50535 emaitza bilaketarentzat - [1651 - 1700] bistaratzen.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:20 | 1997-06-10 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Ik. kanpatu.
a- errom.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
Ikus OEH argitaratuan akara (5 testu: HeH Mc 14,3 [Dv nardo, Ol akarurin], Ir YKBiz, NEtx LBB, Ibiñ Virgil); akara-bel(h)ar (2 testu: Arr Bearg, Ebanj. Saindu); akara-aien (Or Mi); akara-erro , akaraki . Ik. beste oharrak ere; nardo 3 aldiz ageri da: EZ Man II, Otx, Ir YKBiz (azalpen gisa: "akaratik, nardo belar onetik ateria zan").
akara EB 2 (X. Mendiguren Bereziartu: "... lorontzia eraman zezaten goizeko akara zimelduekin (...) non hasten baitziren loratzen goizaldeko lehen akarak"); nardo 1 (J.G. Etxebarria: "Gaur leioa urreztatzen daun eguzki minduak / maite-edurtzako nardok usaintzen dauz berriro").
akara : HiztEn ("ik. itsas lilipa"), LurE (eta AS akara aihen); nardo : LurE (eta AS Indiako nardo).
Beste hiztegietakoak: akara : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, Casve EF, Lur EF/FE, Lur EG/CE, DRA (Lar, Dv), PMuj DVC, T-L LFB; akara-aihen : EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE; akara-belar : DRA (Arrue, Beargille); akara-buru : PMuj DVC; akara zeltiko : ElhHizt; akaradun : PMuj DVC; akaratsu : PMuj DVC; akarazko : PMuj DVC; nardo : EuskHizt, EskolaHE.
Ik. Izendegia: akara zeltiko : Valeriana celtica; belar bedeinkatu : Valeriana officinalis; itsas lilipa : Pancratium maritimum; eta hemengo hustuketan: itz-akar : Carreras y Gandi GGPVN; akara : Guinea Vizcaya; Font Quer PlantMed; Lcq. // Cf. Biblia itzulpenetakoak (ik. Kt 1,12; 4,14; Mk 14,3; Jn 12,3): akara (Ol eta "akarurin" 2; Or MB 331, 333: "akar-urin" 2; Ir YKBiz 371: "akarazko gantzukari"; LauEb: "akara-ukendu" 2; Ker eta "akar-lore", "akara-usaingarri" 2; Olariaga: "akara urin" 2); nardo (BiblE eta "nardozko ukendu", "nardo jatorrezko gantzu", "nardo garbizko (...) ukendu"; Apaolaza: "nardo jatorrez egindako gantzuki" 2; IBk: "nardo jatorrezko gantzu"; Ezkila: "nardo garbiz egin usain on bat", Or'1974: "nardo jatorrezko ukendu", "nardo-gurin bikaña"; Ur BOEg 1660, Ur BOEv 54. 898; Echn BOE-ign 77; Dv eta "nardo buruzko gantzugailu", "nardo hoberenetikako gantzugailu"; He: "nardo burutuzko unguentu", "nardo egiazko balios"); ispligu (Otaeg BOEg 2777).
akara Valeriana celtica. Sin. nardo
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +
AS gisa gehituz: akara-aihen .
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
NekHizt: Sin.: akaro-hilkari.
-zida.
- [E306]: "Sinonimotzat 'akaro-hilkari' ageri da (ez gaude seguru lantaldeak proposatzen duen edo UZEIren Nekazaritza Hiztegiko forma aipatua den). Badaezpada ere, gure ustez 'akaro-hilgarri' behar duela esan nahi dugu" (2001-01-23)
- [E116]: 'espainol hutsa ematen du honek. Ez dut aurkitu Petit Robert-en, eta espainol-ingelesezko hiztegietan "insecticide" ematen dute ordaintzat'.
- Erabakia: Erabakia (2002-06): 'sartu'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-06-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
zigar 'Sarcoptes scabiei' 10 aldiz ageri da: B 2 (Añ Gero: "Gizona ezin dateke zigarra adiña txikia; ez zigarra bere gizona dun beste andi"), G 3 (It Dial: "Badakizu noski zer dan zigarra", "Bada, dan bezin txikia izanik, baditu zigarrak gorputzaren parte guztiak", "Badira aberetxoak zigarra baño ere oraindik txikiagoak"), IE 5 (Ax 2: "Gizona ezin dateke zigarra bezain ttipi, eta ez zigarra ere, gizona bezain handi"; Dv Dial 3: "Badakizu naski zer den zigarra", "Bada, zenbat ttipia izan dadien, zigarrak baditu gorphutzaren alderdi guziak", "Badira marmutxak zigarra ere baino ttipiagoak oraino").
akaro EB 2 (Elhuyar: "Phytoseiulus persimilis akaroa, bere ahaide hurbila den armiarma gorrairen harrapakaria", "ARMIARMA GORRIA Panonychus ulmi Garrantzia [tit]: Frutarbolak erasotzen dituzten akaro-espezie guztietatik hau da arriskutsuena eta baita Gipuzkoan hedatuena ere"); akarido EB 1 (UZEI: "Akaridoa, gorputz gutxi-asko obalatua duena, bere eboluzio osoan hematofagoa, animalien parasitoa batez ere, baina gizakiari ere zenbait eritasun transmititzeko gai dena").
Euskalterm: akaro 2 (eta akaroen hauts), akarizida 2. Ik. Entziklopediak: HiztEn: akain ("Akaroen ordenako zenbait araknido parasitoren izen arrunta"), akarizida , akaro ("Araknidoen klaseko zenbait artropodo txikiren izen arrunta), akarologia ; zigar (Sarcoptes scabieri). // LurE: akain ("Armiarmaren familiako hainbat animalia bizkarroiri ematen zaien izena (...) ik. zigar"), akaro ("Abdomena eta zefalotoraxa ia bat eginik izaten duten araknidoen klaseko ordena bateko animalia txikiez esaten da"), zigar ("Sarcoptes scabiei (...) ik. akain"). // K. Harluxet HE: akain ("Akaroen ordenako zenbait araknido parasitoren izen arrunta"), akarizida , akaro ("Araknidoen klaseko zenbait artropodo txikirenizen arrunta"); zigar (Sarcoptes scabiei).
Ik. Izendegia: akaro : Acarina; zigar : Sarcoptes scabiei.
a) ácaro / acaride, acariens, acarus formen ordainak beste hiztegietan: akain : Lur EG/CE; PMuj DCV; akaro : ElhHizt, HiruMila; eta akarizida: ElhHizt, HiruMila; azteri : Senda Jakindi (acariosis o sarna); gaztai-ar : PMuj DCV (ácaro del queso); zigar : HiruMila; PMuj DCV; ez dugu aurkitu besteotan: Lur EF/FE; Casve FE; HaizeG FB; T-L LFB; BeraLzM; Azkue Aurkibidea; b) arador (de la sarna) / sarcopte-ren ordainak: zigar : ElhHizt; HiruMila; PMuj DCV (eta beatz-zigar, bero-zigar); BeraLzM (eta bero-zigar, beatz-zigar); Azkue Aurkibidea (eta bero-zigar, zigartsu: lleno de aradores); ik. gainera PMuj DCV: giaren ; BeraLzM: amaika zardeko , martin mongolo ; Azkue Aurkibidea: amaika-zardeko , martin-mongolo , zier , ziger ; ez dugu aurkitu ondokoetan: Lur EG/CE; Lur EF/FE; Casve FE; HaizeG FB; T-L LFB; Senda Jakindi.
Erdaretakoak: fr (DLLF): acariens, acarides (acáridos); (Le Petit Robert): acaricide; acariens; acarus; it (L. Ambruzzi): acaro (ácaro); pedicello, acaro de la scabbia (ácaro de la sarna o arador), acaro del cacio (ácaro del queso), rúggine che attacca foglie e frutta sugli alberi (ácaro de moho); ca (DCC): acaricida (acaricida); en (Collins): insecticide (acaricida), mite (ácaro); (Diccionario Enciclopédico Ilustrado de Medicina Dorland): acarian (acariano), acaricida (acaricide), acarid (acárido), acarino (acarino), acarinosis (acarinosis), mite, chigger (ácaro), acarodermatitis (acarodermatitis), acarophobia (acarofobia), acaroid (acaroide, acaroideo), acarology (acarología), acarotoxic (acararotóxico), Acarus (Acarus); de (Slaby/Grossmann): Milbe (ácaro eta arador de la sarna), Haarbalgmilbe (ácaro del folículo piloso; Käsemilbe (ácaro del queso eta arador del queso), Reitlaus (arador de la sarna), Krätzmilbe (arador de la sarna = Sarcoptes scabiei).
Acarina.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:005 | 2002-09-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
akats bagako 1, AB AmaE ("Ez dot nik esan gura txito ta osoro / Akats bagakoa dala Aramaio"); akats gabeko (eta akats-gabeko) 2: Ag G ("Emazte ona artu dezu, baño ez uste izan akats gabekoa dala"), Mde HaurB ("Zergatik emakumearen oroipenak behar izan zuen hain betegina, hain akats-gabekoa zen ereti hori ilundu eta eragabetu, ziotsan bihotzak erasiaka"); akats-bako 2, MEIG, markatuak ("Hau "akats-bako liburua" baikenuke, harako beste haren gaia "akats-bako gizona" zen antzera") // Ik. OEH argitaratuan akatsge : Zink EEs 1918 ("Akatsgeko bizitzaren deuntasuna").
akats gabe 1, ZArg ("Egia esateko, eztira akats gabeak"); akasgabe 4: Elhuyar 2 ("Batetik seira zenbakitutako bi dato akasgabe ditugu", "Demagun dato akasgabe bat dugula baina hiru aurpegik 2 zenbakia dutela, beste bik 1 zenbakia eta batek 3 zenbakia"), K. Fernández 2 ("Pieza horiek osatzen duten populazioan akastunen azpipopulazioa kontsideratuz [...] Analogikoki, akasgabeen azpipopulazioa kontsideratzen badugu [...] Zer proportziotan dira akastunak ala akasgabeak pieza horiek?"); akats gabeko 1, Eston Iz ("eztagola akats gabeko gizonik"); akatsbako (eta akats-bako) 2: Zer 1986 ("Atsegin jat bere abotsa eta abotsa aterateko ereak ikaratu egiten nau, bere trebe-bidea akats-bakoa da eta nik ori ikasteko ekiñaldiak egiten dodaz"), Osk Akats ("Akatsbako gizona zalakoan hil nuan nik... jakin banu engainetan nindula enuan hilgo!").
Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.
akatsgabe : ElhHizt (que no tiene defectos; perfecto, -a; impecable), PMuj DVC (akats-gabe: intachable, perfecto, impecable, inmaculado, irreprochable); akats-bage : PMuj DVC (intachable, impecable, irreprochable); akats-bako : PMuj DVC (sano, intachable); akasgabe : PMuj DVC (perfecto, ta) // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
-ts+g-.
izond.
- [E306]: "akatsgabe: Sartzea proposatzen dugu" (2001-01-23)
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): akasgabe
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:12 | 1997-06-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
OEH argitaratuko oharra; akaso corpusekoak 21 dira: LE Prog 5; Arrantz; EusJok 4; JanEd I; Noe; Ud 2; AzpPr 2; Tx B 4; Azurm HitzB.
26 aldiz ageri da akaso , EB-EgAs: J. Tobar-Arbulu; Elhuyar 2; X. Amuriza 3; M. Murua; J. Azurmendi; Gramatika Batzordea; J.I. Abrisketa 2; R. Egiguren; P. Sastre 2; J.A. Arrieta; K. Fdz. de Larrinoa; X. Monasterio; G. Etxeberria; X. Mendiguren Elizegi; J.M. Mendizabal; J. Landa; A. Iturbe; Argia 1989 2; Aizu! 1988; Egin 1988.
akaso : DFrec 5; AB50 2; HiztEn; ez da azaldu AB38, LurE, Euskalterm-en.
Beste hiztegietako markak: EuskHizt: "Heg. (Beh.)"; HiruMila: "Ik. beharbada"; ElhHizt: "herr."; DRA: "Se incurre en este erderismo como adv. de sentido dubitativo, teniendo el euskérico biar bada" (Etxba). Hiztegiotan ez dugu aurkitu: EskolaHE; Lur EG/CE; Lur EF/FE; Casve EF; HaizeG BF; PMuj DVC.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Heg.
Beh.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
akats/akastu, akasten.
du ad.
- [E306]: "I. Sarasolaren Euskal Hiztegian du ad. kategoria du, baina OEHko adibideak ikusita, da ad. ere badela esan daiteke: 'Akastu egin da'; Uztapideren bertsoak: '...burua soildu eta / hortzak akastuta' (ez dirudi Uztapideri inork akastu zizkionik" (2001-01-23)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm |
Ik. OEH argitaratuan: akastun 4 (Izt C 2, Zink EEs 1918, Ol 1 Cor 13,9); akaztun (Gazt MusIx); akesdun (Inzag EEs 1925); akatsdun (JMB ELG); akatsge (Zink EEs 1918); eta s.u. akats: akats(ik) bagakoa (AB AmaE), akats gabekoa (Ag G), akatz-gabekoak (Lab EEguna).
akasdun EB 1 (Euskal hizkuntza eta literatura); akatsdun EB 1 (Eskuliburu informatzailea); akastun 6: G 2 (J.I. Zinkunegi); EB 4 (K. Fernandez, K. Mujika); akasgabe EB 2 (K. Fernandez); akats-bako B 1 (Zer 1986); akatsbako B 1 (Osk Egan 1967).
akasdun : AB38 1, AB50 1; akastun : AB38 3, HiztEn-LurE, Euskalterm 11; akaspide : AB38 1.
BiblE: akasdun 1 (Dt 17,1 erref.); akastun 6 (Lb 21,18.21.23; 22,20; Si 42,24); akasgabe 66; akasgabeko 9 (ik. ondoan pasarteak, eta hauen beste itzulpenetan ageri diren formak). Ker: akasdun 1 (Lb 22,20); eta akats-bagariko, akats-bage (passim).
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- Erabakia: BAgiria (1997-01-31): onartu da; erreus-en sarreran akastuna ezarriko da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-06-25 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:03 |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z11:EHadib [2] | 2023-04-18 | Azpisarrera gisa onartzekoa |
Azpisarrera gisa jasotzea proposatu da, adierak bereiziz: 1 hutsak egin; 2 koska egin.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
akazia Acacia sp.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z2:IkHizt | 1992-12-16 | Lantaldeak baztertua, eta beste batez ordezkatzekoa |
akeita g.g.er. 'kafea'.
kafe
- Erabakia: BAgiria (1995-09-29): esanahia zehaztea eskatu da. BAgiria (2000-02-24): akeita g.g.e. 'kafea' jartzea erabaki da.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:11 | 1993-10-20 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau H | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2007-09-19 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Ez dugu aurkitu.
akemenestar: I. Mendiguren / A.J. Toynbee ("akemenestar inperio" 29, "akemenestar-aldi", "akemenestar erregimen", "akemenestar gobernu", "akemenestar inbaditzaile", "akemenestar [...] inperiogile", "akemenestar politika" 2, "akemenestar probintzia", "akemenestar subiranotasun"). // ZTC: Peillen (akemenestarren garaian).
HiztEn (akemenestarrak: Pertsiako dinastia), LurE (akemenar: Pertsiako errege dinastia batez esaten da).
Onomastika batzordeak argitzekoak dira dinastien izenak.
-tar osaerakoak.
- Erabakia: Osoko Bilkura (2015-06-26): akemenestar (Oraindik argitaratu gabea, baina onartua; Alfontso Mujikak jakinarazia).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1992-07-23 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:05 |
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EOh | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | EArau120 |
- [E210]: 'aker. Horren azpisarrera moduan sar daiteke aker-aihen'.
- Erabakia: EArau 120 (AS gisa): 'aker(-)aihen'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +
-ki 'okela'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
Ik. Izendegia 3619: akerko (antxume arra) cabrito macho; chevreau.
NekHizt
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Bigarren mailan onartzekoa |
HLEH: + / EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Ik. aketiren.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
goldearen belarriak.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:27 | 1997-06-10 | Bigarren mailan onartzekoa |
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Ik. aketiren.
- [E208]: 'Zergatik hobe? Bi hitz ezberdin dira, beude biak. Gehienez ere, aketiren zabalduxeagoa bada, erabil dezagun bera definitzaile, eta kito'.
- [E116]: 'Nik uste dut arrazoia duela. Egia esan, zeredozer gehiago erabilia da aketiren, baina ez dut ikusten arrazoi nahikorik aketo kentzeko: Intza, Etxebarria, Izaguirre, Garate... ageri dira azken aldaera honen erabiltzaile gisa'.
- Erabakia: Erabakia (2002-06): 'aketo "aketirena" [eta ohar-sailaren amaieran] Bestelako oharrak (sartu behar direnak) [...] aketo 1 'aketirena' 2 'pertsona zakarra''. EArau 120: 'aketo 1 'aketirena'. 2 '(pertsona) zakarra''.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
moldakaitza, traketsa. 2 g.er. kamutsa.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArau44 | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
sinonimo hedatuagoez argitzea komeni da
- [E410]: "Esanahia argituz: Errezilen entzuna dut akeztu animalia emeei aplikatuta adinarekin ugalkortasuna galtzea adierazteko, hau da, menopausiara iristearen antzeko zerbait. Adibidez, oiloa akezten denean, arrautzak jartzeari uzten omen dio eta kukurruku txikiak ere jotzen omen ditu" (1994-05-25)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
NekHizt
aketz/akeztu, akezten.
da. ad.
(animalia emea) antzutu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Batez ere Bizk.
g.er.
aitzakia, estakurua.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-aldi.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
ik. OEH.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -
akiaraz, akiarazten.
du ad.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:30 | 1997-06-10 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
- Erabakia: Erabakia (2002-03-22): "akidura sartzea onartu da".
- Bidalketa: ik. oh. s.u. ahidura.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
ik. OEH.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:EEBS:22 | 1997-06-10 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | ZS:HBL | 2007-09-19 |
akitaniar 12, eta izlag. 4: Oihenart Taldea (akitaniar erresuma), Lantziri 3 (akitaniar ezpata antenadunen banaketa, fibulak, hauek ere akitaniar moldekoak, brontzezko lepokoak..., akitaniar ontzi polipodoa).
HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -
Akitania / akitaniar.
Onomastika batzordeari dagokio.
kategoriak aipatzea komeni da, lantaldearen ustez: «iz. eta izond. edo izlag.» (2007-07-04).
-tar osaerakoak.
- Erabakia: Osoko Bilkura (2015-06-26): akitaniar iz. eta izond. edo izlag. (herritarra). [kategoriak gehitu dira]
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
EArauak 47
-era.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Bigarren mailan onartzekoa |
HLEH: AS / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: AS / ElhHizt: AS / EskolaHE: AS
Ik. ikotika (hau da gaur ezagun-erabilia Bizk. ahozkoan, L. Baraiazarrak dioenez).
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB | ||
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z1:BatHizt | 1993-10-20 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:EEBS:09 |
akitu, a(h)itu
akitu, aki, akitzen. da/du ad. 'asko nekatu'
akitu, akit(u?), akitzen
- [I102]: "Ahitu/Akitu: ezin daiteke hor banaketa semantiko bat egin? Ahitu = 'agortu'/akitu = 'nekatu'?" (1995-01-10)
- [I202]: 'gehitu 2. Naf. 'amaitu' 'bukatu'. Baztanen eta Malerrekan erabiltzen da'.
- [E116]: 'Hala da'.
- Erabakia: Erabakia (2002-06): 'erantsi 2. adiera hori Naf. markarekin'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak besterik gabe onartua |
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -
-tze.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | Z3:EArauB |
EArauak 38: Ghanako Errepublika [izen ofiziala eta] Ghana [laburtua]; ghanatar; Akkra; akkratar.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2002-06 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-06-10 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
Ez dugu aklimatazio formarik aurkitu.
EB dira aklimatatu 1 (J. Aldabe); aklimatazio-tenperatura 2 (J.I. Iglesias).
aklimatatu : AB38, AB50, HiztEn, LurE ("ik. girotu"), Euskalterm 2 ("= giroratu" bietan, eta lekuak hartu behin); aklimatazio : HiztEn (eta altituderako aklimatazio), LurE, Euskalterm ("= girorapen").
Hiztegietako ordainak: HiruMila: aclimatación: (Meteorol.) aklimatazio, klimarapen, giroztapen; aclimatar: 1 klimaratu, ekandu, bertakotu, jarri, inguruak hartu 2. familiarizarse: etxekotu. // ElhHizt: aclimatación: girotze, (bertako) girora moldatze; aclimatar: 1 girotu, (bertako) girora moldatu (klima edo giro berrira), 2 moldatu, egokitu (jarduera edo bizimodu berrira). // Lur EG/CE: aclimatar: bertakotu, lekukotu. // Lur EF/FE: acclimater: girotu; s'acclimater: bertakotu, lekukotu. // HaizeG: acclimatation: laketze; acclimater: herrikotu, laketu, lekukotu; se familiariser: etxekotu. // T-L LBF: acclimater: etchekotu, herrikotu, nunbait jarri, lakhetu. // PMuj: aclimatarse: etsi, lurrak artu, ezarri, kokatu, herrikotu, ekandu, lekukotu. // Azkue Aurkibidea: aclimatarse: bertakotu, ekandu, etsi, ezari, kokatu, lurrak hartu. // Ez da aurkitu aklimatazio formarik hiztegiotan: EskolaHE, HLEH, EuskHizt, DRA, Casve FE, Lh DBF.
es aclimatación / aclimatar formen ordainak beste erdaretan: fr (DLLF): acclimatation / acclimater; it (L. Ambruzzi): acclimazione, acclimatazione, adattamento / acclimatare, adattare, abituare, avvezzare; ca (DCC): aclimatació / aclimatar; en (Collins): acclimatization (US acclimation) / to acclimatize (US to acclimate); de (Slaby-Grossmann): Akklimatisierung, Eingewöhnung / akklimatisieren.
Tekn. mugakoa da, eta ordezkorik izan dezake: bertakotu, egokitu, girotu, etab.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [E306]: "Elhuyar Hiztegian, 'Girotze, (bertako) girora moldatze' eman dugu, eta halaxe erabiltzen dugu. Dena den, UZEIk Euskalterm-en 'aklimatazio' eman du eta badirudi nahiko nazioartekoa dela" (2001-01-23)
- [E410T]: UZEIn aklimatatu; giroratu bikotea eman dugu bitan, eta aklimatazio; girorapen beste behin. Zer tokatzen da: girotu ala giroratu?" (J. agirre, 2000-11-07)
- [E116]: 'bertakotze, egokitze, girotze beharko luke izan'.
- Erabakia: Erabakia (2002-06) 'girotzea, egokitzea'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4B:EEBS:003 | 2002-09-11 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu.
akne 3: Zeu zeutara ("Pertsona gazteek -hamazortzi eta hogeitamar urte bitartekoak- honako operazio honeek egiten dabez normalean: sudurra, belarriak eta titiak aldatu, aknea kendu eta jaiokerako akatsak zuzendu"), Sirimiri/6 ("Akne eta zuldarrak hasi al zaizkizu?"), Amonaren botika ("itsas urak daukan iodoa larruarentzat ona da, bereziki larru koipetsu eta aknea dutenentzat").
akne : Euskalterm 5 (hauetan 1 akne soil: akne arrunt sinonimoarekin; 1 akne-kontrako; 1 akne arin; 1 akne-moduko zeinu), HiztEn, LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50.
akne : ElhHizt, HiruMila, EskolaHE // Ez dugu aurkitu ap. EIH, EuskHizt, Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.
Erdal acné formaren ordainak: akne : HiruMila, ElhHizt; maskuri , süak : Casve FE // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE, XarHizt, HaizeG FB, T-L LBF, PMuj DCV.
fr (DLLF): acné; it (S. Carbonell): acne; en (Collins): acne; de (Langenscheidts): Akne.
EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: +
Med.
iz.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): akne iz. Med.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
akhodiña 6 dira corpusekoak: Mst 5; Casve SGrazi; ik. OEH argitaratuan beste 3 testuinguru: Ip Dante, Herr 10-12-1959 eta Azkuek jasotako bat.
Ez dugu aurkitu.
akodina : HiztEn-LurE; ez da aurkitu DFrec, AB50, Euskalterm-en
Beste hiztegietakoak: akodina : EuskHizt; EskolaHE; HiruMila; ElhHizt; PMuj DVC; DRA; akodiña : Casve EF; akhodiña , akodiña : Lh DBF, DRA. Hiztegiotan ez dugu aurkitu: Lur EG/CE; Lur EF/FB; HaizeG BF; T-L LFB.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
-ñ-.
Zub.
1 egitekoa. 2 buruhaustea.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Araua: | EArau | 2002-06 | |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-06-10 | Lantaldeak erabaki gabe utzia |
akolit(a) 2: ZuAm (Bp I, CatLan); akolito 5, G-EB (Ub 2, Tx B 2; MEIG: "Euskal politika PNV-ren, eta akolitoen, inguruan mogitzen hasi denez geroztik"); akolitu B 3 (fB Ic III); IE-Zu dira be(h)attar 4 (Elzb PAd; eta OEH argitaratuan beste 3: Prop 1893: "Erregea (...) bere iduriko beattar edo mutil andana batez inguratua jartzen da alkian"; Dih MarH ap. DRA: "egiten duenean gurutzearen bidea (...) aski da apheza bi beattarrekin ibil dadin estazionetan"; GAlm 1916 ap. DRA "Landapinta gorria, sortu berria, / dut behattarra Nabar-lore urdin graziosa nere / operaria"); beatter IE (Barb Sup 4 eta Prop 1892: "Frantzis beatterrak egiten zarotalarik mezaren zerbitzatzea"); berettar 1 (Xa Odol); beretter (eta 4 better, beetter 1, bereter 1) 19 (Laph, Arb Igand, JE Bur, Zub, Lf Murtuts 4, Zerb Azk, Larz Senper 4; Const 5); B-G dira 5 meza-laguntza(il)le (fB Ic III 2; Ub 2, Or QA); mezamutil 1 (Or Poem); 6 monagillo (SM Zirik; ABar Goi, Lek SClar 4).
akolito B 1 (Gure Erria 1957) eta hitz-jokoa eginez R. Etxezarretaren Egunen aparra-n sankolito 1 ("Orduan Arkristaua eta Sankolitoa agertu ziren luxuzko soineko zuriz jantzita"); eliz-mutil G 1 (P.B. Biguria); mezalaguntzaile 4, G-EB (Latxaga; I. Urbieta 3).
akolito : AB50 2, Euskalterm 2 (eta akolitotza); beretter : Euskalterm 2 (eta beretergo); elizmutil : Euskalterm 1; meza-laguntzaile : Euskalterm 1; meza-mutil : Euskalterm 1; monagilo : DFrec 1.
acólito / acolyte formaren ordainak hiztegietan: ElhHizt: "1 (Rel.) akolito, eliz mutil, beretter; meza-laguntzaile, meza-mutil (...) 2 (fig.) Akolito";HiruMila: akolito; Lur EG/CE: ø; Lur EF/FE: "1 Meza lagun, beretter. 2 Lagun"; Casve FE: "(église) beretter; (compagnon) kide, lagün; (subalterne) menpeko, mitil"; HaizeG FB: "lagun, better, bereter; (complice) sopikun, kosent"; T-L LFB: "beretter, meza-muthil; (être acolyte) meza lagundu"; PMuj DCV: "(monaguillo) meza-lagun, eliz-mutil, meza-mutil, meza-laguntzaile"; BeraLzM: jaupasein, jaupa-laguntzale; Azkue Aurkibidea: berettergo (oficio de acólito).
es acólito-ren ordainak beste hizkuntzetan: fr (DLLF): acolyte / enfant de chr (monaguillo) / Fig. acolyte, complice; it (L. Ambruzzi): acolito, accolito / chierichetto / fig. accolito: chi accompagna qualcuno e foram la sua clientela; spr. satellite, tirapiedi; eta es acólita: suora che porta il cero nelle funzioni; es acolitado: accolitato, acolitato: l'ultimo de quattro ordini minori del sacerdozio; es acolitar: fare da accolito / (equat.) partecipare dei cibi o guadagni altrui; ca (GEC): acòlit, acolitat (acolitado); en (Collins): acolyte, server, altar-boy; (fig.) acolyte, minion; de (Slaby-Grossmann): (Kath) Akoluth, Akolyt / Ministrant, Messgehilfe / fam. Gefährte, iron. getreuer Schatten.
Tekn. mugakoa da: ordena txikia hartu duena izendatzeko beharrezkoa izan liteke; arrunki erabiltzekoak besteak dira: beretter, meza-laguntzaile, etab.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [E306]: "Bigarren mailan onartzea behintzat proposatzen dugu" (2001-01-23)
- [E116]: 'adiera teknikoan frantsesez 'acolyte' da, beraz gutxienekoa bederen betetzen du. Nik bere horretan utziko nuke, definizioa emanez: 'beretterra, meza(-)laguntzailea''.
- Erabakia: Erabakia (2002-06): 'akolito (hutsik utzi)'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu akomeatu formarik aurkitu.
akomeatu eta akomeatze formek agerraldi bana dute, IE (Herria 1987 eta 1989).
akomeatu : DFrec 2, HiztEn-LurE; akomeatze : LurE.
Hiztegietan jasoak: akomatu : DRA; akomeatu : EuskHizt, HiruMila, ElhHizt, EskolaHE, HLEH; Lur EF/FE, HaizeG (accommoder), T-L LBF (accommoder), DRA; akomeatze : EuskHizt, HLEH; HaizeG (accommodement); akomeamendu : T-L LBF (accommodement); DRA. Ez da agertu hiztegiotan: Lur EG/CE, PMuj, Casve, Lh DBF, Azkue Aurkibidea.
HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +
akomea, akomeatzen.
Ipar.
da ad.
konpondu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
IE dira corpuseko guztiak: ak(h)ometatu 29 (Lç, Ax 7, Harb, Mat, O Pr, SP 18); akometatze 1 (SP Phil); akometadura 3 (SP Phil); ak(h)ometamendu 4 (Ax, SP); akometitu 1 IE (Lç); OEH argitaratuan, gainera, akometatu 1 (Ber Doc).
Ez dugu akometatu, akometitu formarik aurkitu.
akometatu : AB38 2; HiztEn; akometamendu : HiztEn; ez dugu aurkitu DFrec, AB50 eta LurE; erdarazko acometer eta eratorrien ordainak: AB50: acometedor: oldartzaile; acometer: ekin, eraso, oldartu; acometer a tiros: tiroka eraso; para acometer: ekitzeko; acometida: erasan; válvulas y acometidas eléctricas: balbula eta elektra-estekaketarako; acometidas eléctricas: elektra-estekaketa. // Euskalterm: acometer: oldartu ; acometer: hartunea egin ; acometida: hartune (eta kutxeta zentralaren estoldarako hartune; eraikinerako hartune; ur-hartune; saneamendurako hartune; hartune nagusien plano; sarearekin lotzeko hartuneen zatiketazko operazio; transformadoreen hartune); acometida de aguas: ur-hartze; tubería de acometida de agua potable: edateko urak hartzeko tuberia; acometida de agua potable: edateko uraren hornidura-instalazio.
Hiztegietako formak: akometatu : HiruMila, EuskHizt; akometamendu : HiruMila, ElhHizt. Ez da akometatu formarik ageri hiztegiotan: EskolaHE, HLEH, PMuj, DRA, HaizeG, Casve EF, Lh DBF.
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
akometa, akometatzen.
du ad.
Zah.
eraso, oldartu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-06-10 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez da agertu.
akonfesional behin jaso da (J.L. Davant: "Marxisma-Leninismari begira, beren burua sozialista-humanistatzat daukaten zenbaitek hau diote: "akonfesionala" izan behar duela sozialismak").
akonfesional : DFrec 1; AB38 1; HiztEn; Euskalterm 2; akonfesionaltasun : Euskalterm 1; ez-konfesional : Euskalterm 2; ez-konfesionaltasun : Euskalterm 1; ezkonfesional : AB50 1.
es aconfesional formaren ordainak beste erdaretan: fr (DLLF): non confesionnell, elle; it (L. Ambruzzi): aconfessionale; ca (DCC): aconfessional; en (Collins): ø; de (Slaby-Grossmann): ø.
Ik. Termium: en non-denominational college / fr collège laïque; en non-denominational school; secular school; non-confessional school; neutral school / fr école neutre; école non-confessionelle; en non-denominational / fr non-confessionel.
ez-konfesional (biak parean proposatuko dira).
a-/ez-.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [K202]: "ez-konfesionalproposatuko omen da. Bultzatzekoa da ez- hori? [Hiztegi batuan: ez-organiko]" (2000-11-24)
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z4:HBL | 1997-06-10 | Bigarren mailan onartzekoa |
HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -
Ik. ira-belar.
Aconitum napelus.
- [E208]: 'Hau ez da serioa. Alde batetik hitza akonito da, eta ez akonitu, grezieratik heldua baita (akoniton). Bestetik, erabat nazioartekoa da, esp. fr., ing. alem. errus. Landare bereziki pozoitsua da, oso leku gutxitan hazten da eta espezialista ona izan beharra dago bera ezagutzeko. Euskarazko ira-belar horrek, #mdash#autoreen arabera irabelar beharko luke, ez baitakigu zer demontre den hasierako ira- hori#mdash# itxura osoaren arabera, erabilera aski mugatua izan du, itzulpenetan bereziki, eta ez da garbi ageri zer belar pozoitsu mota den (badira erdaraz matalobos deitzen diren antzeko landare batzuk), akonito hitzak genero eta espezie zehatza adierazten duen bitartean'.
- [E116]: 'zuek ikus. OEHn 'akonit' (gehienetan) eta 'akonitu' (behin: baina testuinguagatik 'akonito' ere izan daiteke) ageri dira'.
- Erabakia: Erabakia (2002-06): 'akonito Aconitum napelus (landare pozoitsua)'.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-06-10 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z6:LBeh | 2013-12-17 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
a) testuinguruan musikarekin loturiko lagun formak jasotzeko saioa egin da: lagun [adlag.] 2 aldiz ageri da (A Ardi: "txistularia, ttunttuna lagun zuela, eguneko entzukizuna jotzen asi zan"; Mde Pr: "kantan eta dantzan diraute beti, Manuren musika lagun"); lagundu 4 aldiz (Arr GB: "emaztearen kantari gitarra batekin laguntzen"; Muj PAm: "Bere anai Josek pianoz lagunduta"; NEtx LLB: "Musika bideko joanari laguntzen"; Casve Grazi: "Hortik txürülak lagunduko ditu Satanen dantzak"); musika-laguntza behin (Netx LBB: "Musika-laguntzarako, jo bezate San Juan Anteportaletaña"); b) musikarekin zerikusirik gabeak dira akonpañatu 'lagundu'ren 6 ager.: B 1 (Ag Kr: "Zeuri apur baten akonpañatea gura nebalako"); G 3 (PE 2: "Bazkaldu eta gero etxe aldera asi, / guri egin digue bastante noblezi, / akonpañatu gaitue musika ta guzi"; "Alkar akonpañatu dute bi erriyak", Balad: "Penarekin lerturik Antonio il zan, akonpañatu zuen Juanitak eleizan"); IE 2 (EZ Man II: "etxerano ere othoi akonpaña nazazu"; Volt: "Iauna enpaxatua da edo akonpañatua da nahi nuke harekin minzatu").
a) musikari dagozkionak: akonpainamendu 'harmonizatzen duen soinu-multzoa' adierakoaren 2 ager. EB (L. Fernandez Aintzinako teklazko instrumentuei buruz: "Askotan erabiltzen da; hurrengo kapituluan ikusiko dugunez akonpainamenduan batipat"; "Michael Praetorius-ek (1571-1621), garbi deskribatzen du akonpainamendua nola egin"); lagun [adlag.] 3: IE 2 (Iratz in Otoizlari 1982: "Elimaz gitarra joile, lagun"; M. Etchenic in Herria 1987: "Gitarra lagun, musika hortan eta beren boz ederrekin pasa arazten dituzte Euskal-Herriaren oihartzunak"); EB 1 (M. Atxaga: "Entzuera atseginagoa gerta dadin musikaz jantziak daude gainera, kitarra, pianoa (...) baxoa lagun"); lagundu 7: B 1 (S. Onaindia: "asi da gitarra joten, Itziartxok eztarriz lagunduta"), EB 6 (Euskal hizkuntza eta literatura: "musikaz lagunduriko mimoa"; J. Goikoetxea: "irakurraldia musikaz laguntzeak, gogo-giro on bat sor dezake"; BEO 1990: "Taldeek txistu eta danbolinaz lagundurik ihardun beharko dute"; DV Zabalik 1986: "Iñaki Salvadorrek noizean behin akordeoiaz eta tekladoan laguntzen du"; Eguna 1990: "kantariaren musika eta hitzekin, eta Bergaretxe musikalki oso ondo lagunduta agertzen da"; Redención 1975: "Ume batek abestu edo tresnakin abestiari laguntzen dionean"); laguntza EB 3 (G. Knörr: "Laboak bere garaian gitarra laguntzak-eta inkorporatu zituen"; J.M. Lekuona: "[pastorala] aire zabalean emana, musikaren laguntzarekin, leloen bidez textuak aurkeztuz"; La Voz de Euskadi 1984: "Musikazko laguntzarik nabarmenenak (...) piano, kitarra eta soinuan"); laguntzaile EB 1 (Dv Zabalik 1986: "Imanol eta bere musikari laguntzaileak kanta guztien selekzio bat prestatzen ari dira"); b) musikari ez dagozkionak: akonpañatu 'lagundu' B 1 (Ag Kr, OEHko testuinguru berekoa: "Zeuri apur baten akonpañatea gura nebalako").
AB50: laguntza-musika 2 (aretoko laguntza-musika acompañamiento de música de cámara); lagundu 1 (pianoz laguntzeko irakaslea cátedra de acompañamiento de piano). // Euskalterm: akonpainamendu, laguntza (acompañamiento) 1; akonpainamendu 8 lexiatan (tinbrezko akonpainamendu acompañamiento de timbres; akonpainamendu harmoniko acompañamiento armónico; akonpainamendu inprobisatu acompañamiento improvisado; dantzarako akonpainamendu acompañamiento para la danza; musika-akonpainamendu acompañamiento musical; piano(zko) akonpainamendu acompañamiento al piano; instrumentu(zko) akonpainamendu acompañamiento instrumental); lagundu, akonpainamendua egin (acompañar) 1. // HiztEn: akonpainamendu : "iz. Mus. 1 Musika bokal edo instrumentalaren oinarrizko zati batekin edo batzuekin harmonizatzen duen soin-multzoa. 2 Soinu-multzo horren joaldia"; akonpainatu : "du. ad. Mus. Akonpainamendua jo".
Musikakoa eman duten hiztegietakoak: a) ElhHizt: akonpainamendu; HiruMila: akonpainamendu; b) PMuj DCV: piano-laguntza (acompañamiento de piano); c) ElhHizt: "Mus. lagundu, akonpainamendua egin"; PMuj DCV: "Mus. lagun-doñua jo, lagunezkoa jo".
es acompañamiento / acompañar-en ordainak beste hizkuntzetan: fr (DLLF): Mus. accompagnement / accompagner; it (L. Ambruzzi): (Mus.) accompagnamento, arte dell'armonia applicata all'esecuzione del basso continuo / (acompañar al piano) accompagnare al o col piano; ca (GEC): accompanyament / accompanyar; en (Collins): (Mus.) accompaniment; (con acompañamiento de piano) with piano accompaniment; (cantar sin acompañamiento) to sing unaccompanied / to accompany (a, con on) / eta (Mus.) accompanist; de (Slaby-Grossmann): (Mus.) Orchestbegleitung / (Mus.) aus dem Stegreif begleiten.
HezkAdmin: acompañamiento (Mus.)
Tekn. ordezko hoberik izan dezakeena.
adierazle egokia da, premia dago eta onartzekoa. Honekin batera, akonpainatu aditza ere jaso liteke.
Sin. laguntza.
iz.
Mus.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- [E306]: "Egia da musikan 'acompañar / accompagner / to accompany' adierazteko, 'lagundu' nahikoa izaten dela. Baina 'acompañamiento /accompagnement / accompainment' adierazteko, arazoak sortzen dira, ez baita 'ekintza' soilik (horretarako 'laguntze' aski dateke), baizik eta musika-pasartea bera; idatzi, konposatu, moldatu, etab. egin daitekeena, teknika edo estilo jakin bat izaten duena, etab. Ez dugu musikaririk ezagutzen horretarako 'laguntze' edo 'laguntza' darabilenik. " (2001-01-23)
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): akonpainamendu iz. Mus. Sin. laguntza.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z6:LBeh | 2013-12-17 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
adierazle egokia da musikaren eremurako, eta onartzekoa.
akonpainatu, akonpaina, akonpainatzen.
Sin. lagundu.
Mus.
du/dio ad.
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): akonpainatu, akonpaina, akonpainatzen. du/dio ad. Mus. Sin. lagundu.
Kodea [?] | Data | Proposamena | |
---|---|---|---|
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z3:IrEm | 1997-06-10 | Lantaldearen ustez aipatu gabe uztekoa |
Hiztegi Batuko Lantaldea: | Z10: LBeh67 | 2020-12-23 | Lantaldeak onartua, informazio bat gehituz |
Ez dugu aurkitu akoplamendu, akoplatu formarik.
akoplatu EB 3 (Marrazketa Teknikoa: "Beste pieza batean akoplatzen den edozein zilindro edo pieza prismatikori ardatz deritzogu"; P. Alkain: "Gero, likido bero hori, baporatu eta garraiatu egiten da, elektrizitatea sortzen duen alternadore bati akoplaturik dagoen turbina batez"; UZEI: "Bi batienteko ate edo leiho bateko muntagen ertzak akoplatzeko modu bat"); akoplamendu EB 1 (Elhuyar: "Motoreei akoplamenduak, poleak eta engranajeak ipini ahal izateko haiek ardatz-mutur zilindrikoak edo konikoak izaten dituzte").
akoplatu : HiztEn, AB38 2; Euskalterm 4; akoplamendu : HiztEn-LurE, AB38 6 (eta alternadoreen akoplamendu 1, akoplamendu zuzen 2, erresistentzia-kapazitatezko akoplamendu 1); AB50 1; Euskalterm 17. DFrec-en ez ditugu aurkitu.Erdarazko acoplar, acoplamiento formen beste ordainak: ahokatu : AB38 1; elkarrengan mugatu : AB38; lotu : AB38 1; taiutu : AB38 2; uztartu : AB50 1; enbrage : Euskalterm 1; giltzadura : Euskalterm 2; lokailu : AB38 4 (eta zabalkuntza-lokailu 1, besangadun lokailu 1, lokailu besangadun 1, lokailu pintzadun 1, pintzadun lokailu 1, platertxodun lokailu 1, lokailu elastiko 2, lokailu higikor 1, lokailu zurrun 1); lotura : AB38 2 (eta pintzadun lotura, oldham lotura bana); Euskalterm (lotura-kable); muntaia : AB38 1.
Erdarazko acoplar / acoplamiento formen ordainak beste hiztegietan: HiruMila: "egokitu, (Cienc.) akoplatu, mihiztatu; oscilador acoplado: osziladore mihiztatua" / "1. elkartze, mihiztadura, akoplamendu; 2. harmonia, egokitasun; 3. (Tecnol.) akoplamendu; 4. incrustación: txertakuntza; 5. ernalketa-egintza". // ElhHizt: "1. egokitu, moldatu; 2. (Electr./Tecnol.) akoplatu" / "(Tecnol.) akoplamendu, giltzadura, enbrage". // PMuj DCV: "1. ensamblar = gardaiñatu, miiztatu, pot egin, erantsi, batu; 2. uncir = uztartu, buztartu, biñakatu; 3. aparear animales = apotatu, estal-erazi, zekortu" / "tank, miiztadura, bikuntza, uztartze, gardaiñatze".
es acoplar / acoplamiento formen ordainak beste erdaretan: fr (DLLF): "Tecn. assembler, accoupler; Electr. accoupler, coupler; Fig. accoupler; concilier, réconcilier; faire cadrer, adapter; rendre homogène" / "accouplement; assemblage; Mecán. raccord, engagement"; it (L. Ambruzzi): "accoppiare, unire, connettere, far combaciare due o piú pezzi, appaiare, aggioriunire, accordare due o piú persone; fam. affezionarsi due persone o animali; Chile. attaccare uno o piú veicoli a un trattore" / "accoppiamento, unione, congiungimento; Astronaut. congiungimento, aggancio"; ca (DCC): acoblar / acoblament; en (Collins): "1. Téc. to couple, to joint, fit together; Elec. to connect, joint up; astronaves to dock, link up; bueyes to yoke, hitch; animales to mate, pair; personas to associate, bring together; opiniones to reconcile; esfuerzos to coordinate; 2. Zool. to mate, pair; astronaves to dock, link up; hacer las paces to make it up, be reconcilied; Elec. to cause feedback" / "(Mec) coupling, joint; (Elec) connection, hookup, docking, link-up; (Zool) mating; (- de manguito) sleeve coupling; (- en serie) series connection; (- universal) universal joint"; de (Slaby-Grossmann): "anpassen, aneinanderpassen, paaren; Zugvieh. anspannen, zusammenkoppeln, -schiren; belegen lassen; aussöhnen; Tech. kuppeln; schalten, kuppeln; (- por las bridas) anflanschen; (- los cables directamente) kabel durchschalten; (- retroactivamente) rückkoppeln; (-se) sich zusammentum, sich paaren; sich liebgewinnen" / "Paarung; Tech. Kupplung, Schaltung; (- articulado) Gelenkkupplung; (- automático) selbsttätige Kupplung; (- de árbol) axial Wellenkupplung; (- de cañones) Laufkupplung; (- cardán) Kardankupplung; (- cónico) Konuskupplung; (- corredizo) Schiebekupplung; (- desembragable) ausrückbare Kupplung; (- de disco) Scheibenkupplung; (- extensible) Ausdehnungs-, Verlängerungskupplung; (- fijo) feste Kupplung; (- heterodino) Heterodynschaltung; (- hidráulico) hydraulische Kupplung, Flüssigkeitskupplung; (- de manguera) Schlauchkupplung; (- de manguito) Schalen-, Hülsen-, Muffenkupplung; (- de pernos) Bolzenkupplung; (- por reacción) Rückkopp(e)lung; (- de remolque) Anhängerkupplung; (- reversible) Umkehrkupplung; (- de seguridad) Sicherheitskupplung; (- de vástago) Stangenkupplung; (árbol de -) Kupp(e)lungswelle".
akoplamendu 81: Berria (Euskara eskakizunik gabeko mediku eta pediatren lanpostuak eskaini berri dira hainbat lekutan: esaterako, Altsasun, Basaburuan, Elizondon, Etxarri Aranatzen, Goizuetan, Lesakan, Sunbilla/Donezteben...Oinarrizko Osasun Laguntzako Profesionalen Zerbitzuko buruak azaroaren 13an emandako 489E/2017 Ebazpenaren bidez egin da eskaintza, Aldez aurretiko Barne Akoplamenduaren prozedura erabilita (ez da Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratu)), Elhuyar 11 (Hain zuzen, Richard F. Heck, Ei-ichi Negishi eta Akira Suzuki ikertzaileek partekatuko dute Nobela, sintesi organikoan paladioak katalizatutako akoplamendu gurutzatua garatzeagatik), Consumer (Bigarren fasean -giltzadura edo akoplamendu izenekoan- adingabearen eta bere familiaren ezaugarriez informazioa ematen zaio hartzaileari eta, umea jasotzeko, egin behar dituen egokipenak zein diren jakinarazten zaizkio), Laneki 68 (Akoplamendu mekanismoak. Ardatzak akoplatzeko eta desakoplatzeko erabiltzen dira, mugimendua transmititzea lortzeko).
Ez dugu aurkitu akoplamendu formarik.
Tekn. hemen jasotzekoa ez dena.
Erabilia eta jasotzekoa, aditzarekin batera, Elektr. eta Teknol. markekin.
Elektr., Teknol.
- [E301]: "[nik zerrendan sartu egingo nuke, horrelakoak erabiltzeko premia noiznahi dugulako]" (1994-11-02)
- Erabakia: Osoko bilkura (2014-12-19): kendua.