Tr. Documentado en algunos autores meridionales a partir de principios del s. XIX. Labandu es la forma propia de la tradición vizcaína, pero tbn. se encuentra en algunos autores guipuzcoanos como Barandiarán y (alternando con labaindu ) Etxaide.
sense-1
1.
(Lcc, VP 52v, Lar, Dv, H(+ -añ-)),
labandu (V; Añ, Dv(V), H)
Ref.:
A; Iz UrrAnz, ArOñ ; Etxba Eib ; Elexp Berg (labandu). Resbalar, resbalarse."
Labándu, labánketan, resbalarse"IzArOñ.
"
Suertau jatan danen aurrian labandutzia, eta milagroaz ez nintzan jausi, resbalé delante de todos"EtxbaEib.
[Juan nitzan] Mañarira / labandu ta jausi. DurPl 55.
Labanduta joko dot eskallerati beera. MgPAb 118.
Jarri zaitiala jausi baga, labandu edo larrapastadaren bat emonda. Ib. 156.
Argizari urtuan labainduta burua arkaitzetan ausi ez dakizuen. TAgUzt 92.
Zaldia labaindu ezkero jausita min ar zezaketen. EtxdeJJ 254.
Beiak ez labaindu edo irrixtatzeko, lerro edo raia batzuk egiten dizkiote [porlanari]. OñatibiaBaserria 20.
Eskallerari eustea nai luke, labaindu ta erori ez dedin. MAtxGazt 57.
Egur bat mando gaiñean ezin gelditu, loiak lirdikatuak dauzkalako edo elur-izotzetan labaintzen zaizkalako. AZink 132.
v. tbn.
Labandu: AB AmaE 363.
azpiadiera-1.1
Sermoi malkarretan labaintzen bazaigu inoiz Erkiaga, ez du behinere han behera eroriko larririk egiten.MEIG III 78s.
azpiadiera-1.2
(Trans.).Hacer resbalar. Gezurrak egia labaindu, egiak gezurra amildu.EZBB I 127.
sense-2
2.
(Lcc, Lar, H),
labandu (Añ, H). Deslizar(se), pasar suavemente por algún sitio; pasar por encima."Deslizarse"Lcc, Lar y Añ."Couler sur un corp gras ou une surface polie"H.
Beera labaiñtzen dan iturri iori gezagozoa. AranSIgn 85.
Dantzatokiko solairu dirdaitsuan oiñak irristaka labainduz. TAgUzt 248.
Ni xagu bat baiño biziago alboko abaro baten babeseraño labaindu naiz. EtxdeJJ 45.
Lan luzea ta gogaikarria litzake [...] guzien berri xehe bat ematea. Orregatik, [...] azal-igerika labainduko gaituzu. Etxde16 Seme 12.
azpiadiera-2.1
Abesti emearen kizkur txikarretan labaindu jataz arima izpiak, dardarti.'Se me han deslizado las luces del alma'. Gand Elorri 71.
azpiadiera-2.2
Lur aitu baten azurki / penagarri ta larriak... / labandutako gantzu ondarrez, / azpitik, zerbait bustiak.Gand Elorri 38.
azpiadiera-2.3
[Jainkoaren] odola, [...] meza-entzule askoren biotz gogor eta legorretan labainduko da.MAtx Gazt 97.
3.
(Lar),
labandu (Vc ap. A; Añ). "Bruñir, labaindu
"Lar.
"Acicalar, limpiar y aguzar los filos de la espada u de otra arma, ezpataren aoa txoroistu, leundu, labaindu, garbitu
"Ib."Bruñir"Añ.
"Alisar un objeto"A.
Barberubak gaisuari odola aterateko, lelengo ondo igortzi, labandu ta leundu egiten deutsa besua. fBIc II 190.
Argorri eta lurgorrizko tresnatxo batzuek, danak, erabilliaz labandu eta meatuak zeuden. JMBELG 46s.
azpiadiera-3.1
(Part. en función de adj.)."Bruñido, labaindua
"Lar.
Neolitos-garaiko langaiak badituzte: aizkur-labanduak, malluak, gezi-muturrak, [...]. JMBELG 60 (cf. en la misma pág. aizkur-labanak).
sense-4
4.labandu (V). Ref.: A; Etxba Eib; Elexp Berg. "Hacerse resbaladizo, p. ej. el piso de un camino" A. "Izotzak dakar bidiak labantzia" Etxba Eib. "Mendebala zeuan eta frontoia partidu erdirako ziero labandu zan" Elexp Berg. Nai dau iges egin, / baña ezin dau ez arin; / oñak koipaturik / bidiak labandurik, / da bildur ta ikara. MgPAb 100.
sense-5
5.Trabarse, caer. Euskereak ez dau iñoren biarrik edozein gauza esateko. Ez dozu enzuten, zelan gure baserritar ta beste nekazari askok diarduben berbeetan labandu ta ezetan katigatu baga?MgPAb 197.
Esan liteke, gezurretan labaintzeko bildur aundirik gabe, Basaburuko gaztedi guztia San Bartolometan Atharratzen biltzen dela. EtxdeJJ 203.
sense-6
6.
(Dv, H),
labandu (V-gip ap. EtxbaEib
; Izt, Dv, H). Cometer un desliz, caer en falta."Amancebar, labandu [...]. Labandurik egon, estar amancebado"Izt.
"Tomber dans l'impudicité"Dv.
"Au fig., tomber, commettre une faute, se laisser aller au mal. [...] Pekatura labaintzea, se laisser aller au péché. Gaistaginai sinistera labaindu zan, il se laisse aller à en croire aux méchants"H.
"
Ez da gatxa, gaurko mundu zoro onetan, beiñ edo beiñ labandu eta jaustia
"EtxbaEib.
--Illoba orrekin bildur nauk, kaxkarin utsa baita. [...] / --Jostaketan geiegi labaintzen ezpada...EtxdeJJ 53s.
Erriko zeresanen lotsarik ez, apaizaren laguntzarik ez eta pekatu-bidean labaindu dira. MAtxGazt 82.
Ez jolastu geiegi zure griñakin, labaindu ta erori egingo bai ziñake. Ib. 75.
sense-7
7.
(H). Deslizarse (de entre las manos, etc.), caerse, escaparse."Glisser, n'être pas être retenu, échapper. Eskutarik labaindu zait, cela m'a glissé des mains"H.
Berak maite zun Gaxuxa eta [...] etzun utziko eskuartetik labaintzen. EtxdeJJ 36.
Muxin somatzen zunean, etzitzaion itzik labaintzen abotik. Ib. 55.
Buruko adats ederrari kontu egin bearrez, [...] gonak beren ardurapetik labaintzen zitzaizkien. Ib. 103.
azpiadiera-7.1
Irse. Irudimena bere jaiotz-egunetaraño labandu zitzaion. EtxdeAlosT 95.
Lan gaiaz mintzatzen asita, beren jarduna beste gaietara labantzen zen. EtxdeJJ 12.
Bai baitirudi hemen Madariaga zentzuduna Baroja buruarinaren bideetara labaindu zaiguna. MIH 271.
sense-8
8.Engañar, adular. Uste neban nik, esaten eban [medikuak], / bizia luzatutea / gaiso bateri, zala berbakaz / gogoa labandutea. AzcPB 241s (Ur PoBasc 237 gozatutia
).
azpisarrera-1
LABAINDU ERAGIN.
Hacer resbalarse. Antxe dago urdai azal, labandu eragi-eutsana. MgPAb 191s.