Jatorrizko forma

zulo, zilo, sabelune.

LBeh (2011-03-03): zulo beltz 115: Elhuyar 15 (adib.: “Teoriak aurresaten du zulo beltzak bata bestearen inguruan biraka ibiliko direla”), Consumer 2 (adib.: “Irrati-galaxiek beren baitan zulo beltzak dauzkate”), Berria 49 (adib.: “Zulo beltzaren irteera oraindik ere ez dago begi-bistan Bruselarentzat, eta hori 2010ean etorriko dela iragarri du”), EiTB 21 (adib.: “Aurreko urteetan, zenbait zientzialarik esan dute LHCk Lur Planeta irentsiko duen zulo beltza eratuko duela”), Jakin (“Berezkoa zaien patxada britainiarra galduta, zulatu eta zulatu hasi ziren, eta azkenean gero estaltzea hilabeteak kostatu zaien kontrolik gabeko zulo beltza egin zuten”), Argia 25 (adib.: “Aurkitu berri den zulo beltzari HLX-1 izena ezarri diote”), DiarioVasco 2 (adib.: “Mutil hauek punkaren ikuspegi modernoa eskaintzen digute, eta beren zaratazko eta distortsiozko zulo beltzean murgiltzen gaituzte”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: zulo beltz : Berria 77 (adib.: “Zulo beltzek ez dute berengana erortzen den guztia behin betiko irensten, eta ondorioz informazio oro ezabatzen; nahasi egiten dute”), Harkaitz Cano 16 (“Espazioko zulo beltzak inguruan duen guztia zurrupatzen duenean han, zuloaren erdian bazeunde legez”), Iñaki Segurola 7 (“unibertso ezkutuetakozulo beltzak”), Fernando Morillo (“Pentsamenduak pisurik balu, hausnartu zuen, gela haren grabitazioak zulo beltzerraldoiena eratuko zuen”), Xabier Olarra (“Zulo Beltz bat baizik ez ote da hau?”), Joxean Sagaztizabal (“Stephen Hawking-ek handik urte batzuetara deskubritu zuen zulo beltzaren ikara infinitua”), etab.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es agujero negro / fr trou noir: Elhuyar: zulo beltz (Astron.) / Nolaerran: - / Zehazki: zulo beltz / Labayru: zulo beltz / Adorez5000: zulo beltz.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

adierazle egokia eta onartzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa sartzekoa zulo sarreran.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Astron.

Atzizkien araberako erabakiak

-dun.

Euskaltzaindiaren Arauak

'lur-emailea'.

Oinarri-eratorrien arteko erregulartasuna

-o-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gile.

Forma baten adiera(k)

lur-emailea.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

OEHko datuak [laburduren azalpena]

zilokatu (eta x-) 2, JE ("Zola dena lurra, eta zilokatua itsuski", "Aldarea dena altzeiruz, sahetsetako bi paretak dena marbrez, biak erle-orrazeak bezala dena xilokatuak").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

zil(h)okatu 3: JE Bur (OEHko testuinguru bera), Herr 1946 ("Manubretan bezala bidekurutze eta zubi guzien obuzez zilhokatzen ari zituztelarik"), B. Mendisco ("Bonet zilokatu batetarik bilo zuhail batzu ateratzen zitzaizkiola").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

xilokatu : Casve EF (-ü: percer de trous), Lh DBF (xilhokatu: percer d'un certain nombre de trous, marquer de trous), DRA (agujerear), PMuj DVC (agujerear, acribillar, barrenar, taladrar); xulokatu : PMuj DVC (picar, agujerear formando dibujos); zilokatu : Casve EF (-ü: cribler de trous), HaizeG BF (creuser des trous dans un terrain labourable, percer de trous), Lh DBF (zilhokatu: 1 préparer un champ en creusant des trous pour l'ensemencement; 2 cribler de trous), DRA (1 preparar un terreno para la siembra haciendo agujeros; 2 agujerear, llenar de agujeros, erosionar), PMuj DVC (agujerear, clavar); zulokatu : PMuj DVC (foraminado, -a) // Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Euskara batuaren "bidesariak" agintzen du

Iparraldekoek erabili dute, zil(h)o- formakoa; baina Euskara batuaren "bidesaria" dela eta, zulo- hobetsiaren gain eratua dagokio eratorriari.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

zuloka, zulokatzen.

Aditz-erregimena

du ad.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

pareta bat, ezti-orrazeak bezala dena zulokatua.

LBeh (2012-05-30): zulotxo 26: Berria 9, EiTB 13, Argia 4.// zulotxo 178: Argia 8, Berria 31, Deia 3, DiarioVasco 8, EiTB 41, Elhuyar 7, Elkar 40, Erlea 2, Consumer 17, Euskaltzaindia 2, Jakin 2, Laneki 17.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: zulotxo 77: Berria 6, Anjel Lertxundi 5, Unai Iturriaga 3, Edorta Jimenez 3, Javi Cillero 3, Imanol Zurutuza 3, Eider Rodriguez 3, Koro Navarro 5, Sonia Gonzalez 3, Bego Montorio 3, Jose Morales 4, Josu Zabaleta 2, Joan Mari Irigoien 2, Patxi Zubizarreta 2, Ibon Uribarri 2, Lourdes Oñederra 2, Jokin Urain 2, Iñaki Mendiguren 2, Urtzi Urrutikoetxea, Edorta Jimenez, Jon Arretxe, Pello Salaburu 2, Koldo Izagirre, Juan Martin Elexpuru, Xabier Olarra, Juan Garzia, Aitor Arana 2, Joanes Urkixo, Migel Angel Mintegi, Josetxo Azkona, Joxe Austin Arrieta, Xabier Montoia, J.M. Olaizola, Harkaitz Cano, Bernardo Atxaga, J.M. Olaizola, Lander Garro, Markos Zapiain.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

zulotxo Dim. de zulo. . v. zulotto. [Karobiaren] be aldean, otea ta egurra sartzeko zulotxo bat, ate bezela. Ag G 22. Begijetarako zulotxo biña egiten dautsez, [...] jantzi dabez karatula dotoriak. Kk Ab I 56. Begiratu eban kutxa guzia zatirik zati, ta zulotxu batzuk billatu eutsozan. Or Tormes 49. Urez edo garnuz beteten zituen [kilkerren] zulotxuak. Erkiag BatB 36. Uradar ta mangerak zetan egozan jakiteko ta, sartzen zituen lurreko euren zulotxuetan. Ib. 10.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-txo osaerako librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Maiztasun handia du, eta jasotzekoa.