OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: BIHOTZA ERDIRATU. Partir(se) el corazón, apesadumbrar(se). Hitz horrezaz erdiratu deraudazu bihotza. E 219. Zer ari zarete nigarrez zaudetela, eta ene bihotza erdiratzen duzuela? Lç Act 21, 13 (He, Ol bi(h)otza erdiratu; TB bihotza atsekabetu, Dv bihotzari min eman, IBe bihozkabetu). Ezen nor izanen da [...] ausardiza hunen ikhusteaz [...] Ovidiorekin batean bihotza erdiraturik erranen eztuenik? ES 149. Aitari biotza erdiratu zitzaion. Cb Just 43. Zeñaren berriak Dabidi biotza erdiratu zion. Lard 185. Semea erreki artan ikustearekin, biotza erdiratu zitzaion. Ib. 417. Gaizkiaren urrikiak erdira beza nere biotza. Dv LEd 2. Bere lagun maten uzteak erdiratzen zion bihotza. Laph 140. Gauza bat anhitz gehiago bihotza erdiratu dautana. Prop 1876-77, 47. Amaren biotza / erdiratzeko zala / ezpata zorrotza. Xe 157. Biotza erdiratan zaitad pensatian kementik irur urteren buruko, zer izanen den ote nitaz. Mdg 121. Lothu zitzaizkon beso azpietarik, eror etzadien, eta ttuku ttuku ereman zuten, bihotza erdiraturik ginaudelarik oro heier beha. JE Bur 136. I uzteak biotza erdiratzen idan. A Ardi 20. Aien ene-otsak biotza erdiratzen zun. Or Mi 145. Bihotza erdiratua, lasterka joan zitzaion biderat eta lephotik harturik besarka lotu. Leon Lc 15, 20 (Dv bihotzak eginik). Ez du inoren gogorik kezkatuko, ezta bihotzik erdiratuko ere. MEIG II 106. v. tbn. He Gudu 144. Arr GB 38. ChantP 172. Jnn SBi 20. Ir YKBiz 358. Txill Let 36. (Bihotza erdirarazi). Haren anaia eman zen bihotza erdirarazten zuten heiagora eta nigar-marrasketan. Elsb Fram 109. Causar (sufrir) una viva emoción. "Biotza erdiratu (BN-mix, Sal) [...], conmover, partir el corazón" A. Geiegizko amore orrek biotza erdiratu, ta bizia kendu dio. Cb Eg III 330. Gure arbasoen atsegina orduan! Bihotza erdiratzen zitzaioten zorionaren zorionez! Barb Sup 165.

adib: erdiratu, erdira/erdiratu, erdiratzen 2 da/du ad. Irud. Urrats geldian zihoan, bihotza erdiratua eta begitartea ilun. Hitz horrekin bihotza erdiratu didazu. Eta zure amodioz ni nola erdiratzen ez naiz?

bihotza erdiratu 9: Berria 2 (adib.: “Guztia, duintasuna izan ezik, galdu duen emakume horren begirada edonoren bihotza erdiratzeko lain baita”), EiTB 2 (“bihotza erdiratu didazu”), Karmel 3 (adib.: “Andereak bihotza erdiratzen du zentzu fisikoan, egiazkoan”), Argia (“2012ko urtarrileko azken egunetan, politikoki antolatutako galiziarren zati esanguratsu bati eskemak hankaz gora jarri zitzaizkion, eta sektore bati bihotza erdiratu ere bai”), Erlea (“Hala ere, Iparraldekolurralde hura barru-barruraino sartua zitzaion, gustuko zuen, eta, han etorkizun hobea izan zezakeelasinistuta, bihotza erdiraturik, 1955eko abuztuaren3an Extremaduratik, bere herritik, urrunduko zuentrenera igo zen berriro”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

bihotza erdiratu 22: Herria 2 (“Bihotza erdiraturik, ene doluminik bizienak eskaintzen dizkie”), Berria 2 (“Bertan sortuak gara guztiak, joan behar dugula jakitean, bihotza erdiratu digute”), Patxi Zubizarreta 6 (“Eta bihotza erdiratu egin zitzaion, halako moldez non ahoa lehortu egin baitzitzaion eta oroitu egin baitzuen nola, bere lankide eta lagun batekin liskartu zen batean, deiadar egin zion: "Kaleko emakumea!”), Daniel Landart 2 (“Bihotza erdiratua neukan”), Jon Muñoz 2 (“Bastosi bihotza erdiratu zitzaion, bertatik ulertu baitzuen: motorretariko bat orduantxe hondatua zen, noski”), Jean Baptiste Etxarren 2 (“Bihotza erdiraturik joan behartu zitzaion eta handik laster mundu honetatik lekutu zitzaigun”), Itxaro Borda 2 (“Etxerakoan aldiz, bihotza erdiraturik egia erran, zeru sabaian dilindan bezala izar dirdiratsuak zenbatu eta autoaren aitzinean, gaueko gidari seguru, ilargia begizta nezakeen”), Iñaki Mendiguren, Mirentxu Larrañaga, Txillardegi, Anton Garikano.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: AS / HiztEn: AS / LurE: AS / ElhHizt: adib. / EskolaHE: AS

Beste sarrera batean argitzekoa

aski da erdiratu sarreran eskainitakoarekin.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa gehitzekoa bihotz sarreran.