aita haste gabearen eskuñeko alkhian. EZMan II 16.
Iainko ona. / Iainko haste gabea. / Iainko fiñik izanen eztuzuna. Ib. 190.
Erran baitzuten erhokeria handi bat, Iainkoa bera bezala, mundua ere eterno zela eta haste gabe. Ax 34 (V 20).
Aita haste-gabearen / Loria bardinean. Hm 76.
Zeren hirur presuna hek izatez orobat Eternal; orobat haste gabe eta orobat fiñ gabe baitire. ArgDevB 238.
Nola ere izan baitute / Haste gabe den hastean, / Dutela orai eta bethi / Bere eternitatean. Gç 115.
Zu Aitaren Seme haste gabea [...] Egin zare gure Salbatzailea. 'Fils incréé'
.Monho 154.
Bizkitartean ez dire hiru haste gabeak, ez hirur orotan direnak; bainan bat da hasterik gabea, bat orotan dena. HbEgia XII.
azpisarrerakoSense-7.1
(
hasterik gabe
). O amorio hasterik gabea eta eternala! Harb 370.
Ienkoak eztu hasterik, haren ethorkia ezta nihorenganik, hasterik gabe baita egundainotikakoa. ArgDevB 234.
Zeren bethi izan da Iainko, hasterik gabe, eta finik ere gabe. SPPhil 533 (He 542 hasterik gabe
).
O mihi ederrena, hasterik gabea, / Nork erran ez duiala lurrean parea!HbEsk 4 (v. tbn. supra Egia XII).
azpisarrera-8
HASTE IZAN.
Empezar, comenzar; ir a comenzar. Askain ez da mendia, haste da goratzen; / Askubeak mendiei bidea du lotzen. HbEsk 97.
Halako lurrak nekhe alfer emateko dira: uri handienek larrutzen dituzte; eta lan asko erabilirik ere, han bethi haste da. DvLab 34s.
Etxe ondoetako otheak maiz larrutuak daude. Zortzitik edo hamabortzetik larre urrunetara orgekin othe biltzera goan nahi laiteke. Han atzeman laite hobea eta ez laiteke egun oroz haste. Ib. 100.
Oxala ez banitu egin! Haste balitz ez nituzke segur egin nahi. DihMarH 478 (ap. DRA).
Etchegoyhenek eta Elguebarnek hitzartu zien egün berian behar ziela galeriatik galeriala, hiriko apez-nausiarekin ele egin. Elguebarne zatekian haste, harek beitzian boronte gaitza. Const 39.
Frangotan huts ohiez orhoitzen ere niz... / ama, gazte denbora berriz haste balitz!Ox 145.
Gaizkiaren kontra jazarri niz. Berriz haste balitz, bardin jazar nindaiteke. LfMurtuts 51.
Hirur ehun eta hamahirurgarren urthean lege bat egin zuen enperadore berriak eta Milaneko hirian argiratu girixtinoak haizu zirela agerian bere girixtino urratsen egiterat, ordu arte bezala lurpean gorde gabe. Elizarentzat haste ziren egun eder eta aberatsak. ZerbIxtS 99.
Etxerat banoa. Joan behar dut hemendik. Orai ez baniz joaiten, egun batez berriz haste litazke oro. Ez dut holakorik nahi. Badut ene biziko aski orhoitzapen. Hortan geldi.JEtchep 77.
Jainko ona orhoitu da. Bihotzeko goxo batek sendiarazi daut eta erakutsi nahi duela Malacca-rat buruz joan nadin. Malacca! Malacca! / Berriz haste duk, debrua, hire marraka!"Il va reprendre, démon, ton cri de douleur"
.ArdoySFran 182.
Oi, lenagoko egun goxoa / orai balitz berriz haste! / Bainan geroztik joan zaizkigu / ainitz egun eta aste.Mattin 97.
Orduan ziren haste azantzak eta ixtorioak.Etchebarne 50.
Berriz haste balitz. LarreArtzainE 329.
Ekainaren 6 huntan da haste: Duhau-Errecart eta Etcheverry-F. Herr 3-6-2004, 7.
azpisarrerakoSense-8.1
(Con aux. trans.).Empezar, comenzar (algo). Noiz izanen dugu lana haste?--Bihar berean ethorriko zarete nerekin. LarzIru 74.
Berriz haste banitu ene bideak.LarreArtzainE 330.
Lerro bat lerro bat zen plomuzko letra heietan, eta letra bat letra bat, hitz bakotxaren lekua behar zinuen ongi neurtu eta kondatu, edo berriz haste zinuen hitzen ohatze guzia neurri mugatuan, batzuetan arrazoina laburtuz. Herr 25-10-2001, 8.
Ikusi ditut ere erakasle batzu beldurtuak, beren azken urtea haste zutelakotz. Herr 11-9-2003, 6.
Bi mila laugarreneko urte berri hau haste dugu heriotze batek hunkiturik. Herr 1-15-2004, 5.
Haste dituzte beraz Alemanian bi alderdien auzi-mauziak.Herr 26-5-2005, 2.
azpisarrerakoSense-8.2
(Con el auxiliar elidido). Bahiza to? Ni ba, eta hi? Ni ere ba. Goazin haste.HUZez 22.
Merkatua hasi gabe ezarria da athean, [...] orok irakurtzeko menean, zenbat egin dezaken egun hartan kiloak: [...]. Hamarrak irian joiten da xilintxa bat. Haste tratua! JEBur 172.
--Emazu Alemana! Badakizu hango berri. Emazu bada zer ikusi duzun han gaindi--. Baietz erran, eta egun haste. Hitzemanak ez baitu erremediorik, atzemana niz zangotik. StPierre 11.
Gudua haste. (tít.). Ox 67.
Bihar, Ortzirale Saindu haste. Haste gizonen arinkeria, adiskiden ahulezia, debruaren malezia. Haste egun erditan, iguzkia gora zagola, haste ilun beltza... Haste oren lazgarria, ilabeteak eta ilabeteak iraunen zuena..."Demain, commencerait le Vendredi-Saint. Commencerait la légèreté des hommes"
.ArdoySFran 256s.
Beste bost [alaba] ere etxean dauzkat, / bostak daude oino gazte, / hazitzea lan gaiztoa zen ta / orai bertze lan bat haste. XaEzinB 134.
azpiadiera-2.1
(En modo imperativo)."
Haste, commençons"H.
azpiadiera-2.2
(Con berriz
)."
Berriz haste! A recommencer"Lh.
"Le nominatif marque la destination dans berriz haste, 'à refaire'"LfGram 450.
Lana berriz haste, nahi duenak hasi eta nahi duenak paga. HUZez 46.
Ahurtara bat legar xeherekin eskua freska gero, eta erhiak hartan berma: haste berriz partida!JEBur 31.
--Ori, eskaintzen dauzkizut berrogoi ta hamar, bakearen gatik. -- Ez. Behar ditut ehun--. Eta gataska berriz haste, aldi huntan bizixago.JEBer 47.
Aspaldi du ez nizala hoin luzaz ixilik egon. Lehen ere gertatu zautan ba gauza bera. Lehen eta azken aldia zela uste nuen. Eta orai berriz haste. JEtchep 72.
Hamar orenetan, apairua, labur eta ez ona. Gero, apur bat hatsa harturik, berriz haste lanean seiak artio. "De nouveau au travail"
.ArdoySFran 88.
Eta urran etxean berriz komedia haste.Etchebarne 46.
Ministro bat alda etalege parrasta bat berri, eta beste ministroarekin berriz haste. LarreArtzainE 320.
Berezkoen xapelgoan, oro berriz haste trinketeko finalean igandean Azkainen. Herr 13-3-2003, 7.
azpiadiera-2.3
(Con beti
). Botearen araberako errefera, erreferaren araberako botea, hizkatzen dira ausarki ehun moldetarat, solas bera bethi haste. JEBer 46.
azpisarrera-9
HASTEKO.
"Du commencement, initial. Hasteko mail hau heda dezagun, étendons ce premièr andain-ci. Hasteko horria irakurtzea: lire le première feuille, celle du commencement" H. Behar ziñduten atxiki gobernu hastekoa: [...]. Bada duzuen hau, onhets ezazue / Non ez, txarrago bat, emanen zaitzue. Gy 112.
Bi mende eta erdi bederen ondotik, / Heki segi, soldadu yautsi Erromatik, / Hasteko gerla handi, ezin ahantziak, / Ehortzi dituztenak harmada biziak. HbEsk 26.
Bertze populuetan nausitu idolak / Bainan bertzela ere nahasi odolak; [...] Ez du nihork beiratu hasteko bizia. Ib. 44.
azpisarrera-10
HASTETIK(SP, Urt I 7, Dv, H). Desde el principio, desde el comienzo. "Commencement [...]. Hastetik, dès le commencement" SP. "A principio, hastétik, hastetikan, hastehastétik" Urt I 7. "Dès le début, dès le commencement" Dv. v. HASTEDANIK. Eztuzue irakurri ezen Kreazaleak hatsetik egin zituela arra eta emea?LçMt 19, 4 (He, Dv, Ip, Echn hastetik, TB munduaren hastean, Hual prinzipiuan, SalabBN hastepenetik, Ur asieratik
).
Nola hastetik othoitza ungi moldatu behar baita, hala hastean abisuak emanen tugu. EZMan II 189.
Baina kofesa ezazu gauza hastetik eta den den bezala. Harb 161.
Hastetik, egin zuenetik beretik, eman zeraukan Iainkoak gizonari lege naturala. Ax 420 (V 272).
Hastetik eta mendeak baino lehen kreatua naiz. Hm 159.
Hala etsai gaixtoa baratxe sartzen da barrena hastetik egiten etzaionean kontrarik. SPImit I 3, 5.
Eta hala bat bederak behar lituke artha handirekin hastetik eritarzun horri erremedioak eman. Mong 593.
Hastetik ofrendaraiño, pensatu behar da Jainkoaren handitasuna. Gç 38.
Hastetik berek ikusi izan dituztenek eta hitzaren ekharzaille izan ere direnek kondatu izan darokutenaren arauera. HeLc 1, 2 (Lç lehen hatsetik, TB hastetik
).
Erreparazione tipi zunbait hatsetik ein faltaz. AR 40.
Eritasuna arina dela hartzen ohi da hastetik; ondoan uste etzen bezala indarrak hartzen ditu. Dh 122.
Gizona hastetik egitea baino errexago liteke iduriz hil baten piztea. HbEgia 12.
Moisesek, zuen bihotz gogortasunaren ariaz, eman izan darotzuete zuen emazteen uzteko eskua; bainan hastetik holakorik etzen. DvMt 19, 8 (Ur asieratik, SalabBN haztapenetik, Hual prinzipiuadanik; Echn astean
).
Zeren Jesüsek bazakian hastetik nurk etzian sinhetsiko, eta nurk saldüren zian.EvSIo 6, 64 (LE prinzipiotík
).
Mundu hunek ez du nihor, / Jaungoikoaz bertzerik, / Ez hastetik egilerik, / ez iraunarazlerik. ZbyRIEV 1908, 203 (tbn. en Vill Jaink 34).
Bainan has gaiten hastetik, Pello; has gaiten hastetik...ElzbPAd 36.
Hastetik Aingüriak oro beno ere haboro izan da, eta hastetik Jinkoari ützüli deio, Aingüriek ützülzen ahal deioen beno ohore, esker eta amorio haboro. IpHil 34.
Ote zakien hastetik, zer putikoekilakoari lotzera zoan. HUAurp 154.
Emeki-emeki hartu du gaitzak, geroago azkarkiago. Hastetik medikuak beldurtu, deus onik ez zuela. Ib. 149.
Astetikan azkar /
Bide zuten depositua. LuzKant 84. Ama nork ez du maite, / nehor ez bezala, / Haren ganik izanez / hastetik odola?Etcham 102.
Hoinbertze erraiteko denean, nundik has? Hastetik edo bederen ahal dugun bezen urrundik. ZerbAzk 34.
Xaberrin [...], erran nahi baita Etxeberrian, ezen hastetik hola deitzen zela etxea erran ditake. "
Au début"
.ArdoySFran 61.
Ez baitzuen balio halere gure artean kukulauka artzea, berak hastetik erakutsi zuen bezala. LarreArtzainE 241.
v. tbn. Ch I 13, 5. Prot 69. Monho 36. MarIl 96. Arb Igand 46. Elsb Fram 104. CatJauf 23.
azpisarrerakoSense-10.1
"Handikako hatsetik gara Iainkotiar: c'est depuis ce commencement là que nous sommes serviteurs de Dieu (ArcheM)" H.
azpisarrerakoSense-10.2
(
Lehen(biziko) hastetik
). Kausa hunegatik lehen hatsetik nahi ukhan du Elizan haurrek rezebi lezaten <la-> Zirkonzisionea. LçIns B, 1r.
Lehenbiziko hastetik akhabatzeraiño, gaztetik zahartzeraiño, behin ere eta nehoiz ere bekhaturik egin gabe egoiten direla. Ax 463 (V 301).
Lehen hastetik, apeza aldarean sar artean, egizu preparazionea harekin batean. SPPhil 138 (he 141 meza hasten denetik
).
Debozionean lehenbizi hastetik iarten direnek. Ib. 182 (He 184 debozioneari lotzen hasten zaizkon hañitz presunek
).
azpisarrerakoSense-10.3
(Con -ko, adnominal). Ezen hastetikako itxuren arabera, proosinoa izanen da han sarrixago. HUZez 119.
azpisarrera-11
HASTETIK BURU.
De principio a fin. v. HASTETIK FIN, HASTETIK ETA BURURAINO. Pantxok, hastetik buru, boza grinatsu, minbera du. LarzIru 78 (acot.).
azpisarrera-12
HASTETIK ETA BURURAINO.
De principio a fin. "Hastetik eta bururaino interesgarria da (BN-arb)" Gte Erd 218. v. HASTETIK BURU, HASTETIK FIN.
azpisarrera-13
HASTETIK FIN.
De principio a fin. v. HASTETIK BURU, HASTETIK ETA BURURAINO. Nai duenak jakin, / esplikatuko ditut / denak hastetik fin. Mattin 50.
azpisarrera-14
HASTETIK FINERAINO.
De principio a fin. Niri-ere on iruditu izan ziaitadak guzia hatsetik finerano dilijenteki konprehenditurik, hiri punktuz punktu hezaz skribatzera.LçLc 1, 3 (He bere hastapenetik, TB, Dv, Leon hastetik).
azpisarrera-15
HASTETIK UZTERA (Lar, Aizk).
De principio a fin. "De la Cruz a la fecha, astetik uztera" Lar.
azpisarrera-16
HASTEZ.
Al principio, al comienzo, en origen. v. HASTEAN. Bainan, hastez Etxeberri edo Etxaberri, gero Txaberri, azkenean Xabier edo Xabierr. "Au début"
.ArdoySFran 61.
azpisarrera-17
-N HASTE.
Empezando por, desde. v. -TIK HASTE. Ortziralean haste, Ziburuko bestak. Herr 18-1-2001, 1.
Berezkoen lau igande horiek igandean haste Armendaritzen (amatur zenbait ere barne) eta Senpereko egun ederraren berriak lehenik.Herr 3-6-2004, 7.
azpisarrera-18
-TIK HASTE. Empezando por, desde.
v. -TIK HASI ETA, -TIK HASIRIK. Ikus azu etxe hura eta hango edergailuak, haurren jostatzeko zaldi-ta karrosetarik haste. HUZez 66.
Katixima hau izanen da bakharrik erakatsia gure diozesan, aurthengo, 1902.eko Urriaren 1.etik haste. CatJauf VI.
Zerbeit onik baluke erraiteak orobat: kabalak, oiloetarik haste, noiz behar diren bazkatu eta nola. JEBur 70.
Ordutik haste, ara hortara zituzten egin elizak. JEBer 21.
Bizarra kenduz geroz / Eskualduna gazte: / Orai bertzerik dago / sudur petik haste. Etcham 126.
Bakotxak bere aldian denen turnada pagatuz, ostalerotik haste. LarzIru 56 (Lek ostalariatik asita
).
Nola zahartzen diren haatik... besteak! Eta beste batzu... eza ote? Nitarik haste. LarreArtzainE 307.