Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-ki+a-

Euskaltzaindiaren Arauak

irekiarazi, irekiaraz, irekiarazten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

irekiarazi, irekiaraz, irekiarazten.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-ki+a-

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-ki+d-

OEHko datuak [laburduren azalpena]

idekitze 3: G 1 (Or QA: "Ziñ ori egiten baitute Irakasleak eskola idekitze egunean, Mezondoan"); IE 2 (JesBih, adib.: "Konfrarioaren idekitzea solenitate handitan eginen da"); Ik. OEH argitaratuan, gainera, Urt Gen 38,28: "Nolako idekitzea egin dioan heurorri!"; irikitze 1: NEtx LBB ("Barreko irikitze-jaia") // Ik. OEH argitaratuan, gainera, edegiera Vin 591: "Batzar edo junta jeneralaren edegieraan"; eta irekipen testu-lekukotasunik gabea.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

-era osaerako 8 eta -tze osaerako 16; idekiera B-EB 5: SM, I. Aldabe 3, X. Amuriza; idikiera G 1: Vill; irekiera (eta berr-) EB 2: UZEI, G. Nazabal; edekitze 1: J. Haritschelhar; idekitze IE 2: Herr 1969 eta 1983; irekitze EB 12: J.J. Uranga, EHAA 1986, GAO 1990, Anait 1974 3, ZArg 1974, P. Aristi, I. Aldatz, Egunk 1992 2, Elhuyar; irikitze G 1: A. Arrinda.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

irekiera : AB38 1 (apertura), AB50 7 (apertura, inaguración), Euskalterm 24 (apertura); irekitze : DFrec 4, AB38 4 (apertura), AB50 9 (apertura), LurE, Euskalterm 20 (apertura, inicio; eta artekak i. 'hendimiento') // Ez ditugu aurkitu ap. HiztEn.

Sektore jakin bateko informazioa

irekiera : HezkAdmin (apertura), AdminMila (i.-lizentzia: licencia de apertura); irekitze : HezkAdmin (apertura) // Ez ditugu aurkitu ap. LurraldeAntol, EurItune.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

irekiera : HiruMila (1 escotadura; 2 abertura, apertura), PMuj DVC (abertura, apertura); irekitze : EuskHizt (ireki ad.-aren aditz izena; iz. 1715), HiruMila (apertura) // Ez ditugu aurkitu ap. ElhHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: apertura.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-era/-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu OEH.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

untzi idekitzeko 2, L. Etxezaharreta ("Galde egiten zuten beren buruari zergatik telefona deslotua zen, zer egiten zuen ote untzi idekitzekoak lehen artatzeetako zakuan eta zergatik ohe azpian altxatuak zituen lunetak", "Bainan untzi idekitzekoa, nora ote joana zen?").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

irekigailu : AB38 1 (botoen irekigailu 'abrelatas'), HiztEn, LurE // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB50, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

idekigailü : Casve EF; irekigailu : ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE, PMuj DVC (eta irekailu) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, Lur EF/FE, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal abrelatas / ouvre-boîtes formen ordainak: HiztHand: ontzi/poto-irekitzeko // ElhHizt: lata-irekigailu, poto-irekigailu, lata-irekitzeko, poto-irekitzeko // HiruMila: irekigailu, lata-irekitzeko // HaizeG FB: lata idekitzeko, buata idekitzeko // Casve FE: idekailü, untzizabalkailü // PMuj DCV: lata-irikitzeko // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE eta EF/FE.

Zerrenda osagarriak

MilaHitz: "irekigailua".

Adierazle egokia da, eta horren premia dago

adierazle egokia, eta gaur beharrezkoa.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gailu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

irekigune , aho irekigune EBko bi testutan azaldu dira: Berriotxoa, I.A.: Euskal Herriko medusa, anemona eta koralak; Aierbe, M.: Xake; irekiune biologiari buruzko 4 testutan jaso da: Arantzadi/Jakin; UZEI; Unanua, M.A.; Kintana, X.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

irekigune : Euskalterm 1; irekiune : HiztEn; LurE; Euskalterm 6.

Forma erregularra edo paradigmaren araberakoa da hobestekoa

sistemak eskatzen du hemengoa -gune forman egitea, leku-adiera duenez eta erabilerek besterik agintzen ez dutenez.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-gune/-une: tradizioak finkatu gabeko edo zalantzazko kasuetan, gaur nagusitua datekeen banaketaren arabera, -gune 'lekua'ri dagokio eta -une 'denbora'ri.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-ki+g-.

LBeh (2014-04-03): irekitzaile 50 (Kirol.), Berria (adib.: “Dena ekainean hasi zen. Orduan, Miarritzek irekitzaile bat xerkatzen zuen”, “Peyrelonguek bere postua berreskuratuko du irekitzaile gisa”, “Godman irekitzaile eskoziarrak partida bukatzeko hamar minutu falta zirenean bueltatu zuen kolpe”); zabaltzaile 21, baina bakar bat ere ez da kiroletakoa.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: irekitzaile 15: Isabel Arrigain 14 (“Zentzu berean hots itxitzaileez eta hots irekitzaileez hitz egin dezakegu”), Ana Urkiza (“Gizartearen norabide berriekiko konprometitua, halaber, bide irekitzailea, oso aktiboa eta, era berean, intsumisoa”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: errugbi, errugbilari (rugby*). Jokaldiak aipatzeko, kontuan izan hitz hauek: 'alboko sakea' (touche*), 'drop' edo 'punpa lasterra', 'entsegua emendatua', 'entsegu emendioa' (transformaketa*), 'entsegua', 'haga', 'multzoa' (poule*), 'plakatua', 'uztartzea', 'uztartze bildua', 'uztartze irekia', 'uztartze laxoa', 'uztartzea' (mele*), 'zigor kolpea' edo 'gaztigu ostikoa'. Errugbilariak 1., 2. edo 3. lerrokoak dira, atzelariak, gibelekoak, harroinak, hegalekoak, hiru laurdenetakoak, joko zabaltzaileak, orpokatzaileak edo ostikatzaileak edo aztalkariak, uztartze erdiak (mele erdikoa*). Zazpiko errugbia.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es apertura / fr démi d’ouverture: Elhuyar: - / Nolaerran: (joko) zabaltzaile, irekitzaile / Zehazki: - / Labayru: - / Adorez5000: -.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta erabilia. Lexikoaren Behatokiko agerraldi guztiak errugbiari dagozkio, baina badirudi Euskaltermen (joko-) zabaltzaile erabiltzea erabaki dela. Horregatik inolako markarik gabe onartu da.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Zerrenda osagarriak

HezkAdmin: apertura.

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-tze/-era.

Txostenaren laburpena

ik. informazioa s.u. irekigailu, eta lantaldearen ohar zaharra (1997-03-11): "abrelata* Saih. e. (lata-)irekitzeko, (poto-)irekitzeko. Hots, lantaldeak asmatu-proposa ditzake ordezkoak, aurrekoa onartezina iruditzen zaionean; normalean ez dira "izendapen deskribatzaileak" izango (hauek hala dira, baina baita erdarazko abrelatas eta ouvre-boîte ere)".

Kategoria

iz.

Adibide argigarriak, testuinguru egokiak

(poto-)irekitzekoa.