Euskaltzaindiaren Arauak

AS: izerdi(-)bitsetan Bizk., izerdi(-)guruin, izerdi(-)lapetan Bizk., izerdi(-)patsetan, izerditan, izerdi(-)uharretan Bizk., izerdi(-)zapi: aurpegia izerdi-zapi batekin estali zioten hilotzari.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: izerdi hotz, izerdi-lika, izerdiz . — Eta azpisarrera arautuen euskalki-markak zuzenduz.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

izerdi-zapi ("aurpegia izerdi-zapi batekin estali zioten hilotzari"), izerdi-guruin; izerditan, izerdi-bitsetan (Bizk.) / izerdi-patsetan / izerdi-lapetan (ala -uharretan?) (Ipar.).

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Bizk.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz-andana ihartu edo ihartze bidekoak

-hotz.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

izerdi sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

odolezko izerdi hotza.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Bizk.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

euskalki-marka zuzenduz: "Ipar. eta Naf." dagokio, ez Bizk.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

IZERDI LARRI (izardi- V-gip). Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg. Sudor frío. * Bereala larritzen naiz, izerdi larri batek irtetzen dit. Mg CC 181. Izardi larriz egoan izoztua. AB AmaE 453. Ikustiagaz Zaldunan izardi larrixak. Etxba Ibilt 482. v. tbn. Ag G 357. Kk Ab II 58. Erkiag Arran 173. Bilbao IpuiB 106. BEnb NereA 236. Izardi l.: Apaol 40. Izerdi larri otzak.AB AmaE 319. v. tbn. Ag AL 92.

larri1 4 adj. Ondoeza edo kezka bizia sortzen duena, estua, hertsia. Heriotzaren itxura larria. Estutasun larrian. Premia larria. Kinka larrian. Dei larriak eginik. Gure hizkuntzaren egoera larria. Gerrateko urte larriak igaro zirenean. Heriotzako ordu larrian. Eritasun larria. || Izerdi larria: larritasunak eragindako izerdia. [izerdi] izerdi larri iz. Larritasunak eragindako izerdi hotza. Izerdi larria eta gorputz dardara. Izerdi larria eragiten dit autoa ustez aparkatuta utzi dudan lekura itzuli eta ez aurkitzeak.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Erabat ezabatu adibidea eta azalpena, lehendik ere jasoa dagoelako azpisarrera gisa izerdi sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa larri sarreran ere.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: Bizk.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

euskalki-marka zuzenduz: "Ipar." dagokio, ez Bizk.

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: aurpegia izerdi-zapi batekin estali zioten hilotzari.

Euskaltzaindiaren Arauak

izerdiarazi, izerdiaraz, izerdiarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

izerdiarazi, izerdiaraz, izerdiarazten.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-i(tu)+a-

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-n/-tan.

Euskaltzaindiaren Arauak

izerditu, izerdi(tu), izerditzen. da ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

izerditu, izerdi(tu), izerditzen.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: IZERDIZ Sudando; con mucho esfuerzo. Eta segura izerdiz moian irabazia. EZ Man II 129. Ageri da gizon bat athorras izerdiz. Egiat 205. Ibili behar zuten haintzurra izerdiz. Hb Esk 100. Ixerdiz uioldurik / goi ta be gorputze. Enb 168. Euren ondasuna nekez eta izerdiz irabazi dabe. Eguzk GizAuz 120. Arnaska, izerdiz, aurrera, alare, / gure bidazti leiala. SMitx Aranz 129. Nekez eta izerdiz bakarrik hurbil gakizkiokeen eredutzat. MEIG VI 98. v. tbn. Arch Fab 99. Bordel 59. Ag G 276. ABar Goi 49. Or Eus 298. Iratz 124

adib: izerdi 1 iz. Gorputzak jariatzen duen isurkari gazi eta usaintsua, beroaren, lanaren edo sukarraren eraginez larruazalean tantak eratuz agertzen dena. Izerdi tantak. Izerdi larria eta gorputz dardara. Izerdiz beterik. Izerdia eskuaz xukatuz. Izerdi usaina. Bekokia herio izerdi izoztuz bustia. || Odolezko izerdia. 2 iz. Lana, nekea, ahalegin handia. Neke, lan eta izerdiak. Izerdiz irabazia. Uste genuen hura guztia herriaren izerdiarekin eraikia zela.

izerdiz : Berria (“Alde batetik, langileengana heldu, bakarrik mugikortasun kapitalista areagotzeko balioko lukeen proiektua euren odol eta izerdiz ordaindu beharko dutela planteatu, bestelako harreman ekonomikoak eratzeko hurbileko espazioak eta denbora geldoak behar ditugula arrapostu, norberaren erritmoak eta kultura politikoak begirunez tratatu”), EiTB (“Izerdiz eta odolez irabazitako txapela“), Argia (“PPren Gobernuak ongizate estatua desegiten jarraitzen du, Espainiako Estatu osoko milaka langilek euren izerdiz eta borrokaz lortua”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

izerdiz : Herria (“Izerdiz eraikia ezin dute kendu!”), Felipe Juaristi 3 (“gerra urteek elkarrekin odolez eta izerdiz lotutako soka haustezinei esker”), Jose Morales 3 (“nekez eta izerdiz irabazitako ondasuna”), Xabier Mendiguren Elizegi 2 (“Dena dela, borroka latzen ondoren eta metroz metro odol eta izerdiz eutsi arren, erori zen azkenean Irun,”), Iñaki Iñurrieta 2 (“ez dute izerdiz bereganatuko odolez lor dezaketena"”), Elizen arteko Biblia (“Zeure bekokiko izerdiz jango duzu ogia”)…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: adib. / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: adib. / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adibide azaldua da eta azpisarrera gisa jasotzekoa; egokia izan liteke izerdiz irabazia bezalako adibidea gehitzea. Bide batez, odolez azpisarrera ere gehitzea proposatu da.

Atzizkien araberako erabakiak

-z.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

izerdi sarrerari dagokion azpisarrera.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

nekez eta izerdiz bakarrik hurbil gakizkiokeen eredua.