1.
(AN, L, BN; SP, Urt I 182, Arch VocGr (s.v. aihena), Dv),
matsondo (V-ger, G, B, BN; Lar, Añ)
Ref.:
A(mahatsondo, matsondo);
IzetaBHizt(matsondo)
. Cepa, vid."Girpear, jiran, inguruan matsondoak atxurtu
"Lar.
Cf. Peillen in VocS 145n: "Oraingo zuberoeran 'cepa, cep' mahatsondo da". v. aihen. Tr. Documentado en algunos autores septentrionales (excepto suletinos), a partir de mediados del s. XVIII, hasta finales del s. XIX; la forma mahatsondo la emplean Harizmendi, Urte (Gen 40, 10), Haraneder, Duvoisin e Hiriart-Urruty (Aurp 97); hay mahats-hondo en Duhalde (337), TB (junto a mahatsondo ) y Jauretche. Al Sur, no se documenta hasta el s. XX, siendo la forma general matsondo; hay ma(h)atsondo en Orixe (junto a mats-ondo ), Kerexeta, IBk, IBe y BiblE . En DFrec hay 4 ejs. de mahatsondo, septentrionales.
Ni naiz mahats ondoa, zuek aihenak. HeIo 15, 5 (TB mahats ondo, Ol matsondo, Or, Ker maatsondo, IBk, IBe, BiblE mahatsondo; Lç, Dv, LE, Leon ai(h)en, EvS aihen ondo, Ur matszepa; tbn. en Or JBDei 1919, 363 mats-ondo
).
Fikotze batek ekhar othe detzake mahatsak edo mahatsondo batek fikoak?HeIac 3, 12 (BiblE mahatsondo; Lç, Dv aihen).
Etxe inguruan / mahats ondoa lorez [betheko zautzu]. (In Hm 143; app. 143 mahats bethekorra legez
).
Berekin bat egiten gaitu [...] xirmentak mahats hondoarekin bezala. Jaur 101.
Landatua zen lur onean, [...] egin zadien mahats-ondo handi bat. DvEz 17, 8.
Masti-adarrak, matsondoan ezpadago, berez zittu edo fruturik eman ez dezaken bezala. (Io 15, 4). InzaAzalp 140 (TB mahats hondo).
Marduldu zaizka mordoak matsondoari. LdiBB 32.
Lorean zegoen maatsondoa txaro morroztu [zuen]. OrMi 54s.
Oliondoa obeto dator kimuen bitartez, matsondoa aienetik. IbiñVirgil 83.
Matsondo sendoenak sortuko zaizkitzu. Ib. 86.
Matsondo berriak itai gaiztoz [moztu]. Ib. 37.
v. tbn.
Matsondo: Ir YKBiz 453. TAg Uzt 277. Sorarrain Lili 59.
sense-2
2.(Usado como insulto, dirigido a un borracho). Antoniok matsondo zillargiñari. Zozoak fascista (ator beltz) beleari. Uzkudunek zerri Otxoari. AnabUsauri 119.