Jatorrizko forma

urte, urta-.

Jatorrizko forma

izar urte, astronomi urte.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: urte-sasoi ; eta adibide gisa: Urte askoan! Urte askotako!

Atzizkien araberako erabakiak

-n: -an.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa eskaintzekoa urte sarreran.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

H. Knörr: ik. oh. s.u. urte.

Atzizkien araberako erabakiak

-ko: -tako.

Zerrendako forma adibide gisa ematekoa da

adibide gisa eskaintzekoa urte sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTE LABUR. Pocos años. Ikhusiren tuk, urthe laburrik barnean, etsaiak hire sethiatzen. Lg II 222 (v. tbn. urt(h)e laburrik barnean en Zby RIEV 1909, 109, Jnn SBi 121 y JE Bur 56; Mattin 85 urte laburrik barne). Ipuiok atera nai ditut gaztetxo, ta nekazarientzat, [...]. Zure urte laburrak gaztetxoen artean ipintzen zaituzte. VMg I. Adinak baderama beraz eta hoberenetik ez dute zenbeit urte laburrez baizik ikusiko gehiago Euskalzaleek beren bilkuretan. Zerb Azk 70. Lurreko urte labur auetan / ainbat naigabe ta pena. Basarri 167. Geiago ez eban osasunik euki, bizi izan zan urte laburretan. Alzola Atalak 42. Urthe edo ephe laburrik barnean, nere zoriaz jakintsun eginen naiz. Dv LEd 54.

urte labur 11: Argia 7 (“Desestabilizatuko ditu herri anitz, auzo anitz, urte laburrean”), Berria (“Zinebi eta Bilbo: 50 urte laburrean izenburuko erakusketa zabalduko dute Zinebigunen, azaroaren 5ean”), EiTB (“Ezpata eta sorginkeriazkoâ istorioen aita emankorrak, hamabi urte laburretan, ehunka komiki merke sortu zituen, hogeita hamar urte zituela bere buruaz beste egin zuen arte”), Erlea (“Piarres Lafittek ondotxo-edo ezagutu zuen Jean Etxepare, berau Kanbon bizi izan zen urte laburretan”), Karmel (“Ez da harritzekoa, munduak azken urte laburrotan izan duen aldaketa kontuan izanik”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urte labur 5: Herria 2 (“Zortzi hilabetekoa tirahala, urte laburra beraz, gero bozak izanen direlakotz”), Itxaro Borda (“Bizkitartean, Hegoaldeak bi gerla karlista jasan zituen urte laburrez.”), Iñigo Aranbarri (“Hamar urte labur egin genituen ezkonduta”), Joxean Agirre (“Geroztik, elkarrekin egin genituen urte laburretan, maiz jartzen nion eskua gerrian, begiak itxirik, mugitzeko era horren sekretuak atzeman nahiz, sentimenduak eta penak urdailean korapilatzen diren bezala, mugimenduak gerritik jaiotzen direla pentsatuz”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, esapidea eta komeni da azpisarrera gisa jasotzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTE LUZE Largos años. Urte luzeetan beste artu emanik izan etzuen. Cb Eg III 348. Urte bi luze an egon zanetan. Cb Just 28. Don Victor Munibe ta Arangurengori, osasuna, pakea ta urte luzeak. VMg I. Urte luzetako kolikuak edo errebesetiak. fB Ic II 293. Iragoko ditu urte luzietako gau eta egunak negar, zotin eta zispuru artian. Astar II 163. Urte luze oetan ango berririk ez det. Arr GB 64. Iru urte luzian Santa Klara San Franziskorekin itz asko egin gabe zeguan. Bv AsL 161 (v. tbn. Alz Ram 23 iru urte luzean; Etxba Ibilt 482 zazpi urte luzian). Eta zuk, o! Gernika, / urte luzietan, / jarraitu lora onen / gloriak kantetan. AB AmaE 182. Lareun urte luzeak / naiz egin pasatu, / aren azaiñ andiak / ezin dira aztu. Ib. 162. Urthe luzez urrun, toki arrotzetan egonik. Zby RIEV 1908, 84. Euskalerritik kanpoan bizi izateko ill osoetan, urte luzeetan. Ag AL 119. Astea ta ila ta urte luzea, / ta gizaldi betikoa. Azc PB 353. Viva Isabel segunda / urte luzeetan. Ib. 210. (s. XX). Olan igaro zirean bost egun, bost urte luze-luzeak irudi izan ebenak. Echta Jos 189. Atsedenez eta pozik urte luzietan alazo zeu bixi ixatia. Otx 182. Euskeraren alde, urte luzeetan, neke askorik eraman-ondoren, [...]. Ldi IL 102. Urthe luze eta luzeak bizi izan ziren zenbeit [patriarka]. Zerb IxtS 13. Bai egia diozu, naiz ta arrezkero amaikatxo urte luze igaroak izan. Zait Sof 89. Bere bizitzaldiko urte luzeak. Ib. 83. Bi urte luzeko legorte ondoren. SMitx Aranz 57. Ta alaxe / zazpi urte luze-luze... Ib. 208. Bi urte luze aietako bakoitzaren gora-berak. Etxde AlosT 69. Espetxaldiko urte luzeetan. Etxde JJ 209. Amasei urte luze Arrasaten ainbeste oñaztar jator galdu zirala. NEtx Antz 15. Urte luzetan mirabe zintzo izana zuten Mari. Ib. 155. Argentinan egona zen urte luzeetan. Erkiag BatB 85. [Iragan dira] bost urthe luze luzeak [...], geroko hogei haina luze. Osk Kurl 211. Urte luzeak zear, kanpantorre alai / izan zaituan lurra, zeure zai dagoke. Gand Elorri 216 (v. tbn. Zait Plat 48 urte luzeak zear). Bost urte luzean oiean gaxo eta geienean triste xamar egon bazan. Salav 19. Urte luze auetan, etxeko egiña zaude. NEtx LBB 86. Hemeretzi urte luzez zorionekoa izana nintzen Chilen. MEIG I 60. Urte luze ugarien buruan. Ib. 193. Urte luzeetan barrena jaso dituen gai aberatsak. MEIG III 94. v. tbn. A Ardi 77. Inza Azalp 60. Mde Pr 103 (u. luzeotan). Basarri 38. Erkiag BatB 176. Vill Jaink 180 (u. luzeetan). Alzola Atalak 73. Oraiño ez nazazula deit zuregana. [...] Badakit zuk zerorek xoilki tutzula mende guziak baño urthe luzeagoak. Gç 49. Han hemenka urthe luzean, asko besta baitire. Gy 80. Beltran Alostarra gudura erten ezkeroz urte luze bat igaro da. Etxde AlosT 40.

adib: luze 4 adj. Hasieratik bukaera arte iraupen handia duena. Barau luzeak. Ez du salaketa luzeetan aritu beharrik izan. Aipagarriak dira egilearen kemena eta arnasa luzea. Epe luzeagoa behar duela. Lan gaitz eta luzea. Horrela bizi izan ziren denbora luzean (Ik. luzaro; luzaz). Ez du denbora luzean iraungo. Mende luzeetan. Espetxean egon nintzen sei urte luzez. // urte 3 iz. (Iraupena edo maiztasuna adierazten duten testuinguruetan). Aljerian egona zen urte bat (Ik. urtebete). Noek kutxa hau egiten urte asko igaro zituen. Hirurogeiren bat urte daramatzagu horretan. Abimelekek Israelgo agintean hiru urte egin zituen. Zazpina urte eman zituen bi lan horietan. Ez dira alferrik izan euskal irakaskuntzan eman dituen urteak. Gu, izan ere, ez gara asmaketan ari urteak nola emango, ez baikaude, Peneloperen pare, senar herratuaren espero etsian. Bederatzi urte egon zen erretore Irulegin. Hiru urteko batxilerra egin ondoan. Ehizaren arrastorik ez dute izan urte guztian. Arras nagusi da, urte osoan nahi duena egiteko. Urte osoetan aitortza onik egin gabe. 500 urtez edo iraungo du. Urte luzeetan barrena jaso zituen gai aberatsak. Hogeita bost urtean bizi izan zen, bere haurra sabelean zuela. Urte askoan bizi izan zen komentu hartan. Urte askotako bekatu isilduak. Hemezortzi urtetik hemezortzi urtera agertzen dira herrian. Urte oroz adar apalenak ebaki itzazu ondotik (Ik. urtero). Irabaziak, hamar mila ogerleko urteko.

urte luze 1575: Berria 756, Argia 251, Elkar 110, EiTB 98, DiarioVasco 65, Jakin 48, Karmel 39, Uztarria 38, Deia 37, Aizu 30, Elhuyar 24, UEU 18, Goiena 17, Consumer 16, Erlea 11, Laneki 6, HABE 5, Deustuko Unibertsitatea 2, Euskaltzaindia 2, ElCorreo 2.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urte luze 408: Berria, Herria, Joan Mari Irigoien, Asisko Frantzizko, Pello Salaburu, Agustin Otsoa, Txillardegi, Alberto Ladron Arana, Juan Garzia, Koldo Izagirre, Jon Alonso, Edurne Elizondo…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kolokazioa da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTE ON (Felicitación de año nuevo). Luisa Miserikordiakoak Ongiñ guziai Gab-on, Urte-on, ta berri-on. GavS 5. Baguaz, etxekuak, / gabon, gabon, gabon, / desiatzen diyogu / txilla bat urte on. Sor Gabon 24. "Urthe on!" irriz dute gaixoek ihardesten. Ox 178. Amerikatik urte on. Etcham 30 (tít.). Urte on deiet desiratzen ta / Jeinko onak laguntzeko, / osasun on emaiteko, / luzaz bizi-arazteko. Ib. 32 (v. tbn. el mismo ej. en Bordel 35). Urte on beza arrantzaleak, / urte on nekazariak, / urte on beza kale zuloko / langille maitagarriak. Basarri 68. (No ref. al año nuevo). Katabera, Urrexola, / ara ezkero, beñola, / begiz galtzen da Arantzazu urrun... / Jaunak urteon deiola! SMitx Aranz 194. Guziak aurthen lagun ditzala nasaiki zeruko Jaunak: / [...] Orotan gora diola beraz "Urthe bat on" oiharzunak. Ox 178. Biak oso adiskide dira. Ala izan ditezela urte on askoz. Urruz Zer 50. Atsegin degu orrelaxe ikusteaz, eta urte on askotako izan zaiteztela. Ib. 95. Urte on askotan beza Jaunak Z. Gatz.a (Zure Garaitza). NEtx Nola 13. Urte on askotarako (edo askotan). Ib. 51. Nere partetik, Jose, / urte onak pasa! Uzt Sas 263.

adib: berebat 1 adb. Heg. Era berean, berdin. Ik. orobat. Abereen umeekin ere berebat egin zuen. Berebat gertatzen da harekin. Zazpi urte on horiek bukatutakoan, berebat zazpi ezurteak ere hasi ziren. Ematen zien San Joanek bataioa, edo, berebat dena, garbitzen zituen Jordango ibaian. Hitz horiek juduentzat hitz ikaragarriak ziren, eta gu kristauontzat ere berebat dira. // bukatu 2 da ad. Amaitu, zerbaiten azkena gertatu. Jaialdia bukatu arte. Zazpi urte on haiek bukatutakoan. Han bukatzen da bidea. Indarrak bukatu arte. Haren ezbeharrak ez dira inoiz bukatuko. Infernua bukatuko al da?

urte on , Berria (“Euskal Herriko herri gehienetan antolatu dituzte irteerak biharko: Azpeititik Erlora, Urkora Ermutik eta Eibartik, Irimora Legazpitik eta Urretxu-Zumarragatik... Mendi urte on, denori”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urte on 59: Herria (“Urte on eta urte on, hori da gisa guziz Urtats iri huntan nornahiren ezpainetarat noiz nahi heldu den errepika ozena!”, “Osagarri on batekin edo Jainkoak dautzuela urte on osagarri on batekin”).

Esapide formulaikoa da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

urtabe on forma aztertzean urte on azpisarreran 2. adiera gehitzea proposatu da, ‘uzta on’ adierakoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTE OROZ (Volt; urthe o. SP, Urt, Dv; urthoroz Lcl, H; urteroz Lar, Añ). "Chaque an, urte oroz" Volt 2. "Urthe oroz, [...] tous les ans" SP. "Annuatim, urthe oroz" Urt II 119. "Annualmente, urtorez [sic], urteoro" Lar. "Anualmente [...] urteroz" Añ. "Urthe oroz bazkotan ethortzen da, il vient toutes les années à Pâques" Dv (s.v. bazko). Lecluse da además la forma urthorez, tal vez recogido de Larramendi. v. urtero, URTE GUZIEZ. Eta ioaiten ziraden haren aita-amák urthe oroz Ierusalemera Bazko bestán. Lç Lc 2, 41 (HeH, Dv, Leon urthe oroz; Oteiza, Brunet urteero, Ol, Ker urte oro, IBk, IBe, BiblE urtero). Sakrifizio hetan bazén urthe oroz bekhatuen konmemorazione arranberritu bat. Lç He 10, 3. Zeure bekhatuak, urthe oroz kofesa. Harb 9. Gauden bijilant, denbora oroz, ez solamente gaztetarzunian, zaharzian, udan, negian, alte oroz, urthe oroz, egun oroz. Tt Onsa 58. Urthe oroz bizio bakhotx bat zañetarik idoki bageneza, sarri konplitü gertha ginteke. Mst I 11, 5 (Ip urthe oroz; SP urthetik urthera, Ch urthe guziez, Leon urthe bakotx). Handizki gomendatzen diote, urthe oroz egitea aste bateko erretreta. Dh 63. Urthe oroz kontseiluan denbora gehien duten biak handik atherako dire. JesBih 414. Urthe oroz adar aphalenak ebaki zatzu ondotik. Dv Lab 358. Urthe oroz beren nausier zerga bat dorphea pagatu behar dute. Prop 1876-77, 317. Urthe oroz bazoatzan Maria eta Josef Jerüsalemera Bazkoko besten egitera. Ip Hil 133. Uskaldün bestak dira / lehen, orai, berriz, / izan eta izanen, urthoroz. Const (ap. DRA). Ezne güti dila diozü, bena badü aski urthe oroz bere hümien hazteko. GH 1929, 171. Geroztik urte oroz, / joan deneko uda, / eskalapoin-aroa / enezat heldu da. Etcham 72. Aspelats-en dun Elizatxora / izan oi ziñan urteroz. Or Eus 414 (v. tbn. 12). Orai berriz bagoatzi urte oroz beilari. Xa Odol 157. Xüxenki tiagü urthoroz / egin gük artzanidiak. "Chaque année". Casve SGrazi 92. v. tbn. Urthe oroz: Xarlem 806. Mercy 30. UskLiB 79. MarIl 3. Jaur 364. Gy 261. Barb Sup 177. Mde Pr 50.

def: urtero adb. Urte guztietan, urte oroz. Urtero, Garizuman eta udazkenean, gogo jardunak, euskaraz eta erdaraz. Aurten egingo da, aurrerantzean urtero egitekotan, Nafarroako lehenbiziko bertsolari sariketa. Urtero-urtero joaten ei zen Arantzazura. // adib: [s.u. oro] oroz 1 adb. (Denbora adierazten duen izen baten eskuinean). Guztietan. Egun oroz behar dugu laudatu. Zure bekatuak urte oroz aitortu. Biltzen ziren Parisko estudiante gazteak ostegun arratsalde oroz. // urte 3 iz. (Iraupena edo maiztasuna adierazten duten testuinguruetan). Aljerian egona zen urte bat (Ik. urtebete). Noek kutxa hau egiten urte asko igaro zituen. Hirurogeiren bat urte daramatzagu horretan. Abimelekek Israelgo agintean hiru urte egin zituen. Zazpina urte eman zituen bi lan horietan. Ez dira alferrik izan euskal irakaskuntzan eman dituen urteak. Gu, izan ere, ez gara asmaketan ari urteak nola emango, ez baikaude, Peneloperen pare, senar herratuaren espero etsian. Bederatzi urte egon zen erretore Irulegin. Hiru urteko batxilerra egin ondoan. Ehizaren arrastorik ez dute izan urte guztian. Arras nagusi da, urte osoan nahi duena egiteko. Urte osoetan aitortza onik egin gabe. 500 urtez edo iraungo du. Urte luzeetan barrena jaso zituen gai aberatsak. Hogeita bost urtean bizi izan zen, bere haurra sabelean zuela. Urte askoan bizi izan zen komentu hartan. Urte askotako bekatu isilduak. Hemezortzi urtetik hemezortzi urtera agertzen dira herrian. Urte oroz adar apalenak ebaki itzazu ondotik (Ik. urtero). Irabaziak, hamar mila ogerleko urteko. // pazko 2 iz. Kristau erlijioan, Kristoren piztuera ospatzen den festa. Pazkoa noiz den, udaberriko lehen ilbeteak markatzen du. Arropa berriak pazkoko eragin nahi ditu. Pazkoz, Mendekostez eta Eguberriz. Urte oroz pazkotan etortzen da. || pl. Aurtengo Pazkoak ere iragan dira usaiako ospean.

urte oroz 19: Berria 14 (“Erraten da urte oroz jalgitzen direla osin hartarik ogiaren ahotzak”), EiTB (“XX. Mendean, munduko bi gerlen artean, kasik urte oroz maskarada antolatzen zuten”), Jakin (“Urte oroz Pazko astelehenez Saran antolatzen duten Euskal Herriko Idazleen Biltzarra liburu eta disko azokan, beste berrikuntza askoren erdian, aurten Gazteluma saileko liburu bat plazaratua izan da”), Argia 3 (“Etorri, eskualdea ezagutu, adiskideak egin eta geroztik urte oroz Marrazkirrira etorri eta urte oroz lagun oztibartarrak Sanferminetara joan”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urte oroz 138: Herria 120 (“Elkarte hunek urte oroz ekar arazten du norbait, kultur mailean mintzatzeko eta xehetasun zenbait emaiteko”), Elizen arteko Biblia (“Urte oroz Salomon erregeari hogeita bi mila inguru kilo urre etorri ohi zitzaion”), Xipri Arbelbide (“Urte oroz mintzatzen zen bere apezekin:....”), Itxaro Borda (“Herri Urrats egun hartan, Xiberoko ikastolek urte oroz antolatzen zuten autobusean nindagoen, gehituek eta prefosta haurrek, sor zezaketen harramantza erraldoian itoa, begiak zerratuak, aldizka Therese eta Xaxi gogoan“), Menane Oxandabaratz (“Zeren eta badakit, adibidez, ordinagailüek lana zinez zalü elkitzen diela, urte oroz behar direlarik kontüak elki, aktibitatearen neurriak”), Jean Baptiste Etxarren (“Donibane Garazin zituzten egiten urte oroz behar ziren deklaratzeak beren azinden akiten edo kitantxen ardiesteko; gero libro ziren harat eta honat ibiltzeko beren azindekin”), Piarres Xarriton (“kargu hau atxiki baitzuen berrogeita zenbait urtez, zerbitzu hori betetzen zuela urte oroz apezpikuak izendatzen zuen apaiz baten bitartez”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Instrumentalean lexikalizatutako adberbioa da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTE-SARI (L ap. A; -th- Dv). "Gages de l'année" Dv. "Paga anual" A (s.v. sari). "Sarjalgiak xahutzen diote gure erriko apezari urtesari erdia (L), [...] la mitad de su paga anual" Ib. (s.v. sar-jalgi). Iru gauzak dakar morroe bat largatzera bere etxeko Jauna; [...] irugarrena, laburtzen bazaio alagorea [sic], edo urte saria. Mg CC 184. Berau etorren Legutianotik, an eukozan etxe bijen urte-sari edo errentak artuta. Kk Ab I 117. Euzko-Ikaskuntza aunentzat urte-sarija ixentaurik. ForuAB 159. Gobernutik ukaiten zuen urte-saria. Othoizlari 1973 (n.º 70), 16. Gobernuak, haren gain baitzen orduan apezen pagatzea, 35 diosesako apezi kendu zioten urte-saria. Lf ELit 226.

urte-sari 2, Berria (“Pentsioa osoki jaso ahal izateko izan beharreko urte sarien emendatzeak pentsioen apaltzea ekarriko duela dio”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urte(-)sari 38: Herria 35 (“Jakinarazia da bozkatzeko baimena ukan dezakela bakarrik 2003ko urte saria ordaindua duenak”), Iñaki Mendiguren (“Jakin ere badakigu Tø Mø Riddlek duela berrogeita hamar urte saria eskuratu zuela eskolari egindako zerbitzu bereziengatik”), Itxaro Borda (“Gogoeta pinpirinka zerabilkion, arin eta astun aldizka: Sainte-Geneviève-des-Boisko geltoki hits eta pobrean jaistean oroitu zen Hator elkartetik nola kanporatu zuten, urte saria orduz pagatzea ahantzi zuelako estakuruaz balia; alabaina ez zen gehiagokorik aipatu, baina Edmeak erabaki horren oinarrian politikarekiko bere ezadostasuna zela bazekien”), Piarres Xarriton (“Horra nola bere Orreagako komentuak Doktor Nafarra aipatua izendatu zuen Luimileko Dona Maria elizaren gomendatore eta maisu; kargu hau atxiki baitzuen berrogeita zenbait urtez, zerbitzu hori betetzen zuela urte oroz apezpikuak izendatzen zuen apaiz baten bitartez, honi emanez bere urte-sari zuzena eta beretzat atxikiz eliza horren mozkin guztiak eta Orreagak Portugalen zeuzkan ontasun guztienak eta urtero honenbesteko bat ordainduz delako komentuari”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Izen-elkarte lexikalizatua da, azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

URTE-SASOI (-sasoe V-gip ap. Elexp Berg; G-azp). "1.º época del año. Eztakitt ze urte-sasoittan ereitten dan arbixa. 2.º estación del año. Negua da urte-sasoirik polittena. Udaberrixa, udia, udazkena ta negua, urte-sasoiak" Elexp Berg. * Etxetik igorritzen badiote urte sasoiak dakarren gauza berri bikañen bat, edo txeremoniaren batzuk, txabolako lagun guztiak jango dituzte alkarrekin. Izt C 226. Ilbeltzak eta Otsailak naikua adierazten dute urte sasoi ontako denbora. Egunak ziran illunak eta otzak. Bv AsL 185. Urte-sasoia ongi eldua dan arren, artalde asko ta asko illea moztu gabe ikusten dira. EAEg 14-6-1937 249. Urte-sasoi artan, martxoan alegia. Zendoia 192. Urte-sasoi ortan ez da bromarik basarrian. Albeniz 43. Lizardiren Urte-giroak bezala, gainera, urte-sasoien izenak daramazkite hasieran. MIH 300.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HiztHand: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

sasoi 2 iz. Garaia. Non zegoen sasoi hartan gipuzkeraren nagusitasun hori? Sasoi hartako giroari amore emanaz. Ezkontzeko sasoia heldu zaio. Sasoian sasoikoa beti da ondoen. Urte sasoiak: urtaroak. Sasoi honetan euri anitz. Gure sasoiko jendea. [urte] urte sasoi, urte-sasoi iz. Urtaroa. Urte sasoi ezin hobea da uda, eguneroko bizitzatik urrutiratzeko. Berarentzat, urte sasoi guztiak ziren onak.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Erabat ezabatzekoak dira adibidea eta azalpena, jasoa baitago lehendik azpisarrera gisa urte sarreran.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-sasoi.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

urte sarrerari dagokion azpisarrera.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da sasoi sarreran ere.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

urtabe txar forma aztertzean azpisarrera gisa proposatua.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte eta txar sarreretan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTEAK ETA URTEAK. Años y años. Gezurra banatu zen hordutik, egia agertu zen artean joan ziran urteak eta urteak. Mb IArg I 264. Urteak eta urteak igaro dira emen gagozala errerik, [...]. Añ GGero 380. Jainkoaren loriak hala galdatzen baitu, urtheak eta urtheak ez zaizko sobera izanen liburuen erdian. Laph 69. Niri gauza horiek erranez geroztik, urtheak eta urtheak iragan baitire gainetik. Elzb PAd 11. Urteak eta urteak joan ondoan, oraino mintzo zela [...]. HU Aurp 110. Ez nuk bada hola, urteak eta urteak jan gabe egoiten ahal! Lf Murtuts 4. Urteak eta urteak dira batzar hauetako baten Euskaltzaindiaren hiztegiaz mintzatu nintzela. MEIG VII 79. v. tbn. Or QA 175. Mde HaurB 10. URTE ETA URTEAK. Senideak balira bezalaxen igarotzen dituzte urte ta urteak beñere aserratu bage. Izt C 225. Lehenik agitzen zen gure arloja zaharra urthe ta urthiak ibiltziaren bortxaz, azkenian akhitü eta ezindü zeiküla. Herr 18-2-1965, 4.

urteak eta urteak 47: Aizu (“Zuhurra izan da Google horretan: urteak eta urteak eman ditu, ustez doakoak diren zerbitzu bikainen truke, gutako bakoitzari buruzko informazio pertsonala atximurka kentzen”), Elkar 8 (“Bueno barkatu nire arinkeriagatik baina, pentsa, urteak eta urteak emango zituen Gilenek zuloan, agian hil arteko guztiak, auzia abokatu arrunt baten eskuetan jausiz gero”), Deia (“Hau da, gutxik menperatzen dute euskara maila idatzian urteak eta urteak euskaraz idazten pasatu badituzte ere, izan ere, ikasketak euskaraz burutu arren, Bilbon eskolaz kanpo topatzen duten giroan euskararen erabilera txikia da”), Elhuyar (“Jakin izan banu, egun dakigun bezala, urteak eta urteak biziko nintzela, beharbada neuk ere ez nukeen nire egoera publiko egingo”), Consumer (“Urteak eta urteak iraun ditzakete koloreek gainazal zurixkaren gainean, baita mendeak ere”), HABE 2 (“Ez dugu kasu guztietan egiten, urteak eta urteak beharko genituzkeelako”), Berria 22 (“Eta gerora ere, urteak eta urteak geroago ere, behin eta berriro, euskara batua begi onez ikusten ez zutenen ahotsak entzuten jarraitu dugu), EiTB 5, Euskaltzaindia…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urteak eta urteak 51: Herria 7 (“Bat ala bestea aspaldixkoan berantetsiak egia erran, urteak eta urteak baitu aipu direla!”), Berria 4 (“Urteak eta urteak egon dira txarrak, eta orduan promesa batzuk egin ziren”), Pello Salaburu 9 (“Urteak eta urteak geroago, Indurain izan zen txirrindularien artean txapeldun.”), Agustin Otsoa 4 (“Hala ere, urteak eta urteak dira han ez dela jende ederrik ikusi, bat ere ez”), Elena Touyarou 2 (“Pairamen urteak eta urteak desagertu ziren arriskuaren aitzinean”), Janbattitt Dirassar 2 (“Baina noiz izanen da noizbait hori? ez urteak eta urteak iragan-eta dudarik gabe?”), Menane Oxandabaratz 2 (“Ba, berriz pianoa har nezake, zeren eta ttipia nintzelarik, gaztea nintzelarik pianoa jotzen nuen, pixka bat, eta baditu urteak eta urteak ez dutala hunki... eta berriz gogoa jinez geroz musika jotzen artzea piano batean jar nintaike berriz”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, esapidea eta komeni da azpisarrera gisa jasotzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTEAK IZAN (3.ª pers.; intras. (al Sur) y trans. (al Norte)). a) (Con subordinada completiva). "Urtheak ditu hil dela, il y a des années, long-temps qu'il est mort" Dv. Urteak dira [...] alferkeriako oitura orretan bizi zerana. AA III 600 (cf. al menos cinco ejs. con -la en esta pág. y la anterior). Urtiak dira orren ederrik egiñ ez dala. Sor Bar 67. Urteak ditu behin Hazparnetik Baionara joan-jin egin zuela. HU Aurp 98. Urteak dira gizon ori Riktrudisen atzean dabillela. Ag AL 28. Urteak ditu holaxet beha nagola herri huntako laborarier. JE Bur 163s. Urtiak dira beren bijotza / ezagututen dotala. Enb 148. Urteak dira ezagutzen zaitugula. Lab EEguna 96. Erran dezagun haatik zenbeitek urteak badituztela Azkainen dabiltzala. Zerb Azk 29. Urteak baziren ez zuela ikusi. Mde HaurB 18. Urteak dituk ara joan zala. NEtx LBB 38. Urteak dira Gabirian ikusi nuela euskal antzerki bat. Vill Jaink 166. v. tbn. Urteak dira: Ag G 5. Kk Ab I 105. NEtx LBB 54. Urteak ditu: Etcham 118. Hainitzek kondatzen dituzte konbertitu direla dituzten urtheak. Ch I 23, 2 (SP itzuli diren geroztiko urtheak, Mst ützüliz gerozko urthiak, Ol onbidera-ezkeroko urteak). Urtheak Pirenetan Iberia zela. Hb Esk 8. (Sin subordinada). Urteak ditu, bainan atzokoaz bezain orroit, gogoan dakart. HU Zez 183. Gure gazte denboran, baditu urteak, etzen garbitasuna batere edatua. Zub 90. Badira urteak! Baiña ondiño etxat aztu bein Tomas Lodiri entzuniko au. Bilbao IpuiB 137. Noiztik ezagutzen det? Urteak dira. NEtx LBB 90Anhitz milla urthe, anhitz mende du, hemen gaudezilla. Ax 606 (V 389). Laur urte du, zuri beti iarrikitez, / higatzen naizela. O Po 18. Konsidera zazu eztuela hunein bertze urthe baizen etzinela munduan. SP Phil 32. Nola baita ogei urte ortik atere ninzela (AN, 1699). (s. XIX). Urte asko da urik edan eztodala saldaan ezpada. Mg PAb 55. Hanbat urthe badu kofesatzen naizela. Dh 220. Zazpi urthe badizü ene khariua / zütan ezarri nila ene amoriua. Etch 686 (tbn. en ChantP 364). Ez da urte asko oraindik arri ikatza ere arkitu dutela. Izt C 52. Zenbeit urthe bazuen Donibanen zela. Hb Esk 125. Zenbat urthe du lurrean naizela bizi. Dv LEd 275. Ni hona sartu naxela / direz hiru urte. Balad 218s. Orai du hamar urthe / dela Aita Saindu. Zby RIEV 1908, 607. Bazuelarik ordukotz urthe multzu on bat bizi zela erran dugun bizitzeaz, eritu zen. Jnn SBi 94. Bazuen lau ehun urthe hurbil izan zela egina. Elsb Fram 77. Berrogei eta zortzi urthe badü heben nizala. Ip Hil 122. Zenbeit urte baditu Panamako konpainiak "faillita" egin zuela. HU Zez 46. (s. XX). Oraindik ezta urte asko il zela. Goñi 111. Aitona il zala bi urte badira. Ag G 364. Gaur dira sei urte, nere anai maitea Pedro ito zala! Ill Testim 3. Sei urte bazittuan erri arren buru zala. Inza Azalp 67. Milaka urthe baitu zaudela gorderik. Ox 26. Hogoi eta lau urte baditu / bizi naizela zurekin. Etcham 150. Ermita aretan Mezarik emon eztala urte asko dira. Kk Ab II 68. Lau mila urthe bazuen Salbatzailearen beha zaudela gizonak. Zerb IxtS 81. Urte mordoxka bat da Eibar-en pelotari on bat sortu zala. SM Zirik 116. Gu bertsuetan asi giñala / dirade berrogei urte. Uzt Sas 173. b) "Urtheak ditu, il a l'âge requis" Dv. Guk badakigu, erantzun zuten, au gure semea dala, eta itsu jaio zala: baña ezdakigu, orain nola dakutsun; berari galde: urteak baditu (Io 9, 21). Lard 415 (Lç adin du, He adinik aski badu, LE badú adín, TB, BiblE badu adina, Leon adinetan da). Badakizu noski Irun hartu egin zutela berehala, joño arraioa, hori ezagutzeko badituzue urteak! MEIG IX 69s. c) "Egun urtheak ditu, aujourd'hui fait tant d'années que" Dv.

adib: urte 7 iz. pl. Urte asko. Urteak dira bizitza gaizto batean bizi zarela. Urteak behar dira horretarako, eta ni ez nago urteetarako. Urteetarako etxea badugu; gaur jarriko diote harri bat, bihar beste bat, hurrengo egunean adreilu bat, eta horrela. Urteetako sufrimendua. // baraila1 iz. Bizk. Zalaparta, iskanbila. Hor ibiltzen ziren aldra handiak, oihuka, deiadarka, garrasika; urteak dira horrelako barailarik etxean sumatu ez dudala. Ezkontzetan ohi diren baraila, jolas, dantza, jan-edanak. // heroina iz. Morfinatik eratorria den gaia, drogazaletasuna sortzen duena. 7.000 dosi heroina aurkitu dituzte. Urteak dira ez duela heroinarik hartzen.

urteak dira : Aizu (“Urteak dira testing proiektua udalekin eta Eusko Jaurlaritzarekin elkarlanean egiten dutela”), Elkar (“Konturatu gabe, urteak dira mahukak jasota margo batean buru-belarri sartzen ez naizela”), Deia (“Urteak dira honenbeste lanpostuko lantegirik sortzeko asmorik aditu dudanik”), Elhuyar (“Bularrekoan, adibidez, urteak dira tamoxifenoa erabiltzen dela”)…; urteak ditu: UEU (“Urteak ditu Goyenetche hila dela eta harekin sobera eskualdun zahar”)…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urteak dira : Berria (“Urteak dira pilota profesionala enpresa pribatuen esku dagoela”), Lopez de Arana (“Ruth, epa, urteak dira ikusten ez zaitudala, Mrs. Sunderland-en auzitik...”), Xabier Etxabe (“Urteak dira Jexuxi hainbestetan entzundako kontua egunkarian agertu zela”), Monika Etxebarria (“Ez dakit zer esan nahi duzun - esan zuen totelka -, urteak dira hona etortzen naizela”), Agustin Otsoa (“Hala ere, urteak eta urteak dira han ez dela jende ederrik ikusi, bat ere ez”)…; urteak ditu : Herria (“Urteak ditu hemen dabilala, kasik erran ginezake gure harriek ere ezagutzen dutela; hor joaiten da goizetan makila txar bat eskuan, geldituz eta miretsiz gure mendiak haize hego batek ongi leguntzen dituenean... edo gure herriko ur erreka, batean dirdiran apaltzearekin eta bestean uher edo gorritua ortzantz biharamunetan”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide-modukoa, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTEAK JOAN (ETA) URTEAK ETORRI, URTEAK JOAN URTEAK JIN. Año tras año; al cabo de los años. "Urtheak goan urtheak etorri [...], après bien des années" Dv. "Año tras año... Urtiak juan eta urtiak etorri, beti zaiñ..." Etxba Eib. "Urteak pasatu arren... Urtiak joan da urtiak etorri tta ezta aurrerapideik ikusten" Elexp Berg. Urteak joan, urteak etorri, Josetxok zazpi urte ebazanean, bere aittamak artu eben ikastetxera biraltzeko burubidea. Echta Jos 37. Egunak zabaldu ta egunak itxi, urteak joan ta urteak etorri, [...] sendo ta mardul egin nintzan. Ag G 209. Urtheak joan, urtheak jin, [...] mehatzen eta hiratzen dira paperak. Barb Sup VI. Urtiak juan urtiak etorri, Erraldoia zartu, zarra egin zan. Altuna 50. Urtiak juan eta / urtiak etorri, / Jeltzaletuko dira / uri ta baserri. Enb 60. Urteak yoan, urteak etorri, txikia azkenerako garaille. Ldi IL 168. Egunak joan eta egunak etorri, urteak joan eta urteak etorri, Usoaren osasuna gero ta okertzenago ari zan. Etxde AlosT 32. Urtiak juan da urtiak etorri, [...] legiak orrela jarraitu eben. SM Zirik 12. Urteak joan eta urteak etorri, 50 (berrogetamar) urteak bete zituen arte eskribitzen iraun zuen. Arti Ipuin 36. Ikasgu onek atarramentu aundiak ekarri zituen, urteak ioan eta urteak etorri. Zait Plat 23 (73 urteak ioan, urteak etorri). Urteak joan eta urteak etorri, ermiñta a arripillo bat eginda gelditu ei zan. Alzola Atalak 36. Urteak joan, urteak jin, Biarnoan egin ditu Paulek bere apezgoko urteak oro. Larre ArtzainE 151. Orain, urteak joan eta urteak etorri, besterekin erabili beharko lirake eskularruok. MIH 371. Urteak joan eta urteak etorri, Erraldoiari indarrak ahitu zitzaizkion. MEIG IX 105. v. tbn. Urteak yoan, urteak etorri: Akes Ipiñ 19. Erkiag Arran 107. Urteak joan eta etorri: FEtxeb 59. (Sing.). Urtia juan, urtia etorri / [...], / geruau geiau gogoratzen naz / neure baserri politaz. BEnb NereA 44. Ez ote gara euskaldunok [...], urtea joan urtea etorri, betiko haurtzaroan bizi? MIH 304. Parte zaharra deitzen genion guztiok, urtea joan eta urtea etorri. MEIG VII 40. URTEAK ETORRI (ETA) URTEAK JOAN. Urteak jin, urteak joan, orhoitzapen horien ondarrean errotik ezeztatzerat heldu zen emazteki dohakabea. JEtchep 60. Urteak etorri eta urteak joan urritu eta pobretu izana. MEIG IV 63.

adib: urte 9 iz. (Zenbait esapidetan). Urteak joan eta urteak etorri, erraldoiari indarrak ahitu zitzaizkion. Izokina gutxitzen ari da urtetik urtera. Urteak joan ahala, euskalkiak bereizten eta elkarrengandik urruntzen ari dira. Urtean behin besta ederra egiten dugu. // etorri1 2 da ad. (Esapideetan). Orduak joan, orduak etorri, Josetxo ez zen agertzen. Baina urteak joan, urteak etorri, gauzak asko aldatu dira gure artean. // joan 6 da ad. (Denbora adierazten duten hitzekin). Igaro. Joan den urtean. Joan den udaberriaren hasieran. Urteak joan ahala, euskalkiak elkarrengandik bereizten ari dira. Sasoia joan eta gero. Denbora joanez gerozko damua. || (Esapideetan). Orduak joan, orduak etorri, Josetxo ez zen agertzen. Baina urteak joan, urteak etorri, gauzak asko aldatu dira gure artean. // frantsestu 1 da/du ad. Frantses kutsua hartu edo eman; frantses bihurtu. Urteak joan urteak etorri, nabarmen ari zen frantsesten kultura. Arratsaldeko zazpietan afaltzen dudalako seko frantsestu naizela aurpegiratzen didate. Afrikako eta Asiako jendea nola frantsestu ez daki Parisko Gobernuak. Mauleko burgesia hori frantsestua zen arras; gutaz trufatzen ziren, gure mintzatzeko maneraz. // pobretu da/du ad. Pobre bihurtu. Ik. erromestu; txirotu. Izanik aberatsa, pobretu zen. Emakume bat da asko, etxe aberats bat pobretzeko. Euskal Herria, urteak etorri eta urteak joan, urritu eta pobretu omen da.

urteak joan eta urteak etorri 24: Aizu 2, Elkar, Deia 3, Berria 9, EiTB 2, Karmel, Argia; urteak joan urteak etorri 35: Elkar 2, Deia, Consumer 5, Berria 12, EiTB 4, Jakin 2, Karmel 3, Argia 5 (urteak joan, urteak jin 1), DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urteak joan eta urteak etorri (urteak jin) : Herria, Berria, Joseba Zulaika 2, Koldo Biguri 2, Josu Zabaleta, Anton Garikano, Josetxo Azkona, Iñaki Heras; urteak joan urteak etorri (urteak jin): Berria 3, Jose Angel Irigarai, Rafa Egiguren, Pablo Sastre, Eskarne Mujika, Anjel Lertxundi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapidea da. orduak joan orduak etorri aztertzean urteak joan eta urteak etorri ere jasotzea proposatu da.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabat ezabatzekoa da adibidea, lehendik jasoa baitago azpisarrera gisa urte sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da joan eta etorri sarreretan ere.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ohiko lexiaren atalean jasotzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTEAN Al año, anualmente. "Entre año, urtean" Lar. "Zerrama orrek egiten ditu bi azaldi urtean (B), esa cerda cría dos veces al año" A (s.v. zerrama). Garazikoek dute grazia errege baitarik hurtean irurogei et amabi florin (AN, 1415). ConTAV 4.2.1. Ama askoren seme askogaz / bear dau batu urtean. Lazarraga 1196r. Ea iuramentu egin daben, [...] eta zeinbat direan, urtean, ilean edo astean, gitxi gora beera. "Cada año". Cap 93. Garisumati kanpora urtian daozan egunetan. ZBulda 22. Bazkoko denbor onetan geienik eta urtean gutitan ez, hau bera gertatzen zaie bekatuz illak dautzan anitzi. Mb IArg I 277. Emon gura deutsut orain, urtean, illean, astean ta egun bakotxean egiteko adibide labur bat. Añ EL1 75. Urtian sarritxu konfesau ta komulgetan ezpada. Mg CO 219. Eman bearko diola urtean euneko amar, eta gañera urtean onenbeste, edo ainbeste anega-gari. AA II 191. Urthean zenbeit besta egun. EgunO in Arb Igand 174. Emaiten du, denbora berean, podorea, urthean nahi den egunean, besta haren zelebratzeko. JesBih 473. Urthean ilhabethe baten hautatzea. MarIl 3. Mila lüseki ezpeitirozü urthin zure büria haz. 'Avec trois mille francs par an'. Etch 496. Jaun Gregori, / urthean zenbat duzu irabazten? Arch Fab 227. [Landa harrek] bazakhartzan urthean bihi suerte bi. Gy 27. Urthean arbola bat landatu izan balute! Dv Lab 315. Urthean hoinbertzeko bat segurtatu zion ezkila joileari. Laph 154. Izar eder bat ateratzen da / urtean egun batean, / urtean egun batean eta / hura San Juan goizean. Balad 187. Asieran urtean 10 bando baziran ere, gero urtean 60 ziran. Alz STFer 127n. (s. XX). Guardagoko irabazia: urthean sei ehun libera. Ox 192. Urtian badira bi sasoin Orriagan biltzen direla beilari anitz. Zub 77. Españiko gobernuari urtean onenbeste miloi ematen dizkagu. Ldi IL 156. Urtean geixâgotan balitz Doniane! Or Eus 286. Ektareako amar metro gutxienez ematen ditu urtean. Munita 66. Bataz beste urtean sei egunetan egiten zuan len euria. Ib. 142. Urtean 300 (hirureun) egun lan egiten zuen. Arti Ipuin 36. Lau meza urthean emanazteko. Larz Senper 34. Nik illean kobratzeko egin nai nuan, bañan nagusiak esan zidan urtean ordainduko zidala. Salav 34. San Mateo jaietan Logroñoko erriak bere egunik agirienak oi ditu urtean. NEtx LBB 50. Urtean egun baten egiten dogu jaialdi bat bertan. FEtxeb 121. Urtean zortzi edo amar bat txekor azi. BBarand 117. Urtean bederatziren bat hilabete Euskal Herritik kanpora. MIH 366. v. tbn. INav 159. AA III 590. Izt C 174. Zab Gabon 109. HU Zez 204. Echta Jos 312. Ag G 124. Zub 94. JMB ELG 123. Eguzk GizAuz 147. Akes Ipiñ 24. JAIraz Bizia 14. Urtian bein baiño konfesetan eztanak. Zuzaeta 45. Urtean begin (Sal, 1780). ETZ 163. v. tbn. Urt(h)ean behin: Mat 9. Harb 440. Ax 532 (V 342). SP Phil 502. Tt Onsa 179. FPrS 15. Gç 215. Bp I 47. Mercy 6. CatLan 14. CatLuz 19. UskLiB 82. CatJauf 86. CatS 7. JE Bur 82. Konfesetea gitxienaz bein urtean. Bet 11. Ezteuzku aginduten Elexiak bein bakarrik baño urtian komulgetia. Astar II 230. Balitz sarritan gabon eguna, / bein baino urtean eztalez! Azc PB 94. Zer denboraz egin bear da urtean beñgo komunio au? AA I 477 (v. tbn. Mg CC 207 urtean beingo komunioa). Urtean beingo soiñu ospatsuak. Mok 12. Urtian beingo dibersiyua / ezta gauza alrebesa. Tx B I 194. Urtean-beingo otorontza. SMitx Aranz 100. v. tbn. OA 147. Xe 345. Hirur aldiz urthean. Harb 455 (Hm 186 urthean laur aldiz, Mdg 136 laur aldiz urtian, Inza Azalp 6 urtean amar aldiz, Zub 25 urtian bi aldiz, Ir YKBiz 33 urtean iru aldiz). Urthean hiruretan, bazkoz, mendekostez eta eguerriz kofesaturik. Ax 533 (V 343) (Lg II 123 urthean hiruretan, Mercy 20 urthian biga edo hiruretan, Mg CC 166 e Ibiñ Virgil 112 urtean birritan, Jnn SBi 125 urthean bietan). Zenbat kortezale ehunetan urthean sartzen dira Prinzearen ganbaran.

def: urtume 1 iz. Urtean sortutako adarra. Ebakitzen duzunean zuhaitz bat eta berriz hartatik urtumeak eta adarrak sortzen direnean. 2 iz. Urtean jaiotako umea. // adib: urte 9 iz. (Zenbait esapidetan). Urteak joan eta urteak etorri, erraldoiari indarrak ahitu zitzaizkion. Izokina gutxitzen ari da urtetik urtera. Urteak joan ahala, euskalkiak bereizten eta elkarrengandik urruntzen ari dira. Urtean behin besta ederra egiten dugu. // aukera 3 iz. Zerbait egiteko gertatzen den ahala edo egokiera. Ik. mentura 2. Hemendik aurrera urtean aldizkariaren bi zenbaki ateratzeko aukera izango dela. Emakumeak ez zuen garai hartan ikasteko aukera handirik. Atzerrira ateratzeko aukerarik ezagatik. Euskarari giro berri honetan zabaltzen zaizkion aukerak eta ate berriak. Irabazteko aukera alferrik galdu. Ekainekoaz gainera beste aukera bat dute irailean. Aukera ederra eskaintzen dio arlo horretan ari nahiko duenari. // baserri 1 iz. Landan bakarturik dagoen etxea, nekazaritzako edo abeltzaintzako lurrak dituena. Joan de Bargas zeritzan jaun baten baserri bat, bere soro eta lurrekin, urtean honenbestean, hartu zuen. "Cortijo" deitzen diren Andaluziako baserri modukoak. Etxejaunaren ametsa baserria osorik uztea izaten da. Baserri jabe guztiek elkar hartu beharko lukete. Atsegingarri zitzaion baserriko lanetan astia ematea (Ik. baserri lan). Baserriaren irabazpideak. Baserrian eta kalean. Industriak hartu du baserriaren tokia. Baserri turismoa. // bat 6 (Zenbaki baten eskuinean). Gutxi gorabehera. Ik. beherago 12. Hamar bat etxe: hamar etxe gutxi gorabehera. Handik berrogei bat egunera itzuli zen. Sei bat liburu erosi zituen. Urtean hamar bat mila euro ematen dizkio. Lau bat mila astean. // bederen lok. Behintzat, gutxienez. Urtean behin bederen. Erdia bederen. Bi kilometro bederen zabal. Alaitasunez ez bada ere, gogo onez bederen. Baimena ez izanagatik, izan balu bederen gizon sendo baten itxura. Bereizkuntza, ordea, nik bederen, ez dut garbi ikusten.

urtean : Aizu (“Kopuru horiek hondoratu egiten dituzte Arabako mahats-biltzaile txikiak eta kooperatibak, urtean 100.000 edo 200.000 botila ekoizten dituena ezin baita lehiatu upategi erraldoiekin aterki beraren pean”), Arabako Batzar Nagusiak (“Diputatu nagusiak idazki bat bidali behar die Biltzar Nagusiei eztabaida baino hirurogeita hamabi ordu lehenago, eta idazkian azaldu behar ditu Foru Aldundiaren ildo nagusiak Arabako Lurralde Historikoaren egoerari buruz, baita urtean araugintzaren arloan egitea aurreikusten duenari eta hartu nahi dituen neurriei buruz ere”) Deustuko Unibertsitatea (“Dohaintza anonimoak guztiz debekatuta daude, eta pertsona fisiko edo juridiko batengandik jasotako dohaintzen muga 100.000 eurokoa izango da urtean”), Elkar (“Txostenak urtero edo urtean birritan egiten zirela kontuan izanik, ipuin baten antzera hasi eta buka irakurtzekoak ziren gehienak”), Deia (“Gertatu zena, jendea euskarazko lanak biltzen hasi zela eta liburu batean egiteko gaia bazen; hori gertatu zen Itxaro Bordarekin, bere lehen liburua atera genuen 1984an, eta hor hasi ginen liburugintzan, orain urtean 6-7 liburu egiten ditugu”), Elhuyar (“Erresuma Batuko gobernuak eskatutako txostenaren arabera, urtean 220 milioi euro gastatzen dituzte ikerketen argitalpenak bideratu eta eskuratzeko”)…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urtean : Berria (“Artigasko plantak 8.642 metro koadroko azalera izango du, eta 350.000 metro kubo lixibatu tratatu ahal izango dira urtean”), Elizen arteko Biblia (“Urtean hiru bider Salomonek erre-opariak eta bake-opariak eskaini ohi zituen Jaunarentzat eraikia zuen aldarearen gainean, eta intsentsua erre ohi zuen Jaunaren aitzinean zegoen aldarean. Horrela bukatu zuen tenpluaren eraikuntza”), Txiliku (“Beatriceren mamuak han hartzen du atseden ia urte osoan, urtean egun bakarrez irteten baita: irailaren 11n”), Asisko Frantzizko (“Urtean behin, San Mikel goiaingeruaren jaiegunez, ministro bakoitza bere anaiekin bil daiteke, nahi duten lekuan, Jainkoari dagozkion gauzei buruz jardutera”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Oso erabilia eta ez da hain automatikoa, eta azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTEAN URTEAN (Lar, Añ). "Cada día, cada año, cada mes, [...] egunean egunean, urtean urtean, illean illean" Lar. "Anualmente, urtean urtean" Añ. "Añalmente" Ib. Aita Santu Erromakuak urtian urtian konzedietan deutzana, onei Erreiñuboi. ZBulda 1. Gabon gabean beti, apaltzen genduala, / entzun neutsan amari, urtean urtean, / kontutxo bat polita. AB AmaE 388 (v. tbn. 217). Beste onenbeste ein biar da ortuari guztiyakaz, urtian-urtian aldatu lekua. NecCartV 75. Ardan-potok egun bat / urtian urtian / ona emango digu / bizi dan artian. Urruz Urz 61. Aita Santuak urtean urtean esaten dau gaberdiko Mesea ordu bi lenago, amarretan. Ezale 1897, 7b. Urtian-urtian Diputaziñuan [...] pagetan daben diruen ganetik. ForuAB 99. Batxiller ikastaldijan beti goirengo mallea, sobresaliente, arrapateban, urtian-urtian sarija bereganaturik. Kk Ab I 108. Beraunen goralbenez urtian-urtian / jaiak egiten dira illonen bostian. Enb 86. Urtean-urtean landara barriek sartu ta lengoak yorratuaz. Akes Ipiñ 20. Bere gurasuaik urtian-urtian juaten ziran Jerosolin-era Igaratz jai nagusittan. Arriand Lc 2, 41 (BiblE urtero). Urtean-urtean ilten ei dabe erdibanan txarria gurasoen etxean. Alzola Atalak 56. v. tbn. Urtean-urtean: Ker Lev 25, 53.

urtean urtean 3: Berria (“Klenbuterola dela, odol-poltsen plastikoa dela, urtean urtean baino kirolari gehiago ageri zaigu susmopean”), EiTB 2 (“Gainera, azpimarratu duenez, urtean urtean, jendeak errespetu gutxiago dauka”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urtean(-)urtean 9: Lopez de Arana 2 (“Jainkoarren - jaulki zuen Phil Sandbournek bat-batean -, hiri honetako neskak urtean urtean baino politagoak dituk.”), Juan Garzia 4 (“Aipatu ditut dagoeneko, oker ez banago, suizidioak; bada, urtean-urtean sarriago gertatzen dira”), Pako Aristi (“Gu ibili garen bezala ibiltzeko, urtean urtean pieza berriak ikasi behar dira”), Koldo Izagirre (“Urtean-urtean urrilako bigarren igandean erromeria izaten da Urkiolan.”), Gotzon Garate (“Urtean-urtean eguberriz Bilboko polizia-buruari eta alkateari opari bikain-bikainak egiten zizkien”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da, esapidea eta komeni da azpisarrera gisa jasotzea, egunean-egunean formarekin egin den bezala. Bide batez, hilean-hilean adibide azaldua azpisarrera egitekoa da.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.

Txostenaren laburpena

aste, egun, mende, ordu, urte + bete (+ -th-) bereiz idatziak 173 dira OEHan / 89 EEBSn; marratxoz lotuak 3 / 1; loturik idatziak 147 / 223; aste bete 9 / 14; aste-bete 0 / 1; astebete 15 / 41; egun bete 4 / 0; egunbete 0 / 1; mendebete 0 / 1; ordu bete 81 / 89; ordu-bete 3 / 0; ordubete 57 / 61 (oren + bete osaerakorik ez da agertu); urte bete 79 / 48; urtebete 75 / 119. OEHko gehienak HMkoak dira (B-G 276, IE 11, EB 36).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) aste + bete: ik. OEH argitaratuan jasoak: aste bete 9 (Astar II; Itz Azald; Echta Jos 2; Urruz Zer; Enb; Eguzk GizAuz; Arti Ipuin; Lab SuEm; Ox); astebete 13 (Apaol; A Ardi; ArgiDL; Kk Ab II; NEtx Nola; JAIraz Bizia; Mde HaurB; Etxde JJ; Osk Kurl; NEtx LBB; Berron Kijote; Etxba Eib; Gte Erd), eta astebetegarrenean 2 (Echta Jos); b) egun bete 4: G 1 (Zait Sof); IE 2 (Gy, HU Zez); EB 1 (Mde HaurB); c) ordu + bet(h)e 141 dira: ordu bete 81: B 26 (Mg CO, JJMg BasEsc, fB Ic I, Astar II, AB AmaE, Azc PB, Ag AL, Kk Ab II, Otx, Balad, Bilbao IpuiB, SM Zirik); G 51 (Mg CC, Izt C, Lard, Xe, Sor Bar, Zab Gabon, Arr MAy, Ag G, Goñi, Urruz Zer, EusJok, Or, Tx, Ldi BB, Lab, Lek EunD, Anab Aprika, Uzt, Ugalde Iltz, MAtx Gazt, Azurm HitzB); IE 1 (Izeta DirG); EB 3 (Osk Kurl; Arti); ordu-bete 3: B 2 (Bilbao IpuiB, Alzola Atalak); G 1 (Lard); ordubete 51: B 11 (Ag, Echta Jos, Kk Ab II); G 27 (Apaol, Ag G, EusJok, TAg Uzt, EA OlBe, Etxde, NEtx LBB, Or QA, Txill Let, Ugalde Iltz); IE-EB 13 (Mde Pr 2; Osk Kurl 8; Mde HaurB 3); eta ordubete garren B 1 (Otx); ordubete-garren B 2 (fB Ic III, Echta Jos); ordubetegarren G 1 (Or SCruz); ordubetegarrengo G 1 (Bv AsL); ordubetetsu G 1 (Etxde JJ); d) urt(h)e + bet(h)e 154 dira: urte bete 79: B 27 (Añ, Mg, JJMg BasEsc, fB Ic I, Astar II, AB AmaE, Azc PB, Ag AL, A BGuzur, Enb, Bilbao IpuiB); G 46 (Cb Eg II, Ub, Mg CC, AA, Echag, Izt C, Lard, Sor, Zab Gabon, Arr May, Urruz Urz, Muj PAm, Or Mi, Tx B, Alz Ram, Ldi IL, ABar Goi, JAIraz Bizia, Zait Plat, Salav, Berron Kijote); IE 4 (SP Phil, Gy, Dv Lab; CatB); EB 2 (Osk Kurl; MEIG); urtebete 75: B 27 (Añ GGero, Mg PAb, Ag Kr, Echta Jos, Kk Ab II, Altuna, Or Tormes, Enb, Balad, SM Zirik); G 32 (AA I, Echag, Lard, Aran SIgn, Goñi, EusJok, ArgiDL, Or Eus, ABar Goi, Etxde, NEtx, Zait Plat, And AUzta, Ibiñ Virgil); IE 3 (Mde Pr, Mattin); EB 13 (MEIG, Mde HaurB).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) aste + bete 56 dira: aste bete 14: B 1 (S. Onaindia); G 4 (A.M. Labayen, J. Gaztañaga, M. Lekuona, R. Zapirain); EB 9 (Hizkuntza, X. Iruretagoiena, J.I. Paul Arzak, A. Zelaieta, X. Olarra, J. Ormazabal, A. Otxoa, Egin, Aizu!); aste-bete B 1 (B. Aurre-Apraiz); astebete 41: B 3 (J.A. Zabala Arana, J. Ortaraz); G 2 (A. Zavala, J.A. Irazusta); EB-EgAs 36 (J. Jauregi, P. Uribarren, J. Olazabal, J.M. Odriozola, F. Mendizabal, Euskal Herria, Txill, HAEE, Arantzazuko..., J. Iturralde, P. Sastre, G. Garate, A. Eguzkitza, X. Monasterio, X. Gereño, P. Aristi, J.M. Irigoien, P. Zabaleta, J. Lizarralde, I. Urbieta, F. Ibargutxi, Tom Sawyerren..., A. Uranga; F. Krutwig; La Voz de Euskadi, GAO, Egin, Urraspide); b) egunbete EB 1 (V. Huici Urmeneta); c) mendebete EB 1 (Txill); d) ordu + bete 88 dira: ordu bete 26: B 6 (F. Bilbao, Oñati, S.T. Rekalde, F. Zubiaga, Kirikiño, Osk); G 5 (A.M. Zabala Echeverria, T. Alzaga, Orixe, T. Iakakortexarena, Ataño); EB 15 (J.I. Iglesias, J. Bergara, E.J., U. Larramendi, Gramatika Batzordea, I. Tapia, X. Gereño, A. Valdes, A. Eguzkitza, A. Lertxundi, L. Dorronsoro, Tom Sawyerren..., J. Ormazabal, X. Portugal, Unesco-ren...); eta ordu betetsu EB 1 (Euskal kulturaren urtekaria); ordubete 60: B 3 (Karmel, J. Kerexeta, B. Larrakoetxea); G 7 (B. Gerra, J. Etxaide, A. Arrinda, B. Latiegi, I. Begiriztain, E. Zipitria); EB 47 (J.I. Iglesias, A. Sarriegi, Baietz, Kuxkux, Hizkuntza, M. Gartzia, B. Urkizu, Elhuyar, K. Santisteban, J. Aztaparretako, X. Gereño, I. Mendiguren, J. Lasa, S. Garmendia, J.A. Mujika, A. Lertxundi, P. Ezkiaga, J.M. Mendizabal, Amazonetako indioak, F. Ibargutxi, A. Sarriegi, I. Tapia, J. Apalategi, Egin, E.J., GAO, BEO, J. Agirre, J. Lasa, Argia, I. Uharte); EgAs 3 (Euzkadi, Basarri, Zer); eta ordubetetsu EB 1 (Txill); e) urte + bete 168 dira: urte bete 48: B 2 (S. Onaindia); G 6 (E. Erkiaga, Gure mixioak, J.M. Bastarrika, S. Onaindia, J. Azpeitia); EB 35 (A. Eguzkitza, I. Baztarrika, I. Sarasola, J. San Martin, J.A. Arana Martija, Euskal kulturaren urtekaria, Kuxkux, J.M. Arrieta, F. Mendizabal, G. Nazabal, G. Aldabaldetreku, I. Mendiguren, U. Larramendi, Zeu zeutara, X. Kintana, T. Peillen, J. Sarrionaindia, A. Ormaetxea, L. Dorronsoro, P. Aristi, Ardia, X. Etxaniz, X. Mendiguren Bereziartu, Egin, GAO, Ene Bada!, Argia); EgAs 5 (La Voz de Euskadi, Deia, T. Garmendia, J.M. Alday, Zer); urtebete 119: B 1 (S.T. Rekalde); G 15 (J.A. Ugarte, E. Urroz, A. Arozena, A. Ibiñagabeitia, S. Mitxelena, J. Etxaide, L. Akesolo, A. Zavala, D. Garmendia, S. Arambarri, J.L. Iriarte, I. Begiriztain); IE 1 (Herriz Herri); EB 91 (M.A. Elkoroberezibar, E.J., Kondaira-Lurraldeei..., Gipuzkoako Ekonomia, GAK, Ondare eskualdaketa..., Oinarrizko Legeria..., UZEI, Kuxkux, J.M. Olanga, Vill, J. Agirre, Euskal Estatistika-Erakundea, J. Intxausti, M. Aramendi, I. Zaldua, P. Saez, Balea eta euskaldunak, F. Olariaga, I. Mendiguren, M.A. Barcenilla, Argia, UEU, I. Iñurrieta, Txill, J. Goikoetxea, J. Iturralde, J. Zabaleta, A. Ormaetxea, X. Galarreta, B. Hidalgo, X. Olarra, K. Navarro, B. Atxaga, X. Mendiguren Bereziartu, Gabai, J. Etxaide, I. Tapia, Egin, J.R. Etxebarria, GAO, BEO, Egin, Euskaldunon Egunkaria, EHAA, Habe, Hemen, A. Egaña, Argia, Eguna); EgAs 11 (Bertsolari txapelketa, Amatiño, La Voz de Euskadi, Deia, J. Aierbe, X. Kintana, I. Uria, J.M. Etxaburu, Zeruko Argia, Arrasate Press).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

aste bete : DFrec 11, AB38 1, AB50 3, LurE / astebete : DFrec 11, AB38 6, AB50 18, HiztEn, Euskalterm 2; astebetekari : AB50 1; egunbete : AB38 1, AB50 4; mendebete : AB38 1; mendebetetze : DFrec 2; ordu bete : DFrec 9, AB50 3 / ordubete : DFrec 14, AB38 10, AB50 8; urte bete : DFrec 20, AB38 2, AB50 8, Euskalterm 1 / urtebete : DFrec 32, AB50 30, HiztEn-LurE, Euskalterm 3; urtebeteka : Euskalterm 1.

Euskaltzaindiaren Arauak

urtebete pasatu zuen Ameriketan; *urtebete bat egon zen gaixorik e. urtebete egon zen gaixorik.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-bete.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-betetze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTEBETETZE EGUN. "El día de cumpleaños. Biar da nere urtebetetze eguna" Elexp Berg. Herodesen urthebethetze egunean, Herodiada delakoaren alaba dantzatu zen gortearen aintzinean. Leon Mt 14, 6 (Or urtebetetze egunean; Ker urte-betetea elduta, BiblE urtebetetzekoan; He, TB, Ip sor egun, SalabBN sortze eguneko, Ur (V) jaijotzako egun, Ur (G) jaiotz egun, Dv, Echn, BOEanm 1306 sort egun). Zaldi, lukainka, solomo, edari eta diru aren bitartez igaroriko urtebetetze-eguna. Bilbao IpuiB 97. Urtebetetze eguna zuan / berak, biaramonean. Basarri 88. Mutikoak maixuari, bere urte-betetze egunean. Olea 8.

adib: urtebetetze iz. Urteak betetzen diren eguna, jaiotegunaren urtemuga. Ik. egun 5. Bere hamabosgarren urtebetetzean. Martaren urtebetetzea ospatzeko. Urtebetetze eguna.

urtebetetze(-)egun 108: Aizu 7 (“Urtebetetze egunean hiltzeko aukerak urteko beste edozein egunetakoak baino ugariagoak dira”), Elkar 8 (“Ados, aita, baina gure urtebetetze egunean gurekin izango zaitugu, ezta?”), Karmel (“Sail honetan, alde batetik, maiatzaren 1ean, Gotzon Garate-ren lagunen bileran Loiolan, kantatu ziren bertso hautatuak dakartzagu eta, bestetik, ustekabeko heriotza baterako eta urtebetetze egun baterako jarritakoak”), Deia 11 (“Aitonaren urtebetetze eguna”), Consumer, Berria 28, EiTB 37, Argia 3, Erlea 3, DiarioVasco 8, Uztarria.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urtebetetze(-)egun 75: Berria 6 (“Nire urtebetetze egunean, opila ekarri zidaten erizainek”), Herria (“Larunbat goizean Herriko Etxean omenaldi bat egin diote bere urtebetetze egunean”), Iñaki Mendiguren (“Leihoan ilunpetan, bien arteko azkeneko topaketa gogoratzean, Harryk pentsatu zuen zorte handia zela hamahirugarren urtebetetze-egunera iristea ere”), Eduardo Matauko (“Goizean goiz R. eleberrigile ospetsuak, mendian hiru opor-egun eman ondoren atzera Vienara itzuli zenean, egunkari bat erosi eta gainetik data begiztatu bezain laster, bere urtebetetze-eguna zela gogoratu zuen”), Aitor Arana (“Osaba eta biok ere orgasmo biziek astindu gintuzten, ni hirugarren aldiz ene urtebetetze eguneko goiz hartan”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

urtebetetze formaren sinonimoa da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urtebetetze sarreran.

Euskaltzaindiaren Arauak

iz. 'sagar-mota'.

Forma baten adiera(k)

sagar-mota.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-buru.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

urte -- (urte(e)tan sartu, urteetan aurrera joan, urte(e)tan aurreratu...).Entrar en años. * Urtietan bezela birtutian zijuan aurrera. Bv AsL 90 (v. tbn. urteetan aurrera joan en Lard 150, Ag G 145 y Salav 29). Urtietan aurrera juanda asi banintzan be. Gerrika 164.

LB: “Kolpistek, izan ere, modu burokratikoan ordenatu beharra zeukaten milaka desagertu eta erail haien egoera juridikoa, eta urteetan aurrera joan ahala egin zituzten haien heriotzari buruzko inskripzio espediente berantiarrak” (Berria); EPG: “Iltzez eta burdinazko atalagaz sendoturiko atearen bi orriak ireki ziren alderik alde, eta handik mairu batzuk irten ziren, poliki ibiliz, horietako bat, urteetan aurrera joandakoa, gobernadorea izan liteke” (Jon Alonso); ETC: “35 urteko elgetarrak maila jaitsi eta kolpea galdu du urteetan aurrera joan ahala” (Egunkaria), “Begira Karpin! Urteetan aurrera joan arren, zezena dirudi.” (Berria)

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: urteetan gora joan ad. lok., ad. da envejecer.

urte 4 iz. pl. Adina, urte kopurua. Lilurak oro itzaltzen dira urteekin. Bakoitzaren urteei, osasunari, indarrari, eginbeharrari eta bizierari begiraturik. Zure urteak banitu. Kopetako zimurrek urteak gehiagotzen zizkioten. || (urteetan sartu, urteetan aurrera joan eta kideko esapideetan). Haurrak izateko urteetan igaroa zen. Gurasoak urteetan aurrera samartuak zirelako. Urteetan aurreratuxea nagoenez gero. aurrera 4 adb. (Denboraren iragatea adieraziz). Urteak igarri gabe doaz aurrera. Arratsaldea aurrera zihoan. Ez ginen bide guztian gelditu, orduak aurrera zihoazen-eta. Adinean ere aurrera goaz eta, horra, ezkontzeko asmoa hartu dut. Samuel urteetan aurrera zihoan.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jaso liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da urte, aurrera eta joan sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTETAN (ETA) URTETAN. Durante muchos años. Nere adiskide errepublikano batek ala esan oi dit: Euskal-erriko apaizentzat, urtetan urtetan dotrina zar trakets ta baldar ori erakustea lotsa aundi bat izan dala. Lab EEguna 107. Itxasoa ziaro aserretuko ba litzake, denak Jesus batean eramango lituzke, urtetan eta urtetan gañerako gizoneri zantzurik iritxi gabe. JAIraz Bizia 13. Bere eragitez sortutako ume maitagarri ura, bere besotan noiz artuko eta maiteki noiz laztanduko urtetan eta urtetan zai egon zen. Etxde JJ 234.

urtetan eta urtetan 12: Elkar 3 (“Pablo Milanés da kantari hori, arestian aipatu dudan Silvio Rodríguezekin batean ibili ohi zena, garai batean, gaztetxo maitabera askori eta gaztenahi gaztanbera ez gutxiagori hornizio sentimentala eskaini diena, urtetan eta urtetan”), Elhuyar (“Japonian, 9 magnitudeko lurrikararekin batera, urtetan eta urtetan metatutako tentsioak uhartea bi metro eta erdi ekialderantz mugitzea eragin zuen”), Berria (“Euskal herritarren poltsiko zaurtuetatik ateratako diruaz, urtetan eta urtetan ordaindu zaizkien euskara ikasteko liberazioei batere emaitzarik ez ateratzea ari ziren zuritzen”), Jakin 3 (“Etxe lanetarako gai da ordea ta laguntza eta itzal aundia eman dezake oraindik urtetan eta urtetan Euskal-Erriari...”), Argia (“Lorategi bat diseinatzen denean bezala egin behar da lan basoan, hau da, jartzen dena irabazi eta irabazi izango da urtetan eta urtetan”), Erlea 2 (“baina urtetan eta urtetan hausnartu eta idatzitako lanak”), Uztarria (“Urtetan eta urtetan, osatuz: erantsi eta erantsi”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urtetan eta urtetan : Jon Muñoz 3 (“Ezkongaia, gonazalea, ondo bizizalea, libertinoa, xelebrea... Ni bezalako iloba batek urtetan eta urtetan maite eta miresten duen pertsona horietakoa, harik eta iloba hori egia gordinaz jabetzen den arte”), Anjel Lertxundi 2 (“Urtetan eta urtetan kalesatik ikusitakoek ikuspegi ederreko talaia eskaintzen zioten Norari, gaurko juzkuak bihar sos baten itzala baino askoz ere balio urriagoarekin gera litezkeela ulertzeko orduan”), Bernardo Atxaga (“Bestalde, nekatutako pertsona baten aurpegia zen berea, urtetan eta urtetan txit goiz jaiki eta errepidez errepide ibilitako norbaitena, eta hantxe zeuden ezinbestean begi-azpi puztuak eta ezpain apur bat indarge eta kolore makaldukoak”), Koldo Zuazo (“Etxe lanetarako gai da, ordea, ta laguntza eta itzal aundia eman dezake oraindik urtetan eta urtetan Euskal Erriari”), Fernando Rey (“Urtetan eta urtetan, Turindik urrun egon nintzen bitartean, belarrondoko-aurpegi haren irudia gorde nuen gogoan”), Josu Zabaleta (“Nahi gabe, jakin gabe, urduritasunaren zalapartan, elkarren salakuntzetatik defenditzeko, bere grina bizi eta beste atsekabe bezala adierazten ditu bakoitzak, urtetan eta urtetan nire gogoaren neke izan ditudanak”), Anton Garikano (“Ez zen soilik urtetan eta urtetan etxe hartan bizi beharra”)…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Bi adiera ditu (‘urte askoan’ eta ‘denbora luzean’) eta azpisarrera gisa jasotzekoa, urteetan eta urteetan forman.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

urte -- (urte(e)tan sartu, urteetan aurrera joan, urte(e)tan aurreratu...).Entrar en años. * Larru gorrian ta deus ere bage gatoz guziok emengo lurgañ ontara ta urteetan sartu ta anditu ta ere, itsu arkitzen dira gutatik beinzat anitz. Mb IArg I 221 (v. tbn. Lard 149 y MAtx Gazt 33 urteetan sartu, Astar II 240 urtetan sartu). Ez nintzan baitaratu olertirako ere on zala, urteetan sartutxo nintzan arte. Or (in Gazt MusIx 10).

LB: “Urteetan sartuak direnek ondo gogoratuko dute telebistan ematen zituzten marrazki bizidun horiek.” (Berria); EPG: “Berez, lanean ezagutu zuten elkar, eta Frantzian urte asko egin ondoren, berriro itzuli eta zahartuta ezkondu zen gizona, bera bezala urteetan sartutako emakume batekin” (Ramon Saizarbitoria); ETC: “George eta Anne 80 urteetan sartuta daude eta bikotea osatzen dute; musika klasikoko irakasle erretiratuak dira biak” (Berria).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

Elhuyar: 0; Adorez: 0; Labayru: 0

urte 4 iz. pl. Adina, urte kopurua. Lilurak oro itzaltzen dira urteekin. Bakoitzaren urteei, osasunari, indarrari, eginbeharrari eta bizierari begiraturik. Zure urteak banitu. Kopetako zimurrek urteak gehiagotzen zizkioten. || (urteetan sartu, urteetan aurrera joan eta kideko esapideetan). Haurrak izateko urteetan igaroa zen. Gurasoak urteetan aurrera samartuak zirelako. Urteetan aurreratuxea nagoenez gero.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera gisa jaso liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da urte eta sartu sarreretan.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

urtegarren 12: Echta Jos 6 (adib.: "Amar urtegarrenean polito ekian irakurten", "Urtebittan ibili zan urrunetan, da amazazpi urtegarrenean etxeratu zan mutil morrosko galanta", "Arin da polito ikasi eban Josetxok euskera berbetan, da bost urtegarrenean, egitten ebazan Mundakara ta ostera joan-etorriak, edozer gauza eroaten edo ekarten"), Or 4 (adib.: "Bizibide ontan, lau urtegarreneko diru-mordo bat aurreratu neban", "Mistral sortu zenetiko eun urtegarrenean argitara nai ta arnaska ibili gara", "Bertsolariak oitura baitu / esaten urtegarrena, / bertsu-lan oni jakin, zer urtez / eman diodan azkena: / Kristo jaiorik emeretzireun / ogei ta amalaugarrena"), MEIG 2 ("Sakelik ere ez du, arotz-arkeologoek daramaten metroa gordetzeko, dena neurtu behar baitute hoek luze-laburrez nahiz hirurehun urtegarrenez", "Donostia erre zuteneko ehun urtegarrena") // Ik. ap. DRA: Herr 1960 ("Aurthen ehun urthe, oraiko Gernikako Arbola landatu zutela. Nor edo nor ez bide dute gure urthegarren horiek guti harrituko").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

urteagarren 1, L. Ayesta ("Oneik kanbietan dira urteagarrenean, eta ganaduak tasetan dira iru ilabetetik iru ilabetera"); urtegarren 3: Zer 1977 ("Urtegarren aretan ezkondu zan Santxo, Kastelerriko buruzagiaren alaba Munia'gaz ezkondu be"), Azurm ("25 urte da Orixe hil zela, eta laster, jaio zela 100 urtegarrena egingo digu"), A. Eguzkitza ("Gure Luisi ez zitzaion Jainkoari eskerrak inoiz horrelakorik gertatu — oraindik sendo zegoen: hiru urtegarrenean haatik total jota helduko zitzaigun etxera"); urtegarrengo 1, D. Garmendia ("Bi urtegarrengo, ordea, auek ere artu eta Prantzi-ra atzerriratu zituzten eta santutegiko edergarri asko lapurtu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

urtegarren : DFrec 2 (Deia: "460 urtegarrena dela eta", "bere heriotzaren urtegarrenean xxx-ren mezua bizirik"), AB50 3 // Ez dugu aurkitu ap. AB38, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

urtegarren EuskHizt (1930 G. er. urteurrena), HiruMila, DRA // Ez dugu aurkitu ap. ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, Lh DBF, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

urteurrena.

Euskaltzaindiaren Arauak

Zub. adlag. 'urtero'.

Atzizkien araberako erabakiak

-kal.

Erabileremu dialektala

Zub. batez ere.

LBeh (2012-05-30): urteko 14133.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: urteko 10446.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTEKO (gral. ap. A; Lar, H; -th- SP, Urt II 112, Ht VocGr 328, Dv, H). Ref.: A; Elexp Berg. a) (Adnom.). Del año, anual. "De l'année" SP. "Anniaga, en Murcia, urteko alogera" Lar. "De l'année. Urtheko ogia" H. "Urteko euriak urtean jausi bear dabe (V), urteko euriak urtean erori bear dute (G), las lluvias del año deben caer dentro del año" A. Urtheko egunik luzena. Lç Cal a 5v. Urtheko orzillare guziaz barurtuko dira. Harb 427. Karta denborak dire urtheko laur aroetan, belhartzean, udan, ihartzean eta negian. EZ Eliç XXXVII. Urtheko besta buruetan bedere, Iainkoarekin mintza bedi. Ax 548(s. XIX). Nola egiten ere dute beren urteko komunioa? Mg CC 208. Errentak nekez pagatzen, urteko artoaren beldurrez. Ib. 151. Astiaren guenian ateraten dabee zer kastau dan; asteetati ill guztiko kontuba, ta illetati, urtekua. Mg CO 34. Zerri galanta azitzen duala, eta diozu zeregan: etzaio asko kostatzen urteko urdaia. AA II 210. Aste hartan egiten da urtheko kofesioa. Dh 64 (s. XX). Urteko laur estazioniak dra negiua, [...]. Mdg 146. Agorrilaren 26ean, [...] Euskalzaleen-Bilzarrak egin du urtheko bil-aldia Maulen. "Son assemblée générale annuelle". Lander RIEV 1909, 652. Laster ipiñi ebazan Bilbon geigana (rédito) edo urteko saria irabasten eben lekuan. Echta Jos 349s. (v. tbn. urteko sari en Altuna 74). Urteko gastuen kontua. Kk Ab I 109. Saran berrogoi-ta hamar liberaz emendatu zioten urtheko paga. Ox 192. Urtheko jaien bezpera zutela Irundarrek. JE Ber 93. Urrengo urteetan, [...] batzar onetan erri bakoitzeko ordezkariak urteko bazkide-sariak ekarri ditzateke. Ldi IL 151. Bergara ondoko piñudi batean neronek neurtu det bi metro ta larogei zentimetroko urteko irabazia. Munita 63. Gaua beltzago zela urteko garai hartan ohi den baino. Mde Pr 163. [Isasiko pagaduietan] pagoen urteko emoiek ogei mille lauerleko urtetan dau. Aresduietako urteko etorrie: [...]. Akes Ipiñ 24. Urteko arrantzuketa guztiak. Erkiag Arran 15. Urteko atuneta gorabeerak. Ib. 139. Urteko diruzain ardurea uzten dauanaren eta artzen dauanaren etxe-aurreetan. Ib. 37. Urteko soldata eman diote. Basarri 187. Urteko zorrak pagatu. And AUzta 140. Aratusteak! Urtheko jaietarik alaienak! "Urteko ajustia, morroien urteko lan kontratua. Kriauak, jeneralmente, Domusantuak izete zien, kriauandako. Urteko ajustia Domusantutik Domusantura. [...] Urteko ajustia eiñ, morroia aldatzeko sasoia Domusantuak ziren. [...]" Elexp Berg. b) (gral.; -th- SP, Dv, H). Ref.: A; Elexp Berg. (Adnom. o adj.). De un año. "Urtheko haurra, enfant de l'an" SP. "Urtheko aratxea, le veau d'un an" H. "Urteko umia dauke" Elexp Berg. Urthumea, urtheko umea. ES 88. Bekhatuarentzat eskainiz urtheko bildots bat. Dv Num 6, 12 (Ol, Ker urteko; BiblE urtebeteko). Arbola landareak, urthekoak eta bi urthetakoak, mindegietan ezartzea. Dv Lab 205. Zeremonia hortan aberatsek eman behar ziozkaten apezei urtheko bildotx bat eta etxe-uso ume bat edo uso-ttorttoila bat. Jnn SBi 41. Gaztain-urtume (urteko adarrak). Or Eus 76n. Urtheko ilobaño bat badut haatik, paralysie infantile delakoarekin. Lf Murtuts 39. Toki garbia bada ta aize-lekua ez, urteko landarea ona dezu. Toki zikin-xamarra bada, bi urtekoa ta birraldatua, obe. Munita 60. v. tbn. Bibl Ex 12, 5. c) (Sust.). "(Sal), provisiones del año" A. d) (Adv.). Por año, al año. Kartegiñean lan gogorra artu zun [...], yasotzen baitzitun urteko ogei millatik gora, ta guziei erantzuten. Or Mi V. 500'ek batez-beste urteko 5'na. Ldi IL 118.

def: almanaka iz. Liburuxka gisako egutegia, urteko zenbait astronomia-daturen, jai eta ospakizunen edo garaiko lanen eta kideko gauzen berri ematen duena. Lehen euskal almanaka Escualdun laborarien adiskidea izan zen. // [s.u. eskailerape] eskailerapeko ardo Batez ere Bizk. Urteko ardo berezia. // adib: urte 2 iz. Hamabi hilabeteko denbora-bitartea. Orain bost urte. Duela ia hogeita hamar urte. Aurten ehun urte eman zuen argitara liburu hori Bonapartek. Hamazazpi urte badira ez dudala ikusi. Zortzi urte eta erdi igaro ondoan. Neurtitz hauek ondu zituenetik ez dira urte asko joan. Urte gehiegi iragan zaizkigu bertan goxo geundelarik. Azken urte hauetan. Arantzazuko bilera baino bi urtez lehenagoko kontua. Laurogei urte geroago arte argitaratu ez zena. Hamar urteren buruan. Urteen buruan argitaratu ditudan zenbait izkribu. Urte gutxi barru. Aste hartan egiten da urteko aitortza. Urteko egunik luzeena. Urte guztiko meza-bezperak. Hori aspaldiko urteetan datorren kontua da. Hainbeste urtetako hondamendia. Parisek bi milagarren urtea ospatu zuenean. Urdaia urtekoa, adiskidea urtetakoa (esr. zah.). // [s.u. gabon] Gabon zahar Abenduaren 31, urteko azken eguna. Ik. Urtezahar. Gabon zahar gauean. Gabon zaharrean urteko zorrak ordaindu. Gabon zaharretan Olentzero begi-gorri. Gabon zaharrez, hamabiak ezkero datorren lehen ura jasotzea. Gabon zaharretako kopletan. // ekoitzi du ad. Eman, sortu, egin, bereziki ekonomia-jardueraren bitartez edo horren ikuspegitik. Ik. produzitu. Lursail batek ekoizten duen ale kopurua. Gure lurraldeak ekoizten dituen ekai nagusiak. Ekoitzitako ondasunak. Hamar mila tona altzairu urteko ekoitzi. // errefus 3 iz. Ekol. Birziklatzen ez diren hondakinen multzoa. Urtean pertsonako 55-58 kilo errefus sortzera iritsi dira, eta helburu garbia dute 2022ra begira: azken errefus kopurua urteko 10 kiloraino murriztea. Zaborraren kudeaketan diru gehiena errefusa tratatzeko erabiltzen da. // garbiketa 1 iz. Garbitzea. Ik. garbialdi; garbikunde. Juduek apaletan ontzi handi batzuk izaten zituzten, garbiketak egiteko. Bekatua berarengandik kentzea da kristauak egin behar duen lehen garbiketa. Etxeko garbiketak egiten ari da. Ama etxe garbiketan ari zen. Arropa-garbiketa. Antzina, garbiketak errekan edo iturrian egiten ziren. || Urteko diru garbiketa. Kontu garbiketa.

urteko Aizu (“Gainera, kontuan hartu dugu gure urteko aurrekontuaren heren bat inguru, 50.000 bat euro, sare elektrikoa ordaintzeko erabiltzen dugula”), Arabako Batzar Nagusiak (“Urteko kontu orokorra onartzen duen foru arau proiektua jasotzen denean, biltzarkide taldeei bidaliko zaie, eta Herri Kontuen Euskal Epaitegiak fiskalizazio-txostena egin arte itxarongo da”), ElCorreo (“Orain dela zazpi urte ireki zen bidean aurrera eginez, urteko hitzarmena sinatu zuten atzo Baionan Hizkuntza Politikarako sailburuorde Patxi Baztarrikak eta Ipar Euskal Herriko Euskararen Erakunde Publikoaren Presidente François Maïtiak”), Bizkaiko Batzar Nagusiak (“Bizkaiko Lurralde Historikoko urteko Kontu Orokorra onartzen dauen foru arau-proiektua”), Deustuko Unibertsitatea (“Erantzukizun penaletik salbuetsita geratuko da, artikulu honen lehenengo eta bigarren paragrafoetan aipatzen diren diru-laguntza, zerga-arinketa edo laguntzen inguruan, jasotako kopuruak, hartu zituen unetik, urteko korrituarekin itzultzen dituena, baldin eta urteko korritu hori diruaren lege-korritua gehi ehuneko bi puntukoa bada”), Elkar (“urteko prezipitazioak nabarmen jaitsiko balira“), Deia (“Julen Urkiza (zuz.) 127 orr. 14 euro (urteko harpidetza).”)…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urteko : Berria (“Helburu hori lortze bidean, hemendik aurrerako erronkak zehaztu zituen Federazioak atzo Abadiñon ospatutako urteko Batzar Nagusian”), Pello Zabala (“Eguberriak gehienbat betetakoan, Errege egunez eman ohi zuen urteko data seinalatuenen berri apaizak pulpitotik”), Elizen arteko Biblia (“Moisesek aginduaren arabera, egunero eskaintzen zituen erre-opariak, bai eta larunbatetan, ilberri-jaietan eta urteko jai nagusietan ere”), Koro Navarro (“1985etik aurrera, ez lehenago, lasterragotu ziren benetan nazioarteko zuzeneko inbertsioen fluxuak: urteko 50.000 milioi dolar korronteko erritmotik, 200.000 milioi izatera igaro ziren 1989-1990ean”)…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

BEZ: "Urteko Aitorpena eta Likidazioa: Declaración-Liquidación anual; Urteko aitorpena: Declaración anual; Urteko azkena: Ultimo anual; Urteko erregularizazioaren emaitza: Resultado de la regulación anual; Urteko kuota guztira: Total cuota anual; Urteko kuotak guztira: Total cuotas anuales; Urteko kuotaren gutxipenak: Reducciones de la cuota anual; Urteko likidazioa: Liquidación anual; Urteko likidazioaren emaitza (040 laukia): Resultado de la liquidación anual (casilla 040); Urteko likidazioaren emaitza: Resultado de la liquidación anual" / PFGZ: "Urteko: Anualidad; Mantenurako urteko: Anualidad por alimentos" / HezkAdmin: urteko aurrekontu: presupuesto anual; urteko kostu: costo anual; urteko kudeaketa-programa: programa anual de gestión; urteko orduak: horas anuales; HezkAdmin: urteko oroitza: memoria anual.

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-ko osaerako librea.

Eraikuntza librea, lexikalizatu gabea

osaera librea.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierak ondo argitzeko, azpisarrera gisa jasotzekoa izan liteke.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.

Txostenaren laburpena

Ez dugu OEH-EEBS corpusetan aurkitu, ez ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

urtekotu : HiruMila (anualizar); urtekotze : HiruMila (anualización) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Zerrenda osagarriak

PFGZ: "Urtekotu: Anualizar; Etekin urtekotu garbi: Rendimiento anualizado neto".

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

ongi eratua da, lantaldearen ustez; eta testuetako lekukotasunik jaso ez den arren, forma baten premia dagoela dirudi: onarpen eske aurkezten da, -tze formako izenarekin batera.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

urteko(tu), urtekotzen.

Atzizkien araberako erabakiak

-tu: -ko-tu.

Aditz-erregimena

du ad.

Zerrenda osagarriak

PFGZ: "Urtekotze: Anualización".

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: urteroko.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

urteroko

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ero/-oro.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien araberako erabakiak

-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

urtero sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTETIK URTERA(T) (-ra SP, Urt), URTERIK URTERA. Cada año, de un año a otro; anualmente. "Urthetik urthera, d'an en an" SP. "Annuatim, [...] urthetik urthera" Urt II 119. "Annalium monumenta, urthetik urtherako istorio libúrua, urthetik urthera iraganikako gauzen orhoitgárria" Ib. 112. "De año en año, urterik urtera (V)" A EY III 246. Nola presuna bat gaztetik zahartzera, eta are batzutan urthetik urthera ere, aldatzen eta ezeztatzen den. Ax 61 (V 40). Halakoari urthetik urthera, zorra handitzen, berretzen [zaika]. Ib. 81 (V 55). Urthetik urthera xoilki bizio huts bat athera bageneza errotik, laster gizon perfet egin gindezke. SP Imit I 11, 5. Alangoari urtetik urtera zorra azi, anditu, eransi ta geituten jako. Añ GGero 66. Urterik urtera sendatuten da nire Biotza leleengo asmuetan. JJMg BasEsc I. Onelakuak luzatu oi dabe konfesetia, eta penitenzija egitia egunerik egunera, ilerik ilera, eta urterik urtera. Astar II 17. Denporarik denporara, edo urterik urtera neke andijagaz egin oi dana. Ib. 70. Ez lezakete bere gain han, urthetik urthera, hamar emaitza xoilen bere gain hartzea. Prop 1899, 143. Urtetik urtera lur alferrak ari dituzte haatik ttipitzen, labakituz, fabrikako ur zikinez ontuz. JE Bur 198 (Ber 11 urthetik urthera). Izango aal-da Euskaltzaleak-en batzar nagusi au urtetik urtera ugariago. Ldi IL 142. Izokina gutitzen ari da urtetik urterat. Zerb Azk 50. Bera urtetik urtera bere barruko arantzaz minberago. NEtx Antz 80. Euskaldunok, geure aulkeriz, urtetik urtera euskeria era guztietan makalduaz eta lordinduaz goiaz. SM Zirik 30. Lan ori baztartu da / urtetik urtera, / laiarekin ez leike / juan apartera. Uzt Sas 97. Ea urtetik urtera, ia sinesteko ez den moduan, ugaritzen ari diren euskal liburuak sail berri honen bitartez gehituak ikusten ditugun. MEIG II 88. v. tbn. HU Zez 211. Jaukol Ipui 55. Larre ArtzainE 248. Albeniz 28. Urthetik urtherat: Hb Egia 104. Milla urthetarik milla urthetara behin edanez. Ax 605 (V 388). Ezta harekin batzen hirur urthetarik hirur urthetara baizen. SP Phil 411. Eztala ziur ziur edo ziertuba, bost urterik bost urtera egin biar daben ala ez. Astar II 7. Deuteronomioa deritzan liburua, [...] zazpi urtetik zazpi urtera jende guziari irakurri zizaiotela. Lard 106s. Lau urterik lau urtera, 366 egun urteak daukazanean. A Ezale 1899, 6b. Infernuan dagon animak milla urtetik milla urtera negar malko bat ixuriko balu. ArgiDL 32. Bost urtetik bost urtera ebakitzen omen dituzte sail ederrak. Munita 113. Hemezortzi urtetik hemezortzi urtera agertzen dira herrian. MIH 310.

adib: urte 9 iz. (Zenbait esapidetan). Urteak joan eta urteak etorri, erraldoiari indarrak ahitu zitzaizkion. Izokina gutxitzen ari da urtetik urtera. Urteak joan ahala, euskalkiak bereizten eta elkarrengandik urruntzen ari dira. Urtean behin besta ederra egiten dugu. // ahulgune iz. Norbaiten edo zerbaiten alderdi edo gune ahula. Anton. indargune. Urtetik urtera, Euskal Herriaren ahulguneak indartzeko egitasmoak aurkeztu dira. // ahulkeria iz. Ahultasun gaitzesgarria. Ik. ahulezia 2. Piarres gizon izutia zen, baina ahulkeria hori ez erakusteko, irri egiten zuen berak ere. Dena jaulki zion, bere gezur, duda eta ahulkerietatik bat ere ezkutatu gabe. Euskaldunon ahulkeriaz, urtetik urtera euskara makalduz doa. // bizitegi 1 iz. Bizitzeko etxea. Bizitegiak eta lantegiak nahaste direla. Donibaneko zelai ederra urtetik urtera bizitegi berriz ari da estaltzen. Eliza eta honen inguruko bizitegiak. // ttipittu da/du ad. Ipar. edo Jas. Ttipi edo ttipiago bihurtu. Urtetik urtera ttipitu zait hiriarentzat neukan amodioa. Bihotza ttipitu zitzaion orduan, eta ihes egin nahi zuen.

urtetik urtera 652: Aizu 20, ElCorreo 3, Elkar 3, Deia 9, Elhuyar 27, Consumer 32, Berria 304, EiTB 50, Euskaltzaindia 5, Goiena 19, Jakin 46, Karmel 3, Argia 45, Laneki 7, Erlea 2, DiarioVasco 71, UEU, Uztarria 5.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urtetik urtera 158: Herria, Berria, Jose Morales, Felipe Juaristi, Michel Oronoz, Xabier Olarra, Ana Urkiza, Bernardo Atxaga…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide idiomatikoa da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Euskaltzaindiaren Arauak

bere urtetxoak ditu aitona horrek.

Atzizkien araberako erabakiak

-txo.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

bere urtetxoak ditu aitona horrek.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: URTEZ URTE a) Anualmente, cada año. Ongi izango da adieraztea ber-bertatik irakurleai urtez-urte Santuaren bizitzako gertaldirik bikañenak. Aran SIgn III. Aldizka urtez urte erri bakoitzean [batzaldia] egiten dutela. ForuAG 333. Ttipidanik zoin dugun bat zuk eta nik bihotza! / Pil pil berek xoratuak urtez urte gabilza. Iratz 153 (v. tbn. 160). Urtez urte saritakoa bezala izanen da erostunarekin. Bibl Lev 25, 53 (Dv urtheetako sariak, Ol urteko saripean, Ker urtean-urtean). b) "Urtez urte (V-oroz, G-to-nav, AN), por término medio de años, en igualdad de edad. Urtez urte ni baizen sendo zu bazagoz (V-oroz), teniendo en cuenta la edad, usted está tan fuerte como yo" A.

adib: antolatze iz. antolatu aditzari dagokion ekintza. Urtez urte haziz joan da antolatze lanetan ibili den jendearen kopurua.

urtez urte 684: Aizu 8, Elkar 8, Deia 13, Elhuyar 9, Consumer 22, Berria 320, EiTB 68, Euskaltzaindia, Goiena 16, Gomylex 3, Jakin 25, Karmel 10, Argia 59, Laneki 6, Erlea, DiarioVasco 89, Uztarria 18.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

urtez urte 163: Berria, Herria, Pello Salaburu, Bernardo Atxaga, Rataplan, Harkaitz Cano, Asisko Frantzizko, Pello Zabala…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Esapide-modukoa da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa urte sarreran.