Txostenaren laburpena

OEHan jasoak: opa izan 'eskaini', 'norbaitentzat zerbait nahi izan', 'nahi izan' eta behin (Balad) 'aurkitu' adieretan; B-G da (eta IEko Mde eta Izeta, eta EB MEIG); opa egin 'eskaini' adierakoa: B 2 (AB, Ur) eta G behin (Or); opatu (+ bi opau) 'eskaini', 'norbaitentzat zerbait nahi izan', 'nahi izan' eta behin (Inza) 'aurkitu' adieretan; B-G da (IE-Zu Mde, Egiat, Casve, Xa eta EB Mde); opaldu 'eskaini' eta 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adieretan; B-G da; opari egin eta opetsi 'eskaini' adieretan; B-G dira. EEBSn jasoak: opa izan 'eskaini', 'norbaitentzat zerbait nahi izan', 'nahi izan' eta behin (Zait) 'aurkitu' eta beste behin (A. Arzac Alberdi) 'aurkeztu' adieretan; B-G, EB eta EgAs da; opa egile 'eskaintzaile' adieran behin (X. Kintana); opatu 'eskaini', 'norbaitentzat zerbait nahi izan', 'nahi izan' eta 'aurkitu' adieretan; opatu B-G, EB (J.A. Arrieta) eta EgAs (Tomas, Pikuta, E.J.) da; opaldu 'eskaini' eta behin 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adieretan; B-G eta EB da; opari egin 'eskaini' adieran, G eta EB; opetsi 'eskaini' adieran B 1 (X. Kaltzakorta); oparitu EB eta EgAs.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

a) opa [iz.] eta konposatuak: a1) 'eskaingaia, eskaintza' adierakoak: opa 11 ager.: B 4 (Añ, fB, Etxba), G 6 (Inza, Or, Ldi, Zait, Ibiñ), L 1 (Mde). Horien artean: Or Eus: "Milla ta milla zizta ainbeste kanetan, maite ez-ezagunari opak ametsetan". Honela itzuli da: "Mil y mil puntadas en tantas varas, ofrecidas al amante desconido en sueños"; ziñopa (+ zinopa eta konposatuak) 36 ager.: B 32 (Enb), G 2 (ArgiDL, Zait), L 2 (Mde); a2) 'nahi, desira' adierakoa: opa (+ zorion-opa eta) 17 ager.: B 12 (fB, Kk, Enb, Laux, Bilbao), G 4 (SMitx, Or, Txill), Z 1 (Egiat); a3) 'isats' adierako opa 1 (It Dial: "Badira atzegire gizentzen diranak eta ogei eta bost librako opak dituztenak"); a4) - ren opaz '-ren ohorez' adierako 9: B 2 (Altuna), G 7 (EA, Zait, SMitx); a5) Beste hauek ere jaso dira: "Asabak edozeinen gorazarreari buruz zesatena, diogun ere: Lizardi'tar Xabier'en oroigarriari ¡opa! Berriz ere merezi baitu ¡opa!" (Euskatzaleak in Ldi IL); b) opa izan : ik. bereiz; c) opa egin 'eskaini' adierakoa eta dio motako laguntzailearekin 3 aldiz agertu da: B 2 (AB, Ur), G 1 (Or): "Nori aro ta eskuetako palmak etzunik, Itzalez egin oi deutsezan txit umil opa" (AB AmaE, 111); "Ez orrelakorik: Neure arimia: maitetu gura badozu gorputza, maitetu egizu ordu onian; baña opa egijozu onera egijazko bat..." (Ur MarIl, 20); "Ba zituten emaztegaiak, eta auek, ori entzutean, beuren garbitasuna Zuri opa egin zizuten" (Or Aitork, 197); ik. bereiz: d) opatu , e) opa izan / opatu ; f) opaldu ; g) opari egin ; h) opetsi; j) Bestelakoak: opai [izond.]: "Guztiaz ere, zuaitz mueta au da aiñ ondradua, eta opaia, ezik, batere zapuztu bage ematen du bere garau baliosoa gogoz; eta oraindik are geiagokoa da landare onen ontasuna" (Izt C, 151); opai [iz.]: "Amar ta erdijetan Jaupa nagusija, Kanto gregoriano daula eresija; Zugadi`tar Eusebi jaupari azkarrak Jaupa ortan dagitsoz Jauna'ri opaiak, Eskuma-ezkerretan laguntzat dauzala Arabiotorre ta Markuerkiaga" (Enb, 85); opaile 'eskaintzaile' adierakoa: "Azkenez, meziaren opaile, sakrifikadore, edo ofrezietan dabeenak dira, meza enzuten dagozan guztijak; eta alan, meza esaten daben Sazerdotiak eztituz orazinoiak esaten bere izenian bakarrik, ezpada enzuten dagizanenian" (Astar II, 210); opairo [adlag.] 'oparo' adierakoa: "Itsasoan arkitzen dan arrainik gozandetsuena dalako Izokia, beretakoak biraldu oi diozka gure Ama Gipuzkoa leialak bere Errege maiteari Aste Santu guztietan opairo" (Izt C, 203); opal [izond.]: "Elgezua arri-irudigillea ta biok lagun aundiak izan ei dira, eta gorputzaren arpegi-irudi bat atara ei dau Eibarreko ertilari opal onek" (Alzola Atalak, 111).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

a) opa [iz.] eta konposatu-eratorriak: a1) 'eskaingaia, eskaintza' adierakoak: opa 4 ager.: B 2 (Amilgain, T. Etxebarria), EgAs 2 (G. Errenteria, Euzkadi); zinopa (+ ziñopa) 19 ager.: B 5 (L. Eleizalde, E. Olabide, J.K. Ibargutxi, A. Gerenabarrena), G 6 (J. Iturria, I. Albisu, Jorke Agirre), EgAs (K. Gisasola, E.'tar J., Uzturre); ziñopagai EgAs ager. 1 (E'tar J); ziñopatu B ager. 1 (A. Gerenabarrena); a2) 'nahi, desira' adierakoak: opa (+ zorion-opa eta) 5 ager.: B 2 (T. Etxebarria, F. Zubiaga), G 1 (V. Aizpuru), EgAs 2 (Andutz-mendi E., Bustintza Lasuen); a3) -ren opaz '-ren ohorez' adierako 3: B 2 (Amilgain, Aita Martin Karmeldarra), G 1 (J.M. Olaizola Gabarain); b) opa izan : ik. bereiz; c) opa egile 'eskaintzaile' adierako 1, EB (X. Kintana: "Goiz hartan egunsentia opa egile igartzen zen"); ik. bereiz: f) opaldu ; g) opari egin / oparitu ; h) opetsi .

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

opa [iz.] 'eskaintza': AB38 1, AB50 1, HiztEn; opa [iz.] 'metxinal': Euskalterm 1; opa [iz.] 'nahi': AB50 1, HiztEn; opa 'nahi izan': AB50 28.

Euskaltzaindiaren Arauak

g.er. 'nahia, desira' / AS: opa egin.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

opa egin.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

opa sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

396 ager. ditu (da 7; du 73; dio 284; zaio 19; besteak 13): a) da laguntzailearekin: a1) 'eskaini' adierako 1, B (Añ); a2) 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierako 3, G (AA); a3) 'nahi izan' adierako 3: G 2 (Lard, Txill), EB 1 (MEIG); b) du laguntzailearekin: b1) 'eskaini' adierako 5, B (Añ, AB). Horietan Añ-ren ager. bat opa du + -ri egiturakoa da: "Erakusten dau, zelan Jesu Kristok opa-zituan bere Aitari bere Pasiñoko azote, koroi, lotsari, ta gogortadeak", eta objektua [+ pertsona] duen beste hau: "Jerusalengo Elexan bere Semea Ama Birjiñeak opa, ta eskiñi ebanean"; b2) 'nahi izan' adierako 69: B 4 (Ag AL, Ag Kr), G 62 (AA, Izt, Lard, Ag G, Or, Zait, Basarri, Etxde, Txill, Uzt, Gazt), L 1 (Mde), EB 2 (MIH), eta horietan objektua [+ pertsona] duten 2 (Lard: "Rebeka, Eskritura Santak dionez, neskatx eder, eta guziz ona zan; Melka`ren seme Batuel`en alaba; eta Melka, Abraham`en anaia Nakor`en emaztea: beragatik Isaak`en lengusu baten humea eta Abraham`en odolekoa, zeña zan onek opa zuena", Zait: "Nola eta non begiz yota, orrelako kemena iskillutzat artu duzu ta nerau ere lankidetzat opa nauzu?"); Cf. halaber: "Atzerrian il opa zenun, baña, bakarrik, ni gabe il zera!" (Zait Sof, 153); b3) 'aurkitu, topatu' adierako 1, G (Balad), objektua [+ pertsona] duena: "Aren argitan ni joan nintzan Aratzazura ustean, Ama Birjina ta aren semea opa nituan bidean"; c) dio laguntzaileekin edo/eta perpausean nor-nori-nork osagaiak dituela: c1) 'eskaini' adierakoak 141: B 83 (Añ, Mg, fB, Astar, CatLlo, CatBus, Ur, Ag Kr, Enb, Erkiag), G 37 (Cb, AA, Izt, Lard, Bil, Aran, Urruz, Tx, Ldi, JMB, SMitx, Etxde, NEtx, Lek, And, Ibiñ, Berron), L 1 (Mde), EB 20 (MEIG); eta opa ukan 'eskaini' adierako 1, G (Gazt); horietan, objektua [+ pertsona] duten 9: B 7 (Añ 6: "Eta alan, biotz humill damuzko bateaz opa-deutsut bularrean dodan Zeure Seme maite au"; "Au alan izan dedin, Aita betikoa, eskiñi, ta opa-deutsut Zeure Seme maite au"; "Berau, Yauna, opa deutsut nire ta munduko guztien bekatuen zorren alderako"; Enb: "Goiko Aitak emona ziñan, Ta nik opea Berari"), G 2 (Etxde: "Guraso zaharrak (...) etziran aspertzen Jaungoikoari eskerrak ematen Xalbati alako emakume bat opa izan ziolako"; "Adurrak eztit nik bear gizonik opa izan ezkontzeko garaian"); c2) 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierako 142: B 50 (Añ, Mg, JJMg, fB, Ag, Itz, KIkV, Enb, Erkiag, BEnb), G 79 (Ub, Gco, AA, It, Izt, Zab, Arr, Ag G, KIkG, ArgiDL, Or Eus, Tx, Ldi, Lab, Lek, Zait, Etxde, NEtx, Basarri, Uzt, And, MAtx), L 5 (Izeta), EB 8 (MEIG); c3) 'nahi izan' adierako 1, G (Or Aitork: "... ark onginaiez ukan baitzun ardo ua, ta nik gezurrez opa nizun aizekeria", "ego mentiendo quaerebam tyfum"); d) zaio laguntzaileekin: d1) 'eskaini' adierako 12: B 9 (Añ, Astar, Ur, Azc, Enb), G 2 (JMB, Etxde), EB 1 (MEIG); horietan 3 objektua [+ pertsona] dutenak (Añ: "Damu-dot Zu ofendidua: Opa natxazu nasan guztiau", Azc: "Nai izan baneuz zazpi andra goiko Venus ederra langoak, bilatu barik opa izan iataz entzute txarrik bakoak"; Enb: "Miren Deuna'gaz... opa natxazu osuan apalki"); d2) 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierako 7: B 1 (Mg), G 6 (AA 5, Apaol); e) aditz laguntzailea agerian ez dutenak: e1) 'eskaini' adierako 3: B 1 (Añ), G 2 (AA, Zait); e2) 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierako 7: B 5 (fB 4, Bilbao), G 2 (AA, Apaol); e3) 'nahi izan' adierako 3: B 1 (A), G 2 (Or) eta opa ukan G 1 (O Aitork).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

83 agerralditatik, b) du aditz laguntzailearekin agertuak 19 dira: b1) 'eskaini' adierako 1, G (M.M. Zubiaga); b2) 'aurkitu' adierako 1, G (Zait); b3) 'nahi izan' adierako 16: B 2 (S. Onaindia, A. Gerenabarrena), G 10 (Zait, Or, J.I. Uranga Berrondo, P.B. Biguria Ozta, R. Lafon, J.A. Orbegozo), EB 4 (Txillardegi, Gand 3); b4) 'aurkeztu' adierako 1, G (Antonio Arzac Alberdi: "Euskal-Festak Oñati-n 1902" in Euskal Erria: "Eziñ opako dute azalde ontan jarri diran sariyetara, iru bider sari bat bera irabazi dutenak (...) No tendrán opción a los premios fijados en este programa, quienes hayan obtenido tres veces un mismo premio"); c) dio aditz laguntzailearekin edo/eta perpausean nor-nori-nork osagaiak dituela agertuak 59 dira: c1) 'eskaini' adierako 13: B 1 (Cristiñau dotriñea...), G 6 (Etxde, M. Lekuona, A. Oyarzabal, J. Gaztañaga, Haurren Idazkaritza), EB 3 (Etxde JJ, P. Zabaleta, J. Iturralde), EgAs 3 (A. Labayen, E.J., Iñalurreta); c2) 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierako 46: B 5 (Akordagoitia, D.M. Bernaola), G 7 (Anab, J.I. Uranga Berrondo, Etxde, Or, A.M. Labayen, A. Urrestarazu, B. Latiegi), EB 14 (J. Azurmendi, U. Larramendi, Hegaz Taldea, P. Berasategi, J. Zabaleta, M. Ugalde, L. Dorronsoro, Etxde JJ, J.A. Arrieta, J. Urain, J.L. Lekunberri, X. Mendiguren Bereziartu, X. Kintana), EgAs 20 (Ureta-barren, Katrapon-orde, Gaztelu-ondo, Uzturre, Agiro Mendi, Zubi Aundi, A.M. Labayen, Noiz-bait, M. Atxaga, Egin, DV, T. Garmendi, J. Gaztañaga, Sagi, Erreta, Iñalurreta, Z. Andonegi, K. Sarasola, Etxetxukoak); e) aditz laguntzailea agerian ez dutenak 5 dira, 'nahi izan' adierakoak: B 4 (Barrondo, D.M. Bernaola, J.M. de Zabala Arana Goiriena, S. Onaindia), G 1 (R. de Intzagarai).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

opa izan 'nahi izan': AB50 1, Euskalterm 1; opa izan 'norbaitentzat zerbait nahi izan': AB38 1; opa izan (dio ad.) 'eskaini': HiztEn; opa izan (dio ad.) 'norbaitentzat zerbait nahi izan': HiztEn-LurE; opa izan (dio laguntzailearekin) 'eskaini': DFrec 3; opa izan (dio laguntzailearekin) 'norbaitentzat zerbait nahi izan': DFrec 8; opa izan (du ad.) 'eskaini': LurE; opa izan (du ad.) 'nahi izan': HiztEn-LurE; opa izan (du laguntzailearekin) 'eskaini': DFrec 1; opa izan (du laguntzailearekin) 'nahi izan': DFrec 1; opa izan (erregimen erabakigaitzekoak): DFrec 8; opa izan (laguntzailea agerian ez duena) 'eskaini': DFrec 1; opa izan / opatu (erabakigaitza) dio laguntzailearekin 'eskaini': DFrec 1.

Euskaltzaindiaren Arauak

opa izan, opa, opako. dio ad.

Sistematika batean bil daitezkeen aditzoinak

opa izan, opa, opa izaten, opako / opa izango.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gai.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Forma baten adiera(k)

desiragarria.

Euskaltzaindiaren Arauak

adlag.

Atzizkien araberako erabakiak

-ka.

Jatorrizko forma

opaku, (itsu).

Euskaltzaindiaren Arauak

izond.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

mailegu onartzekoen minimoa betetzen du; eta ez dugu euskal ordain egokirik.

Maileguen egokitzapen sistematikoa

-aku.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

LB: 63 (Laneki 40); opakotasun 29 / ETC: 106; opakotasun 98.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: opakutasun iz. opacidad; Adorez: opakutasun: iz. (Fis.) opacidad; Labayru: 0, NolaErran: 0. / Euskalterm: opakutasun (Industr. TN da).

opaku adj. Argiari igarotzen uzten ez diona. Diamantea oso gardena da; grafitoa, berriz, opakua eta beltza.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa bi adieratan: optikoa eta informazioa ezkutatzekoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

opaldu formaren 66 agerraldietatik, a) da aditz laguntzailearekin agertu da 1, 'eskaini' adierakoa (Enb); b) dio aditz laguntzailearekin edo/eta perpausean nor-nori-nork osagaiak dituela 54: b1) 'eskaini' adierako 31: B 26 (Altuna, Enb 20, Laux, Gand), G 5 (ArgiDL, Ir, JMB); b2) 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierako 23: B 22 (Enb), G 1 (Basarri); c) du aditz laguntzailearekin eta 'eskaini' adierako 3: B 2 (Enb), G 1 (SMitx); d) agerian aditz laguntzailerik gabeko 8: d1) 'eskaini' adierako 7: B 1 (Enb), G 6 (Ir, SMitx, Ibiñ); d2) 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierako 1, B (Enb). Konposatu-eratorriak: opalarri 'eskaintzak egiteko harria' G 1 (Ibiñ); opalben 'eskaintza' B 2 (Enb: "Artuxu, Sabin, zeure anaiok Dagitzugun opalbena, Zeure il-urtearen gomutakitzat Gertaurik dakartzuguna"); opalgai 'eskaingai' G 2 (SMitx); opalgun 'eskaintza' B 1 (Enb: "ze opalgun ederra Euzkadi'ri dagitson!"); opalitz 'eskaintza-hitz' 1 (JMB: "Orregatik opalitz asko ildakoen gogoai eskiñiak daude"); opalketa egin 'eskaini' adierakoa eta du aditz laguntzailearekin G 1 (Ibiñ: "Gero, bedatzigarrenez oilaritea ieiki zanean, Orfeuri opalketa egin eta baso sakratura itzultzen da"); opalki 'eskaingai' G 1 (SMitx); opaltzalle 'eskaintzaile' G 5 (SMitx); buru-opaltze 'buru-eskaintze' G 1 (SMitx).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

opaldu a) du aditz laguntzailearekin eta 'eskaini' adiera duela 3 aldiz agertu da, B (J.K. Ibargutxi, F. Zenarruzabeitia); bitan objektua [+ pertsona] duela; b) dio aditz laguntzailearekin (edo/eta perpausean nor-nori-nork osagaiak dituela) eta 'eskaini' adierarekin 20 aldiz: B 8 (Laux, S. Albizuri, J.K. Ibargutxi, C. Jemein Landabarri, F. Zenarruzabeitta, S. Onaindia), G 10 (G. Mujika, J.B. de Eguzkitza Meabe, J. Elizondo, Euzkadi, S. Mitxelena, T. Iakarkortexarena, G. Egaña), EB 2 (UZEI, J.A. Arrieta); horietako 1 (F. Zenarruzabeitia) objektua [+ pertsona] duena: "Menpetasun osoan, Bere burua Aitari opalduaz, deabru zitala Beregandik jaurti eban..."); c) aditz laguntzailea agerian ez duela 2 aldiz: c1) 'eskaini' adierako 1, EB (Elizbarrutietako Liturgia...); eta c2) 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierako 1, G (M. Ugarte). Konposatu-eratorriak: opalben 'eskaintza' G 1 (Elizondo); opalgai 'biktima' 1 (Etxde: "Krimen batek lau gizon galdu zituen: opalgaia [oin-oharrean: "Opari-gaia. Víctima"], sasi-erailea, benetako erailea eta estaltzailea"); opalkuntza 'eskaintza' EB 1 (UZEI. Erlijio Hiztegia).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

opaldu 'eskaini': Euskalterm 4; opaldu (du ad.) 'eskaini': HiztEn; opalkor : Euskalterm 1; opalkortasun : Euskalterm 1; opalkuntza 'eskaintza': HiztEn, Euskalterm 2; opaltze 'eskaintze': Euskalterm 1.

Euskaltzaindiaren Arauak

opaldu, opal, opaltzen. du ad. h. eskaini.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

opaldu, opal, opaltzen.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. eskaini.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

opalo: LurE-Harluxet.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

opalo: Arti ("Egiazko Palmira / horretan diamante, / opaloak balira, / harri preziatuak / ederrenak baitira, / ez nintzake itzuliko / inoiz lore-mendira")

Beste (edozein) iturritako erabilerak

opalo: ZTC 3 (A. Gabikagogeaskoa, A. Ibarra, Geologia HE: "Silize-konposatu oxigenoduna, hidratatua eta amorfoa [...] Harribitxi preziatua da"); EPG 10 (Karlos Zabala, Anton Garikano, Iñaki Mendiguren, Lopez de Arana); opalo: BiblE 2 (Ir 28,29 eta 39,12: "hirugarrenean, opaloa, agata eta amatista" — Dv ligura, Ur ligurioa, Ol-Ker opal).

Erdaretako formak

es (RAE): ópalo; fr (DLLF - WebMineral): opale; en (Collins): opal; it (S. Carbonell): opale; de (Langenscheidts): Opal.

Atzera egiterik ez dago

forma hau nagusitu da gaur.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Mineralak.

Jatorrizko forma

sakrifizio, opari.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: opari egin: liburu bat egin diogu opari.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

opari egin.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

opari egin 5 aldiz agertu da, Orixek erabilia: dio aditz laguntzailearekin, edo/eta perpausean nor-nori-nork osagaiak dituela, lautan (objektua [+ pertsona] duela behin: "ene gizaki zarra illun an opari egin bainizun"); aditz laguntzailea agerian ez duela behin.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

opari egin 'eskaini' adierakoaren 8 ager. jaso dira: G 6 (M. Manzisidor, J. Garmendia Larrañaga, Agustindarren liturgia berezia, Elizbarrutietako Liturgia...), EB 2 (M. Kaltzakorta, Elizbarruti Arteko Liturgia...); oparitu 17 aldiz agertu da: EB 12 (N. Urbizu Uribe, I. Borda, I. Mendiguren, J.M. Irigoien, J. Ormazabal, X. Monasterio, L. Izagirre), EgAs 5 (Murumendi in Argia, Eguna, Ezkor in Amaiur, Urraspide).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

opari egin 'eskaini': Euskalterm 1; opari egin (dio laguntzailearekin): DFrec 1; oparitu 'eskaini': AB38 3, AB50 1; oparitu (du ad) 'eskaini': HiztEn-LurE; oparitze : LurE.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: liburu bat egin diogu opari.

Esapideei dagokien sistematika

egin.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

opari sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

liburu bat egin diogu opari.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OPARI ESKAINI. Sacrificar, ofrecer. v. OPA-ESKAINI. Utz nazazu nere lengo gezur-ibillerak gogoan iraultzen eta poz-oiuz Zuri opari eskeintzen. "Immolare tibi hostiam iubilationis". Or Aitork 76. Emazte aunitz dutenak zuzen ote, orobat giza-iltzaileak, animaliak opari eskeintzen ditutenak. "Sacrificarent de animalibus". Ib. 63. Espelüxetan herriak / gure goihen goihenari / diala Garate Lephuan / eskentürenko opari. Casve SGrazi 148

opari eskaini 3: Argia (“ARGIAk opari eskaini zion 1987ko apiril hartan, Parisko bulegoan elkarrizketatzera joanik Iñaki Uria eta kronika honen sinatzailea”), Consumer (“Ezkongaiek hautaturiko profesionalak elizan ez sartzearen truk argazki eta bideo erreportajea opari eskaintzen badute eta bikoteak onartzea deliberatzen badu, idatziz eskatu behar dute zerbitzu horren kalitatea eta ezaugarriak berdinak izan behar dutela, argazki eta bideo erreportajea izango baita ezkontza horretako oroipen ukigarri bakarra eta, oparia behar bezain ona ez izatekotan, ez baitago erreportajea berriro egiterik”), EiTB (“Arretxe II.ak une garrantzitsuetan akats gehiegi egin ditu eta opari eskeini dizkio bizkaitarrari”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

opari eskaini 28: Herria 4 (“Zuetarik batzuek nahi badute zerbait opari eskaini egon gostuan, azken tenore arte ekartzen ahalko duzue Airoski polikiroldegirat”), Elizen arteko Biblia 14 (“Hil zuten zekorra opari eskaintzeko, eta haurra Eliri eraman zioten”), Asisko Frantzizko 3 (“Eta Jesusen gurutzean, nekaldian eta heriotzan, jotzen du bere gailurra, Jesusek, bere borondatea Aitaren borondatearen baitan jarriz, bere burua opari eskaini zuenean”), Joxan Elosegi 2 (“Alde bat utzi nuen dirua erdiesteko asmoa, opari eskaini nituen haiek guztiak”), Eduardo Matauko 2 (“Agian gogorarazi al dizute zuk egun batean horrelako arrosak opari eskaini zenizkion neska?”), Jose Antonio Mujika 2 (“Isaak, Jainkoari erre-opari eskainia”), Juan Kruz Igerabide (“Zalantzan zegoen: edo megaroiko ate txikitik irten eta Zeusi erregutu Ulisesek eta Laertesek jainkoei hamaika hil-opari eskainitako leku berean, edo Ulisesen belaunetara erori, erreguka”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Kolokazioa da, eta horregatik komeni da azpisarrera gisa jasotzea.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa opari eta eskaini sarreretan.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gai.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Erl.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

Lebitarrei eramaten zizkieten oparigai sakratuak.

Euskaltzaindiaren Arauak

oparitu, opari(tu), oparitzen. h. opari egin.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

oparitu, opari(tu), oparitzen.

Zerrendakoa markatua edo erabilera urriagokoa da

Ik. opari egin.

Euskaltzaindiaren Arauak

1 adlag. 2 izond.

Kategoria

1 adlag. 2 izond.

LBeh (2014-04-03): oparoaldi 40: Consumer 2 (adib.: “Oparoaldian garapena jasan da baina ez da jasangarri izan eta batzuetan azkarregia ere gertatu izan da”), Berria 23 (adib.: “Ekonomiaren oparoaldian ordainketak 90 egunez atzeratzera iristen baldin baziren, orain gero eta gehiago”), EiTB 6 (adib.: “Gosetea amaitu da, eta egun batzuetan oparoaldia izango dute”), Jakin (“Hala ere, pentsatzen jartzen da bat, atzean utzi omen dugun oparoaldirik gozatu ez duenak zer ikusi behar ote du?”), Argia 7 (adib.: “Krisien aurreko oparoaldietan, ordea, inork ez du horrelakorik gogoan eta atzeraldia iragartzen dutenei ez zaie jaramonik egiten”), DiarioVasco (“Estutasun ekonomikoak direla eta, oparoaldian goitik beherako jaiak behetik gorakoak baino gehiago estimatu izan dituzten udal handiak ere hasiak dira lankidetzaren eta jaiak antolatzeko orduan herritarren partaidetzaren abantailak goraipatzen eta balia tzen”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: oparoaldi 14: Berria 3 (adib.: “Ekonomiaren oparoaldian neurrigabeko kontsumoa sustatzeko gozokiak ematen dituzte, interes tasa apalen bidez”), Iñaki Heras 5 (adib.: “Bistakoa denez, oparoaldi ekonomikoa handia izan den arren, aldeak ez dira murriztu, areagotu baizik”), Aingeru Epaltza 2 (“Ximurraren aferen oparoaldiaren lekuko zen delako muntadura, sobera ere seinalatzen baitzen, tamainaz eta egikeraz, aldameneko lantegi tikiagoen artean”), Filosofiako gida (”Doktrina hori sasoi zail eta egongaitzetan nagusitzen da, eboluzionismoa, berriz, oparoaldietan”), Asisko Frantzizko (“Jainkoak, ordea, bere semetxoen ardura berezia du, eta aldika, orain poza ematen die, gero atsekabea, ondoren oparoaldia, hurrengoan urritasuna, haiek apaltasunean irauteko edo haiengan zeruko gauzen irrika suspertzeko zer komeni den berak ikusten duen eran”), Juan Garzia (“Zortzi urteko oparoaldia baino ez zen izan harena”), Elizen arteko Biblia (“Egun hartan, erori egingo zaizu Asiriaren zama bizkarretik eta haren uztarria lepotik; oparoaldia izango duzu ondoren”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: -.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es bonanza / fr prospérité: Elhuyar: oparoaldi, onaldi / Nolaerran: joritasun, prosperitate (Zah.) / Zehazki: oparoaldi / Labayru: barealdi, bareune, jabal(aldi), eme, ederraldi / Adorez5000: oparotasun, oparoaldi.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta asko erabili da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

oparotsu 7: Aitzol 3 (ap. Laux BBa 2: "Euskera, oraingoan, iñoiz baño oparotsuago", "Maitasun-egiaz, biotz-ikutzez, azal-ederrez oparotsua, gazte onen, olerti emaitza"; ap. Ldi UO: "Gauak, ordea, bere erraietatik egunaren sortzaille oparotsu bezela zeruan izarrak piztutzen"); EA OlBe ("saroi oparotsuak kerizpe geldia"); Etxde AlosT 2 ("Bidaniko uri osoa oparotsu onetsi ta bere eskerrez bete zezala eskatuz", "Ardo-sagardoak oparotsu zabaldu ziran"); Etxde JJ ("apari oparotsu baten ondoren, bera konbidatu zuten").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

oparotsu 6 (Euzko Deya 1937, Onaind 3, Musika, J. Artaraz); oparotsuki 1 (Umandi).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

oparotsu : DFrec 2, AB38 1 // Ez dugu aurkitu ap. AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

oparotsu : Or MB 1085 ("Eukaristi oparotsu").

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

oparotsu : EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, PMuj DVC // Ez dugu aurkitu ap. EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu izond.ekin.

Forma baten adiera(k)

1. izond. g.er. 'oparoa'. 2. adlg. g.er. 'oparo'.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

opatu formaren 45 agerralditatik, a) da aditz laguntzailearekin agertu dira 2: a1) 'eskaini' adierako 1, B (Astar); a2) 'aurkitu' adierako 1, G (Inza); b) du aditz laguntzailearekin 6: b1) 'eskaini' adierako 4, B (Astar, Eguzk); b2) 'nahi izan' adierako 2 (Azc, Ag G); c) dio aditz laguntzailearekin, edo/eta perpausean nor-nori-nork osagaiak dituela, 31: c1) 'eskaini' adierako 20: B 16 (Añ, CatLlo, AB, Azc, Erkiag, Akes), G 2 (Etxde), IE-Zu 2 (Mde, Casve) eta opau B 1 (Enb); c2) 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierako 11: G 7 (Gco, Moc, ABar, Etxde), IE-Zu 2 (Egiat, Xa), EB 2 (Mde) eta opau B 1 (Enb); d) zaio aditz laguntzailearekin 1, 'eskaini' adierakoa, B (Astar); e) aditz laguntzailerik agerian ez duten 5: e1) 'eskaini' adierako 4: B 3 (Añ, CatLlo), G 1 (Lard); e2) 'nahi izan' adierako 1, Z (Egiat); opatu / opa izan erabakigaitzak dira 44: a) da aditz laguntzailearekin agerturiko 1, 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierakoa (Or); b) du aditz laguntzailearekin agerturiko 7: b1) 'eskaini' adierako 3 (Etxde 1 eta Añ 2: "Yerusalengo Elexa santan Yesus eskini zenduan; berari opa gaizuz guztiok, beretzat artu gagizan" EL2 232; "Jerusalengo Tenplu santuan eskeñi zenduan Semea; berari opa gaizuz guztiok arki dagigun bakea" EL1 219; hots: nor argumentua [+ pertsona] dela eta nori argumentuak aditzean islarik ez duela); b2) 'nahi izan' adierako 4, G (Zait, Or); c) dio aditz laguntzailearekin (edo/eta perpausean nor-nori-nork osagaiak presente direla) agerturiko 27: c1) 'eskaini' adierako 22: B 15 (Añ, Astar, Ur, Azc), G 7 (Ag G, Or, Berron); horietan 3 ager. objektua [+ pertsona] dutenak: B 2 (Añ: "Opa, zarean guztioi, Ama Birjiñari" EL1 80), G 1 (Berron Kijote 19: "obe izango dut, Don Kijote bere ortan uztea (...) arik-eta Zeruak norbait opa dezaion, ainbeste akats apainduko dizkiona"); c2) 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierako 5: B 1 (fB), G 4 (Arr, ABar, SMitx, Berron); d) zaio aditz laguntzailearekin agerturiko 5: d1) 'eskaini' adierako 1, B (Astar); d2) 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierako 1, B (Otx); d3) 'nahi izan' adierako 3, B (Otx); e) agerian ez aditz laguntzailerik eta ez nor-nori agumenturik duen 'norbaitentzat zerbait nahi izan' eta 'eskaini' adieretako bana (Or, Añ). Konposatu-eratorriak: opa-lurrin 'eskaintza-lurrina' G 1 (Zait); opagai 'eskaingaia' 2, G (Ibiñ); opa-gai 'nahi dena' 1 (Txill: "Gogaikarria da opa denean, opa-gaia ez iristea"); opagarri 'atsegina' 5: B 2 (Eguzk, Erkiag), G 3 (Zait); opaka 'eskainiz' 3, B (AB, Eguzk), eta 'norbaitentzat zerbait nahi izanez' 1, B (Zav); oparri 'eskaintzak egiteko harria' 5, G (JMB, Zait); opazaile 'eskaintzaile' 1, B (Astar).

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

opatu formaren 10 agerraldietatik, a) du aditz laguntzailearekin agertu dira 4: a1) 'aurkitu' adierako 4, horietan 3 objektua [+ pertsona] dutenak: G 3 (J. Iturria, Zait), EgAs 1 (Tomas); a2) 'nahi izan' adierako 1, G (V. de Amezaga Aresti); b) dio aditz laguntzailearekin edo/eta perpausean nor-nori-nork osagaiak dituela 9: b1) 'eskaini' adierako 4: B 1 (J. Arregi), G 3 (Mde, A. Zelaieta), EgAs 1 (E.J.); b2) 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierako 5: B 3 (B. Larrakoetxea, P. Etxebarria), EB 1 (J.A. Arrieta), EgAs 1 (Pikuta); c) aditz laguntzailerik agerian ez duela 1, EB (J. Azurmendi); opa izan / opatu erabakigaitzak dira 8: a) du aditz laguntzailearekin eta 'nahi izan' adierako 1, EB (P. Altuna Itharte); b) dio aditz laguntzailearekin edo/eta perpausean nor-nori-nork osagaiak dituela agerturiko 3: b1) 'eskaini' adierako 1, EgAs (A.M. Labayen); b2) 'norbaitentzat zerbait nahi izan' adierako 1, EgAs (Bertsolariak in Bertsolari Txapelketa 1967); b3) 'nahi izan' adierako 1, B (Otxolua); c) zaio aditz laguntzailearekin agerturiko 4: c1) 'eskaini' adierako 1, B (J.M. de Zabala Arana); c2) 'nahi izan' adierako 3, B (Otxolua). Konposatu-eratorriak: oparri 'eskaintzak egiteko harria" G 1 (Zait); opaespen 'kontzesioa' EB 1 (Etxde in Euskera, 1985); opagai 'eskaingaia' G 1 (A in RIEV: "Makoliñek ere opagayak jaurtiki ta iges begi"); opagei 'biktima' B 2 (B. de Arrizabalaga: "Baina euren ahalegin guztiak gozakatx porrot egiten dabe Madrileko harresi baterakoiaren aurrean, eta hainbestean, bada liberal aldra hau be, karlista epelduak ainean, guztiok saldukeria baten opagei izan dirala susmetan hasi dalako"; B. Aurre-Apraiz: "Idatzita dago,/ baitegiko orma ezkoetan,/ opageientzat epai zorrotza / eta gertu dagoz suizkilluak,/ epaitueri begira,/ gau baltz eta urratuan"); opagarri 'atsegina' 3: B 2 (J.K. Ibargutxi, S. Onaindia), G 1 (Zait); opaka 'eskainiz' Z 1 (J.L. Davant: "Eta pill pill iturriak,/ Biziro errekak baita itxasuak / Opaka arraintza ugariak"); 'norbaitentzat zerbait nahi izanez' EgAs 1 (Enb); opakizun (+ opa kisun) 'eskaintza' 3: B 1 (B. Garitaonandia), G 1 (M. Lekuona), EgAs 1 (Andutz-Mendi); opakunde 'eskaintza' EgAs 1 (Atarrizbarrna).

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

opatu 'eskaini': AB50 1; opatu 'nahi izan': AB50 16, Euskalterm 1; opatu (dio ad.) 'eskaini': LurE; opatu (dio ad.) 'norbaitentzat zerbait nahi izan': LurE; opatu (dio ad.) 'opa izan': HiztEn; opatu (du ad.) 'aurkitu': LurE; opatzaile 'opatzen duena': HiztEn; opatze : LurE. Eta: opaetsi ik. opetsi: HiztEn; opagai 'eskaingai': HiztEn-LurE; opagarri 'gogokoa' / 'opa daitekeena': HiztEn; opaka 'opatuz': HiztEn; opakizun 'eskaintza': HiztEn; oparri 'eskaintzeko harria': HiztEn; opatsu 'eskuzabal' / 'oparo': HiztEn.

Euskaltzaindiaren Arauak

opatu, opa(tu), opatzen. dio ad. 'opa izan'; 'eskaini'.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

opatu, opa(tu), opatzen.