Bizkaiera / Besteak banaketa

gaixo da forma nagusia bai guztira, bai euskalkika, 330 ager.ekin (gainera horiei, 16 gaixu, 127 gaxo, 18 gaxu); gaiso 172 aldiz agertu da (B 16, G 20, IE ø, EB-EgAs 136); gaizo 43 aldiz (30etan IE); -e- dunak B dira ia bakarrik (gexo, geixo, geiso,... 51 ager. guztira)

Jatorrizko forma

gaixo, gaizo

Euskaltzaindiaren Arauak

1 iz. eta izond. 'eria'. 2 izond. 'errukarria'.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: gaixorik .

Zerrendakoa da hobestekoa, hedatuena baita

"gaizo. Ipar. ik. gaixo"

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

gaixo(-)agiri 26: Consumer 3 (“Gomendatzen dizugu zure aseguruaren baldintzak irakur ditzazula, eta dagokizun kalte-ordaina eska diezaiezula: gaixo-agiria hartu zenuenetik senda-agiria jaso arteko egunengatik, ospitalean egindako egunengatik...“), Berria 23 (“Ikasturtea hasi aurretik gaixo agiria eskatu dute 125 irakaslek”); ez dugu aurkitu gaixoagiri formarik.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: gaixo(-)agiri 58: Berria 57 (“Gaixo agiria legez kendu ahal izateko proposamena egin du Frantziako Gobernuak”), Aingeru Epaltza (“Batzuk datu hotzak dira, plantilla organikotik, nominetatik edo haien gaixo-agiri edo opor-orrietatik atereak”); gaixoagiri 1, Berria (“Gaur egun, Gipuzkoako eraikuntzako langileek ez dute ordainik izaten gaixotasun arruntagatik hartutako gaixoagiriaren lehen hiru egunetan”). // Osakidetza: [formularioak]: baja medikoa/alta medikoa; // Osasunbidea: [buletinetan] baja agiri, baja mediko.

Zerrenda osagarriak

BerriaEstiloLiburua: baja* e. gaixo agiri, gaixoaldi, gaixo baimen. Medikuak ez dio baja eman nahi*[e.] Medikuak ez dio gaixo agiria eman nahi // Hegoaldeko 160.000 autonomoek baja ordaindua izango dute*[e.] Hegoaldeko 160.000 autonomoei ordaindu egingo diete gaixoaldian.

Erdaretako formak

es baja, parte de baja; fr arrêt de travail, arrêt maladie: Elhuyar: baja // Adorez: cese en una ocupación: baja; baja de enfermedad: gaixo-agiria; baja laboral: laneko baja; estar de baja: bajan egon; situación de baja: baja-aldia; baja temeraria: ausarkeriazko baja; baja voluntaria: borondatezko baja // Labayru: s.f. Autorización médica baja; baja laboral laneko baja; baja por maternidad amatasun-baja // Nolaerran: arrêt gaixo agiri.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia, erabilia eta jasotzekoa.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-o(tu)+a-

Euskaltzaindiaren Arauak

'erikorra'.

Sinonimoa(k)

erikorra

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-etxe.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-ondo.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

eriondoa.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: AS

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: adib.

Zerrenda osagarriak

HitzIrud: "gaixorik (egon) = (estar) enfermo".

Atzizkien araberako erabakiak

-ik.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

gaixo sarrerari dagokion azpisarrera.

Sinonimoa(k)

eritasun

Sinonimoa(k)

eritegi

Euskaltzaindiaren Arauak

'erikorra'.

Sinonimoa(k)

erikorra

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-ti

Euskaltzaindiaren Arauak

gaixotu, gaixo(tu), gaixotzen. da/du ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

gaixotu, gaixo(tu), gaixotzen

OEHko datuak [laburduren azalpena]

gaixotze Enfermedad. Gaixotze andiakin daudenak artu bear dute sarri alimentua. Mg CC 228.

gaixotze 12: Aizu (“Protagonistaren gaixotze mentalaren kronika eginez”), Argia 3 (“Urak landarea gaixotze bidean jartzeaz gain, kilotan haziko ditu tomateak”), Berria 2 (“Bestalde, nabaria da bertsolarien gaixotze ratioa, migrainak, tripetako arazoak, Txapelketa uzteak...”), Elhuyar (“Minbiziaren gaixotze- eta sendatze-tasek gora egin dutelako, batetik, eta bikoteek guraso izateko erabakia gero eta beranduago hartzen dutelako, bestetik, gero eta garrantzitsuagoa da ugalkortasuna babestea”), Deia (“amaren gaixotzeaz eta heriotzari buruz ere hausnartzen du”), Elkar (“Infernurako joan etorri bat da liburu hau, Miren Agur Meabek hitzaurrean dioen moduan: emakume baten gaixotze mentala, ospitale psikiatriko batean sartzea eta sendatze neketsua, bere gordinean kontatuak, baina gogortasun horrekin batera samurtasuna eta umorea ere sartuz, tarteka”), Consumer (“Berriro gaixotze eta larritzeei saihets egiteko komeni izaten da estresa kontrolatzea -meditazioak eta yogak emaitza onak agertu dituzte-, eguzkitara gehiegi ez egotea, labur bainatzea, igeriketa mugatzea, hazka ez egitea, arroparen igurtzitik babestea, alkohol gehiegi ez hartzea”), Laneki 2 (“Gehienetan, infekzio arinak izaten dira, beste infekzio mota batzuk baino heriotza eta gaixotze gutxiago eragiten dituzte”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

gaixotze 3: Berria 2 (“Arafaten gaixotzeaz zera esan omen zuen Bushek: «Jainkoa bere lana egiten ari da”), Xabier Olarra (“Ziur aski, urtetakoa izango zen Virgilen gaixotze-prozesua; 1985etik aurrera, etengabe gizendua zen”).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri hiztegi-sarrerarik ez dagokiona

-tze.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Ez dago ekintza adierazteko eratorririk, eta erabili da. Jaso liteke.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: Ik. erizain / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zain.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

erizaina.

Euskaltzaindiaren Arauak

EArauak 25 (II.3.d): "Loturik idaztekoak [dira (...)] bigarren osagaia (...) -zain (...) edota (...) -za(i)ntza duten elkarteak: (...) mugazain, diruzain, bidezain, atezain (...) gaixozaintza, ertzaintza, liburuzaintza".

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-zaintza.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

erizaintza.