Jatorrizko forma

n-oin(h)arriaz idatzi; prisma baten oin(h)arri; trapezio baten oin(h)arri handien; triangelu baten oin(h)arri; zenbakikuntz sistema baten oin(h)arri.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OINARRI HARTU (oñarri G-azp-goi ap. Gte Erd 60). Tomar por base. Galdera oiñarri artu ezkero, [...]. "Tomando por base la pregunta". Or in Gazt MusIx 26 (v. tbn. 44). Besteren esanak oinarri harturik bere gisara mintzatzen zirenak. MEIG V 59. (Con compl. ines.). Basar(se) (en). Zuk egiñetan oiñarri arturik, egin zenitun Orrengana igotzeko. Or Aitork 101. Euskalerriko elezahar ta ixtoritan oñarri arturik, [...] ainbeste ipui ta eleberri mamitu. Etxde JJ 4. (Con -tzat). "Oñarritzat artu dute (G-azp-goi)" Gte Erd 60. Gizartean geienez jazo oi dana, legeak oñarritzat orixe artu daroa. Eguzk GizAuz 175. Elezar au berritzean, [...] "Gau illa" artu degu oñarritzat. Etxde AlosT 13n. Gairik arinenak oinarritzat arturik, elkar-izketa asten zuen. Zait Plat 89. Norberaren etekiña oiñarritzat arturik. Vill Jaink 82. Biltzarraren erabakiak hartzen ditut oinarritzat. MIH 97. Zein hiztegi hartu duzu oinarritzat hiztegirako? MEIG I 91. v. tbn. Mde Pr 257.

def.: abzisa ardatz, abzisa-ardatz Plano bateko koordenatu sistema batean, abzisak marrazteko oinarri hartzen den ardatza // eskaut iz. Diziplina, elkarlana, gizarte-lana eta naturarekiko harreman zuzena oinarri harturik, haur eta gaztetxoak heztea helburu duen nazioarteko erakunde bateko kidea. Jantoki hau Sao Gabriel parrokiako eskaut taldeko gazteek kudeatzen dute.

oinarri hartu 926: Berria 342, EiTB 203, Laneki 64, Argia 58, Elkar 44, Consumer 31, DiarioVasco 27, Elhuyar 27, Jakin 21, Deustuko unibertsitatea 21, Goiena 19, Uztarria 18, Gomylex 16, Deia 12, Karmel 8, Euskaltzaindia 6, AEK 4, Erlea 3, HABE, Zuzenbidearen euskal akademia.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

oinarri hartu 180: Berria, Karlos Zabala, Andres Urrutia, Koldo Zuazo, Asisko Frantzizko, Iñaki Heras, Xabier Olarra, Jose Ramon Goikoetxea, Elizen arteko Biblia, Irene Aldasoro, Joseba Zulaika, Koldo Izagirre, Patxi Altuna, Txiliku, Juan Kruz Igerabide, Patziku Perurena. Juan Martin Elexpuru, Monika Etxebarria…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa oinarri sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: OINARRI IZAN a) (Aux. trans.). Tener por base. Mukulu-mordo guzi au, [...] azkenean eder iantzi zan, gure lurra oiñarri dula. Or Aitork 340. Erakleitoren asmakizunak ditu oinarri. Zait Plat 127. (Con complemento ines.). Basarse (en). Zorigaitzez jendetarteko otsak egian bazun oñarri, ororen atsegiñezko gordinkeriak zabaldu ziran bazterrik-bazter. Etxde JJ 135. Aita Iainkoaren Itzaz Iainkoak berak irakatsiak nolabaiteko oinarri izan zuen or berton. Zait Plat 36. (Con -tzat, -tako). Jaungoikoaren Eleiza, giltzarritako Jesus ta oñarritako Apostoluak dittuana. Inza Azalp 92. [Uskurtz] oñarritzat zinismen sendoa dutenak. Aitzol in Laux BBa XIV. Kondairak oinarritzat dituzten neurtitzetan egindako drama. Mde Pr 251 (v. tbn. 199). Oiñarritzat amodioa izaki, [...]. Vill Jaink 164. b) (Aux. intrans.). Ser la base (de). Mugagabea ta mugatua omen dira zer guzien oinarri. Zait Plat 56. Zentzunak atxemaiten duena, asiera ta oiñarri bai, baiña muga ta xede ezin diteke iñola ere izan. Vill Jaink 37. Orregatik egiten det seigarren eta bederatzigarren aginduen azalpena. Gerokoen oñarri izan dedin, alegia. MAtx Gazt 12. [Homero eta Berjilik] bear dute izan gure lan guztien eustazpi eta oiñarri. Ibiñ Virgil 25. Ekonomia izan dela goragoko lanbide apainagoen oinarri eta eragile. MEIG III 126. XVIIIgarren mendeak, oinarri eta dorre garai dugun mende horrek, [...]. Ib. 123.

def.: aitzindari 4 iz. Biokim. Konposatu biologiko baten —adibidez proteina, entzima edo bitamina baten— eratze-prozesuko lehen forma edo fasea, ondorengo faseen nahitaezko oinarri dena. Karotenoa A bitaminaren aitzindaria da // Elizako guraso Elizako guraso Kristau-erlijioan, fede gaietan oinarri izan diren izkribuak idatzi zituzten lehen mendeetako Elizako doktoreetako bakoitza // falangismo iz. Espainian sorturiko politika-mugimendua, erregimen frankistaren oinarri izan zen Falangeak sustatu zuena.

oinarri izan 474: Berria 194, EiTB 84, Argia 27, Jakin 21, DiarioVasco 21, Laneki 19, Deustuko unibertsitatea 13, Gomylex 13, Elhuyar 11, Deia 10, Elkar 10…

Beste (edozein) iturritako erabilerak

oinarri izan 72: Berria, Ibon Uribarri, Ramon Saizarbitoria, Koro Navarro, Elizen arteko Biblia, Asisko Frantzizko, Pello Salaburu, Itziar Laka, Xabier Kintana, Iñaki Heras, Xabier Olarra, Edorta Jimenez, Jenaro Garate, Amaia Lizarralde, Juan Garzia…

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa oinarri sarreran.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OINARRI-LEGE Ley fundamental. Likurgo-ren oñarri-legeak ogeta emeretzi milla ataletan zatitu ebazan ango lurrak. Eguzk GizAuz 10. Determinismua --ots, izakiek beti berdintsuki jokatzea-- izan oi da Jakintzaren oiñarri-legea. Vill Jaink 46.

LB: 60; ETC: 150

Beste (edozein) iturritako erabilerak

Elhuyar: oinarri-lege (Zuz.) ley de bases; Adorez: 0; Labayru: 0, NolaErran: 0. / Euskalterm: oinarri-lege (Admin.; Zuz. es ley de bases).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia eta jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da oinarri eta lege sarreretan.

Zuz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu oinarridun formarik.

oinarridun 111: Argia (“Hiztegi Batu Oinarriduna”), Berria 6 (“Baina palo cortadoa egiteko ez dago inongo arau oinarridunik”), Deia (“Hiztegi Batu Oinarriduna aurki daiteke webgune honetan”), Deustuko Unibertsitatea 79 (“Txostenok oinarridunak izango dira; eta, ezinezkoa bada oinarridunak izatea, orduan hori eragozten duen arrazoia adieraziko da”), Euskal Herriko Agintaritza 2 (“Pertsona batzuk hautatu eta izendatu behar direnean Euskal Autonomia Erkidegoko sektore publikoa osatzen duten eta nekazaritzaren arloan zuzeneko eskumenak dituzten entitate guztien zuzendaritza organoak eratzeko edo horietan kide izateko, emakumeen eta gizonen arteko ordezkaritza orekatua mantenduz hautatu eta izendatuko dira, salbu eta arrazoi oinarridun eta objektiboak badaude eta arrazoi horiek behar besteko zioen bidez azaldu badira”), EiTB 5 (“Beste talde batzuen izenak ere ezagutu ditugu gaur: Bilbon izango dira, uda honetan, Dropkick Murphys (celticpunk) zeltar oinarridun banda estatubatuarra eta Volbeat, metal, rockabilly eta rock and roll doinuen nahasketa lantzen duen Danimarkako taldea”), Elkar (“Ez ginen zarata soilik egiten zuen talde bat, oinarridun arrazoiak genituen egin nahi zutenaren aurka egiteko”), Consumer 3 (“Hau da, mitoak badiren bezala, badira haren erabilgarritasuna eta onurak nabarmentzen dituzten ikerketa oinarridunak ere“), Espainiako Gobernua 5 (“Kasazio errekurtsoa jarri ahal izango da --legea haustearen ondoriozkoa soilik-- legeak espresuki halako errekurtsoak jartzeko aukera baimentzen duen autoen aurka, bai eta probintzia auzitegiek edo Auzitegi Nazionaleko zigor-arloko salak lehen auzialdian edo apelazioan emandako behin betiko autoen aurka ere, jurisdikziorik eza edo largespen askea dela-eta prozesuaren amaiera badakarte eta kausa auzipetuaren aurka zuzendu bada egozpen oinarriduna biltzen duen ebazpen judizialaren bidez”), Gomylex 3 (“Larderia: larderia bada izan, kontratugileetako bati beldur zentzuzko eta oinarriduna eragiten zaionean, kontratugile horrek berak edo haren ondasunek nahiz beraren ezkontideak, ondorengoek edo aurrekoek eurek nahiz haien ondasunek hur-hurreko kalte larria jasango dutelako”), Karmel (“Bilatu den formaz Euskaltzaindiak duen informazio guztia ere eskura daiteke hiztegitik irten gabe: forma arautzeko erabili diren irizpideak 'Hiztegi Batu Oinarridunean', erabilera historikoa 'Orotariko Euskal Hiztegian' eta erabilera modernoa 'XX. mendeko corpusean' eta 'Lexikoaren Behatokian'”), Laneki 3 (“Arrantzan eskumena duen agintaritzaren agenteak ontzi, errota eta antzekoetara sar daitezke, betiere etxebizitzak ez badira eta bertan lehergaiak, debekatutako txankuak eta abar dauden susmo oinarriduna badute“), Zuzenbidearen Euskal Akademia (“Demandatuak demandatzailearen alegazioak eztabaidatzen zituenerako, aurretiaz formula eman izanak ez zuen arazoa erabakitzen; haatik, itxaron beharra zegoen, aurkariak epaileari bere alegazioak oinarridunak zirela erakutsi arte”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

oinarridun 4: Andres Urrutia 2 (“Egozketa hori oinarriduna izan daitekeela ezin uka”), Joseba Sarrionandia (“Inork ere ezin du egin uretan habiarik ez oinarridun etxerik, alde egite eta itzuleren espazioa baita”), Sonia Gonzalez (“Liburukotea hartu dut esku artean berriz ere, Eñautek irakurtzeko propio daukan besaulkian, irakurtzeko propio dagoen oinarridun lanpararen argipean”).

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Erabilia da eta, beraz, jasotzekoa.

Euskaltzaindiaren Arauak

oinarritu, oinarri(tu), oinarritzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

oinarritu, oinarri(tu), oinarritzen.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze.

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.