OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ERRUA (ERRUAK, etc.) BOTA. Echar la culpa. Zeure otztasunari, nagitasunari, zeure buruari errua bota egiozu ta ez besteri. Añ GGero 315. Ni erretzen banaiz, bota nere pekatuari errua. Bv AsL 217. Ez diot Mireni errua botako. Txill Let 81. Ez orren arin erruak bota gizajuori. Bilbao IpuiB 77. Ez bota errua lapiko aberats oparo eder eta handiari. Osk Kurl 31. Gure zoritxarrari edo gaizki jokatzeari botatzen diogu errua. Vill Jaink 77. Danok alkarri erru botaten. FEtxeb 98

adib: bota1, bota, botatzen 1 du ad. Jaurti. Zuen artean bekaturik ez duenak bota diezaiola lehenengo harria. Ateratzen dute sutegitik agoa, ez izerdi tanta eta bero asko bota gabe. Malkoak bota. Ke asko boteaz. Hori dirua botatzea da. Ostikada bota zion astoak. Bere burua leihotik bota eta hil zen. Uretara, surtara, errekara bota. Leihotik behera bota. Betiko su eta garren artera bota zituen Luzifer eta haren jarraitzaileak. 2 (Esapideetan). Norbaiti zerbaiten errua bota. Erronka bota. Umea bota (haurdunak): umea galdu. Landare batek kimu berriak bota. Erro zabalak botako ditu bazter guztietara. Norbaiti zerbait aurpegira bota. Larriak bota, gora bota: oka egin.

errua bota 75: Aizu, Deia, Berria 31, EiTB 27, Jakin 3, Argia 8, Laneki 3, DiarioVasco.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errua bota 14: Berria 5 (“Hortaz, ez guri errua bota gertatuko denagatik”), Joseba Zulaika (“Nori errua botako, eta nahitaez behar ditugu "Beste" nagusi errudunak”), Joan Mari Irigoien (“Hori da errazena, besteei errua botatzea!”), Anton Garikano (“Jainkoari ari haiz errua botatzen”), Xabier Olarra (“ba ote daukagu horregatik hari errua botatzerik, bere izaeragatik, bere ahuleziengatik?”), Josu Zabaleta (“Egia da asko sufritu dudala, eta amari buruz esan diodana egia da, baina Pim gaixoari horrela errua botatzea, nire alde egin duen eta oraindik ere egiten duen guztiarekin, doilorkeria bat izan da”), Elizen arteko Biblia (“tzultzeko orduan, luzatu eta luzatu, desenkusa eta aitzakia ugari, egoerari errua botaz”), Jon Muñoz (“Baina ez nizun errua bota”), Esteban Antxustegi (“Baina, errua botatzen zaion edozein gauzari ezin zaio deitu bekatu edo erru”), Asisko Frantzizko (“Asko dira, bekatu egitean nahiz iraina jasatean, etsaiari edo lagun hurkoari errua botatzen diotenak”).

bota1 2 (Esapideetan). Norbaiti zerbaiten errua bota. Erronka bota. Umea bota (haurdunak): umea galdu. Landare batek kimu berriak bota. Erro zabalak botako ditu bazter guztietara. Norbaiti zerbait aurpegira bota. Larriak bota, gora bota: oka egin. [erru] errua bota dio ad. Norbait edo zerbait zerbaiten errudun egin. Ik. errua egotzi. Denok elkarri errua botatzen. Gure zoritxarrari botatzen diogu errua.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Teknizismo hiztegi honen mailari ez dagokiona

Erabat ezabatzekoa da adibidea lehendik jasoa baitago azpisarrera gisa erru sarreran. bota1 sarrerako 2. adieratik kendu.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa erru sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa da bota sarreran ere.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

OEH: ERRUA EGOTZI. Echar la culpa. Ez bada egotzi errua munduari. Añ LoraS 173. Sugeari errua egotzirik. Lard 4. Pekatuan hiltzen banaziz nori egotzi nizaioke erru edo kulpa. Arr May 44. Gere oi-ezari, gaiaren zallari ta abarreri errua egotzi izan diegunean. Ldi IL 91. Dorronsoroko morroiari egozten zion gertatzen zanaren errua. TAg Uzt 162. Yagole bakoitzak beste yagoleari egozten zion errua. Zait Sof 168. Etzaiok bati bakarrik egotzi bear errua. Etxde JJ 114. Gizon bati, urkatzaileari, erru guztia egoztea. MIH 321

adib: erru iz. Hutsegitea; bereziki, hutsegitearen erantzukizuna. Ik. kulpa; hoben. Errua norena zen jakiteko. Enea da erru guztia. Gertatzen denaren errua ea nork duen. Sozialismoak indar hartzearen errua elizgizonek dutela zioen hark. Baina zuk ere horretan errua baduzu. Nik dut errua, umetan zorigabea izan bazen. Norbaiti zerbaiten errua egotzi, bota, leporatu. Norbaitek bere errua aitortu. Nire erruz, nire erruz, nire erru handiz.

errua egotzi 28: Deia, Consumer 3, Berria 11, EiTB 4, Jakin, Argia 5, Laneki 2, Erlea.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errua egotzi 18: Berria 4, Eduardo Matauko 5, Oskar Arana 3, Jose Morales, Bernardo Atxaga, Pako Aristi, Imanol Unzurrunzaga, Irene Aldasoro, Koro Navarro.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa erru sarreran.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Bielorrusia, Errusiar Federakundea, Turkmenistan.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errublo: HiztEn-LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errublo bielorrusiar, errublo errusiar, manat turkmenistandar: Estilo Liburua.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH-EuskHizt: - / HiztEn: + / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: errubloa

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "errublo. Errusiako dirua".

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Txanpon zaharrak.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

errublo bielorrusiar, errublo errusiar.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

errublo sarrerari dagokion azpisarrera.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Monetak

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

errublo sarrerari dagokion azpisarrera.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

errubrika 1, Erkiag BatB ("korotz morrosko baltza utzi eban, gaizkille ezezagunaren errubrika totolo ezezagunagoa bai litzan").

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

errubrika (eta errubrikapean 2) 9: Aste Santua 1983 ("Meza-liburuaren eta Irakurgai-liburuaren oarrak, argibideak #mdash#errubrikak#mdash# eta oarpenak"), KontuEkon 1983 ("Bigarren mailako iharduerak daudenean, S.E.C.ak, unitatea, dauden bezainbat ihardueratan desglosatzea kontseilatzen du, baldin eta sailkapenaren errubrika desberdinetan sailkaturiko adarrei badagozkie"), Biztanleria 1987 ("Esate baterako, ikasketak egiten ari den eta gainera iharduera laboral normal bat duen pertsona, errubrikapean kokatuko da"), EUSTAT 1991-1998 bitartean 6 (adib.: "Epe laburrerako tituluen errubrikak, beren mugaeguna hurbil, normalean 12 hilabete eta gehienez 2 urtera, duten zirkulatzera destinatutako tituluz ordezkatutako finantz aktiboak jasotzen ditu [...] Obligazioen errubrikak [F.50], hainbat urtetarako epemuga duten tituluak barnehartzen ditu").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errubrika : HiztEn (1 Sinatzean, izena idatzi eta gero egiten den marra- edo irudi-antzekoa; 2 Erl. errito- nahiz zeremoni liburuetan, liturgikizuna egoki eta zuzen betetzearren ematen den oharra, gorriz idatzita egoten dena), Euskalterm 4; errubrizismo : Euskalterm 1; errubrizista : Euskalterm 1 // Ez ditugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

errubrika : ElhHizt (1 sinadurarena rúbrica; 2 Erl. zeremonia eta errituetan rúbrica), HiruMila (rúbrica); errubrikatu : ElhHizt (rubricar, poner la rúbrica), HiruMila (rubricar) // Ez ditugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez, eta arloa mugatuz onartzekoa

beharrezkoa da mailegua, Erl. arloan bederen.

Kategoria

iz.

Sektore jakin bateko informazioa

Ik. Izendegia: erruda: Ruta sp.; erruda usaindun; bortusain: Ruta graveolens; horma-erruda; iturri-belar zuri: Asplenium ruta-muraria.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: erruda usaindun / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

bortusaia (Ruta graveolens).

Euskaltzaindiaren Arauak

izlag.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

kategoria aldatuz ("izond." dagokio) eta AS gisa gehituz: errugabeko .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-gabe-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

errugabe sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

errugabetasun-presuntzio 37: Elhuyar (“Errugabetasun-presuntzioa ez du errespetatzen”), Berria 4 (adib.: “Sasoi hartatik dator errugabetasun-presuntzioa indargabetuta egotea eta gezurra eta manipulazioa errukigabe erabiltzea”), EiTB 30 (adib.: “eroskeria leporatu dieten Arabako agintarien errugabetasun-presuntzioa aldarrikatuz”), Argia 2 (adib.: “Egoera praktikoetara jaitsiaz, argumentu honen erabilerak juridikoki badu konkrezioa, errugabetasun-presuntzio edo, deritzona”); errugabetasun presuntzio 48: Berria 35 (adib.: “Abokatuek salatu dutenez, errugabetasun presuntzioa ez da errespetatu”), EiTB 13 (adib.: “PPren zuzendaritza nazionalak Valentziako Generalitateko presidentearen errugabetasun presuntzioa babesten jarraituko du”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: errugabetasun-presuntzio 46, Berria (adib.: “Edonola ere, bien bitartean Egunkaria auzian auzipetuta daudenen errugabetasun presuntzioa argi eta garbi aldarrikatu behar dela berretsi zuen”).

Zerrenda osagarriak

BerriaEL2013: errugabetasun presuntzioa. Ikus 'Deontologia' atala.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es presunción de inocencia / fr présomption d'innocence: Elhuyar: (Der.) errugabetasun-presuntzio / Nolaerran: hobengabetasun presuntzio / Zehazki: errugabetasun ustekizun / Labayru: errugabetasun-presuntzio / Adorez5000: errugabe(tasun)-presuntzio; errugabetzat emate.

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

cf errugabetasun forma arautua eta presuntzio batzorde ahaldunduak kendua: (H2.2 / 2011-09-13) Kendu lerroa.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da eta erabilia.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

presuntzio forma aztertzean, errugabetasun(-)presuntzio forma azpisarrera gisa jasotzea proposatu da. Lehendik arautua genuen errugabetasun sarreran.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa sartzekoa errugabetasun eta presuntzio sarreretan.

Kategoria

iz.

Jakite-arloak

Zuz.

LBeh (2013-06-10): errugabetu 48: Elhuyar (“Urteetan zehar epaileek filmak, telesailak eta musika jaisteko estekak eskaintzen dituzten webguneak errugabetu ostean”), Berria 36 (adib: “Batzorde independente batek Palin errugabetu du”), EiTB 10 (adib.: “George W. Bush Ameriketako Estatu Batuetako presidente ohia errugabetu du jarrera hori ‘berea’ eta ‘britaniarra’ eta ez AEBtakoa izan zela azpimarratu duenean”), Argia (“Dokumentu horien interpretaziotik ondorio okerrak ateratzen dituztela dio eta berdin balio dutela akusatuak errugabetzeko”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: errugabetu : Berria 70 (adib.: ”Ezin ahaztu daiteke Martin Ugalderekin gertatu zena; zorionez, hil ostean errugabetu zuten, baina nola ordaindu egindako kaltea?, galdetu zuen”), Monika Etxebarria (“Rollebonek ez zuen inondik ere egiazale jokatzen ilobarekin, hartaz baliatu nahi zuen, pentsatutakoak huts eginez gero errugabetzeko lekuko gisa ager zedin Paulo I.aren aurrean”), Juan Garzia (“Jauna, auzi-entzuleon aurrean asmo gaiztoaren ukapen honek nazala hain errugabetu zure gogo-bihotz guztiz zabalean, nola baininduke, etxe gainera bota gezia, eta anaia zauritu banu”).

Erdara/euskara hiztegietako datuak

es exculpar; absolver (Zuz.) / fr disculper; acquitter, absoudre (Zuz.): Elhuyar: errugabetu; absolbitu (Zuz.) / Nolaerran: zuritu; nork bere burua zuritu, desenkusatu; hobengabe ekarri (Zuz.) / Zehazki: errugabetu; zuritu, desenkusatu; asketsi, errugabetu (Zuz.) / Labayru: errugabetu, barkamena eman, barkatu; (Zuz.) errugabetzat jo, absolbitu, libre utzi / Adorez5000: errugabetu, errugabe aitortu; bere burua zuritu, desenkusatu; asketsi, absolbitu, askatu, errugabetzat jo, libre utzi (Zuz.).

Aurreko pasaldikoari egindako oharrak

absolbitu araua da.

Eratorri-konposatu baztertzekoa da, lehiakide hedatuagoa duenez

aski da absolbitu arautua.

Erdaretako formak

OfQuLF: rugby || sport opposant deux équipes de quinze joueurs || Rugby || ville d'Angleterre où l'on a inventé ce sport.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Izen propiotikoak.

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Azpisarrera egin eta errugbian ari izan, jokatu adibideak jaso.

Jatorrizko forma

erruki, ik. urriki [urriki hobestekoa da]

Euskaltzaindiaren Arauak

AS: erruki(-)etxe, erruki izan.

Baztertzekoa da, ez baita bizkaiera eta gipuzkera euskalkietakoa

erruki hobesten du batzordeak, lehendiko proposamena aldatuz, B eta G erdiko forma delako, eta Ipar. eta Naf.ri berea aitortuz: urriki (eta eratorriak): 1 erruki; 2 damu)

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: errukizko.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

erruki-etxe, erruki izan

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

AS

Euskaltzaindiaren Arauak

errukiarazi, errukiaraz, errukiarazten. du ad.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

errukiaraz, errukiarazten.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien (eta aurrizkien) erregulartasuna

-bera/-kor.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Kategoria

izond.

Erabileremu dialektala

Bizk.

Diakronia

Zah.

Forma baten adiera(k)

errukarria.

Euskaltzaindiaren Arauak

izond.

Forma arautuaren azalpenaz oharra

AS gisa gehituz: errukigabeko .

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: adib. / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-gabe-ko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

errukigabe sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: + / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-gabe-tasun.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-gaitz.

Kategoria

izond.

Maiztasuna

g.er.

errukigarri adj. [Oharra: Euskaltzaindiak, errukigarri-k euskara idatzian izan duen erabilera kontuan harturik, forma hori ez erabiltzea gomendatzen du; ik. errukarri].

errukigarri 16; errukarri 184.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errukigarri 14; errukarri 366.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: +

Debekua bere horretan uztea proposatu da. Hobetsitako forma finkatu samar dagoela dirudi, baina egokia izan liteke oraingoz debekua mantentzea.

Batasuna egiteko bidea eskaintzen duen forma

Ik. errukarri.

Euskaltzaindiaren Arauak

errukitu, erruki(tu), errukitzen. da ad.

Euskara Batuko batzordeak argituko du aditzoinaren forma

errukitu, erruki(tu), errukitzen

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: - / LurE: + / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Atzizkien araberako erabakiak

-tze.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH: ERRUKIZKO. a) Misericordioso. v. errukior. Errukizko Ama maiteak. Cb Josefa 12. Ama graziazkoa, Ama errukizkoa. Añ EL1 226. Asmau errukizko gauzaren bat lagun urkoaren onerako. Añ LoraS 68. Obra on errukizko edo karidadezkoren bat. Astar II 242. Ama errukizko au. Ur MarIl 25. Eman zioten errukizko ostatu argatik. Aran SIgn 31. Errukizko txistuaz deitzen badidazu. Arr May 59. Errukizko iturria. Azc PB 29. Errukizko begi ederrak erakusten dizka. Ag G 197. Errukizko itxaso baztergabea. ArgiDL 103. Errukizko izpia zeneriodan. Ldi BB 2. Bere errukizko magala. Or Eus 414. Errukizko irriparreaz. Vill Jaink 122. Aize gogorrak errukizko esku legunez legortu eutsazan. Erkiag BatB 106. v. tbn. KIkG 80. Etxde JJ 244. Gazt MusIx 225. (Referido a las obras de misericordia de la doctrina cristiana). Obra errukizkoa dala [...] tristeak konsoletea. Añ NekeA 217. Gorputzeko obra errukizko edo miserikordijazkuak. Astar II 69. Errukizko egite okin. Legaz 35. Errukizko egikerak dira amalau. Itz Azald 119. Errukizko egiñenak. KIkV 10. Zazpi eginbide errukizkoak. Inza Azalp 22. Errukizko egikera. Enb 204. Errukizko egintza da lagun-urkoa jaztea. Lab EEguna 98. Al daneraño bete ezkero / guk errukizko egintzak. Olea 92. b) Penoso, que da lástima. v. errukarri. Jo eben jo pataria, ta errukizko ausiak eta intziriak egin zituan. Erkiag BatB 58

adib: bihurtu, bihur, bihurtzen 1 da/du ad. Egoera edo itxura batetik beste batera aldatu. (Predikatua, izen hutsa denean, artikulurik eta kasu markarik gabe doa. Izen horrek izenondoak, izenlagunak edo kidekoak hartzen baditu, orduan artikulua darama askotan). Ik. bilakatu. Ura ardo bihurtu zen. Hauts zara eta hauts bihurtuko zara. Dorre gorak eta jauregiak hauts bihurtu eta kea bezala suntsitu eta hondatu dira. Ur guztiak odol bihurtu eta arrain guztiak hil ziren. Atseginak azkenean atsekabe bihurturik. Bere eskuko zena morroi bihurtu da. Emakumerik ederrena bihurtu zen. Duguna jan dugu eta arlote gara bihurtu (esr. zah.). 2 da ad. Lehen zegoen tokira joan. Ik. itzuli. Atzo joan zen eta bihar bihurtuko da. Etxera bihurtu zenean. Adora ezazue eta bihurtzean, haren berri ekardazue. Bide onera bihurtzeko. Bihur zaitez nigana. Ez gara esku hutsik bihurtuko. 3 da ad. Zerbaitek edo norbaitek lehen zuen egoera berriro izan. Bizitza basatira bihurtu. Bere zereginetara bihurtu zenean. Bekatura ez bihurtzeko. Bere onera bihurtu zenean. 4 du ad. Norbaiti kendu edo hartu zaiona, edo galdu duena berriro eman. Ostu zuena bihurtu behar duela. Zor duena bihurtzeko. Gaizki eramana bihurtu behar duzu. Bihurtu diot utzi zidan liburua. Ezin dio bihurtu soinekoari eguzkiak jan aurretik zuen kolorea. || Eskerrak bihurtu. 5 du ad. Bihurritu. Zangoa bihurtu du. 6 da/du ad. Zerbait, norabidea aldatuz, norabait zuzendu. Bihur itzazu gugana zeure begi errukizkoak. // egintza iz. Norbaitek egindako gauza. Ik. egite; ekintza; egiteko. Limosnak eta beste egintza onak. Fedeko egintzak. Jainkoaren erreinua ez datza hitzetan, egintzetan baizik. Errukizko egintzak. Aurrezki Kutxak babesturiko egintza. Nire eskuetako egintza hau.

errukizko 15: Berria 3 (“errukizko begirada”), EiTB 3 (“errukizko gezurrak”), Karmel 3 (“errukizko parabolak”), Argia 3 (“Nire fedea Jesusena bezalakoa izatea nahi nuke: konfiantzazkoa eta errukizkoa”), Erlea (“Tximinia ondoko erlojuak errukizko minutuak kontatzen ditu orain, gaztarokoak“), DiarioVasco 2 (“Errukziko Amaren eliza”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errukizko 46: Asisko Frantzizko 10 (“Laugarrena: errukizko portaera legendunekin, hau da, gizarteko pertsona miserable eta baztertuenekin”), Patxi Altuna 3 (“Errukizko hizketatxo batekin amaitu, arrazoituz eta Jainko gure Jaunari orain arte bizitza eman didalako eskerrak emanez, eta aurrerako hobekuntza aginduz bere graziarekin”), Josu Zabaleta 3 (“Gauza guztiak irribarre ironiko eta errukizko batez ikusten zituela esaten zuen”), Felipe Juaristi 2 (“bakoitzak bere Jainkoari deitzeko edo bere Jainkoari madarikatzeko hitz gezia, lagunak laguna hiltzeko edo hil zorian erruki eske isuritako hitz garratza, gerrarako eta bakerako hitz ozena, maitasunerako eta gorrotorako hitz zuria, bizitzarako eta heriotzarako hitz erabatekoa, haurra loarazteko eta zaharrari hilobian laguntzeko hitz errukizkoa”), Joan Mari Lekuona 2 (“Gure Jaunaren Pasio gurgarria oroitzeak errukizko eta esker onezko sentimendu handiak sortu behar ditu”), Oskar Arana 2, Jose Morales 2, Anton Garikano2, Iñaki Segurola, Jon Muñoz, Patxi Ezkiaga…

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: - / EuskHizt: AS / HiztEn: - / LurE: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Eratorri-konposatu berria da, egokia eta beharrezkoa

Adierazle egokia da, eta azpisarrera gisa jasotzekoa.

Atzizkien araberako erabakiak

-zko.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

erruki sarrerari dagokion azpisarrera.

Kategoria

izlag.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

Azpisarrera gisa jasotzekoa erruki sarreran.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

rulo 2: A. Kazabon ("txapelaren azpian andrearen ruloak jarri eta, kaixo motel!"), J. Etxarri ("Garbitu berria du burua eta ruloz betea"), errulo 1, J.A. Sagastizabal ("ileapaiztegia. Jainkoaren zerbitzariei erruloak jartzen zaizkien tokia").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

errulo : ElhHizt, HiruMila // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, HaizeG BF, Casve EF, DRA, Lh DBF, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal rulo / rouleau formen ordainak: HiztHand: kuzkurgailu // ElhHizt: 1 zilindro; 2 alper, mandarri; 3 kizkur; 4 errulo // HiruMila: 1 bola, biribil, biribilki; 2 alper, alper-harri; 3 kirru, kizkur, kiribilo, izur, kiribildura, kizkurdura; 4 errulo // Lur EF/FE: erroilu, anbil, alper // HaizeG FB: zumil, bildakin, martin-mulo, arrabol, erredola, xabil // Casve FE: biribil, oregailü, arrabol, zapailü, ünkü, ünkütto, pierrot // PMuj DCV: 1 bola, borobil, biribilki; 2 alperra, alper-arri, arpel, martimullo, buldu, arrabol, mandarri // Ez dugu aurkitu ap. Lur EG/CE.

Antzekoa da gaztelaniaz eta frantsesez (betetzen du "gutxieneko baldintza")

mailegu onartzekoen minimoa betetzen du.

Kategoria

iz.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

izond. eta izlag. bana: Jugoslavia (“printzerri feudal errumaniarrek”); K. San Julian (“Errumaniar esaera zaharra”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

ZTC: errumaniar 2.

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

-tar osaerakoak.

Euskaltzaindiaren Arauak

(hizkuntza).

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-era.

Euskaltzaindiaren Arauak

errun, erruten. du ad.

Aditz-izenak eta aditzoina (era burutuaz gain)

errun, errun, erruten

Zerrenda osagarriak

EEgunk: "errupia. Indiako dirua"

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Txanpon zaharrak.

Sarrera bati dago(z)kion azpisarrera(k)

errupia indiar, errupia indonesiar, errupia maldivar, errupia mauriziar, errupia nepaldar, errupia pakistandar, errupia seychelletar, errupia srilankar.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: India.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errupia indiar: HiztEn; Indiako rupia: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errupia indiar: Estilo Liburua.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Monetak

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

errupia sarrerari dagokion azpisarrera.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Indonesia.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errupia indonesiar: HiztEn; Indonesiako rupia: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errupia indonesiar: Estilo Liburua.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

errupia sarrerari dagokion azpisarrera.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Maldivak.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errupia maldivar: HiztEn; rufiya: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

rufiyaa: Estilo Liburua

Erdaretako formak

Wikipedia: (es) rufiyaa o rupia de las Maldivas.

Sinonimoa(k)

Sin. rufiyaa.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Monetak

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

errupia sarrerari dagokion azpisarrera.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Maurizio.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errupia mauriziar: HiztEn; Maurizioko rupia: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errupia mauriziar: Estilo Liburua.

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Monetak

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

errupia sarrerari dagokion azpisarrera.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errupia nepaldar: HiztEn; Nepalgo errupia: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errupia nepaldar: Estilo Liburua.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Nepal.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

errupia sarrerari dagokion azpisarrera.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Pakistan.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errupia pakistandar: HiztEn; rupia: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errupia pakistandar: Estilo Liburua

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Monetak

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

errupia sarrerari dagokion azpisarrera.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Seychelleak.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errupia seychellear: HiztEn; Seychelleetako errupia: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errupia seychelletar: Estilo Liburua.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

errupia sarrerari dagokion azpisarrera.

Sektore jakin bateko informazioa

Laburtzapenak: Sri Lanka.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errupia srilankar: HiztEn; errupia: LurE.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errupia srilankar: Estilo Liburua.

Zerrendako formari azpisarrera dagokio

errupia sarrerari dagokion azpisarrera

Euskaltzaindiaren Arauak

(herritarra).

Onomastika batzordeak argitzekoa

Atzizkien araberako erabakiak

-tar.

Euskaltzaindiaren Arauak

(hizkuntza).

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-era.

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errutilo: LurE, Harluxet.

Beste (edozein) iturritako erabilerak

errutilo: ZTC 4 (Miren Mendia); rutilo: ZTC 4 (Martin Letona, Geologia HE 3: "rutilo [...] Sistema tetragonaleko titanio oxidoa, gorria") // Ez dugu aurkitu ap. EPG.

Erdaretako formak

es (RAE): rutilo; fr (DLLF): rutile; it (S. Carbonell): rutilo // Ez dugu aurkitu ap. en (Collins), de (Langenscheidts).

Arlo semantiko sistematikoki osatzekoak

Mineralak.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

errutina (eta rutina, rutina keinu, errutinazko; azpirrutina, errutina-multzo) 18: a) M. Ugalde ("eguneroko rutinan murgiltzen"), K. Navarro ("Egoki deritzogunean entzungo ditugu aitorpenak #mdash# rutina keinu bat egin zion Fiedlerri"), J. Sarasua ("Jakintsuak esanda, mozorroztea errutina hautsiz gure izaera adierazteko bide ezinobea dela uste dugu"), Egin 1993 ("Egiten duten lana onerako da, baina errutinazkoa, benetan zer balio duten argi uzteko moduko erabaki handiak falta dira"), Jakin 1995 ("Gaur egun egiten diren bezala egiten jarraitzeak errutina eta aspertze edo nazkatze bat ekar badezake, zerbait aldatzea beharrezkoa izango litzateke"), G. Markuleta ("Lehenengo klaseetan, Anak isilik iraun zuen, ikasturte guztietako errutinak nola betetzen genituen ikusten"), HezkAraudia 1999 3 (adib.: "Ikasgelan gertatutakoak nahiko ongi ulertzen ditu eta iharduerak eta errutinak burutu ditzake laguntza izanez gero [...] Bigarren ikasturtean errutina jakin batzuei jarraitzen eta esfintereak kontrolatzen hasi da"), R. Ilintxeta ("Errutina hori haustearren, Nekanek bost ibilbide ezberdin asmatu ditu, fabrika mutur batetik besteraino gurutzatzeko dena garbitzen"); b) Elhuyar ("Konputagailuaren efektibotasuna handiagotuz haren programazioa eta operazioa errazten duten programa- eta errutina-multzoak oinarrizko softwarea osatzen du"), UZEI 5 (adib.: "Memoria zentralean gordeta egoten den errutina [...] errutina itxi"), C Programazio-Lengoaia 2 ("Lengoaiaren arabera azpiprogramei izen desberdinak ematen zaizkie, prozedura, funtzioa, errutina eta azpirrutina arruntenak direlarik").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

errutina : AB50 2, HiztEn (Inform. programa desberdinetan erabil daitekeen funtzio tipiko jakin bat burutzen duen programa-zatia), Euskalterm 12 // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

errutina : ElhHizt (Inform. rutina), Lur EG/CE (rutina) eta EF/FE (routine) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA, PMuj DVC.

Erdara/euskara hiztegietako datuak

Erdal rutina / routine formen ordainak: ElhHizt: 1 ohitura, ohikeria; 2 Inform. errutina // HiruMila: ohitura, terrenta, ohitura itsu; AS (rutina diaria) egunerotasuna, (hacer algo por rutina) zerbait ohitura hutsez egin // Lur EG/CE: errutina // eta EF/FE: errutina, ohikeria // Casve FE: ohikeria, ohikünte; (par routine) ohikeriaz, beti bezala, axolgabe // HaizeG FB: ohidura, usaiakoa // PMuj DCV: (costumbre inveterada) oitura zar, oitura itsu, beti-berdin, ajola-gabekeria, oituzko; (hacer algo por rutina) zerbait oikeriz (oitura zarrez, oituzkoz) egin.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

1 ohitura. 2 Inform. (programaren zatia).

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH argitaratuan testu-lekukotasunik gabeko errutegi eta errutoki sarrerak.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

errutoki 3, Txepetx/6 ("Errutokiak eraikitzen ditugu [...] Zuk, oso erraz lagun zeniezaieke: errutoki bat eraikiz. Errutoki hauen itxurarik ohizkoena, sarrerarako zulo bat eta erroak dituen kutxatxo laukizuzena izaten da").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, HiztEn, LurE, Euskalterm.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

erruntoki : DRA (ponedero de gallinas), PMuj DVC (errun-toki: ponedero, nidal); errutoi : Lh DBF (pondoir), DRA (ponedero de gallinas); errutoki : HaizeG BF (errütoki: pondoir), Lh DBF (pondoir), DRA (ponedero, lugar en que las gallinas ponen los huevos), PMuj DVC (erru-toki: ponedero, nidal) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, ElhHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF.

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: - / EskolaHE: -

Orain arte erabili gabea da, baina gaia ere bai

testu bakarrean jaso da (-n- gabea da hor), baina egokia da, lantaldearen ustez.

Partizipio-marken araberako eratorri-konposatuak

-n+t-.

Hitz elkartu sistematikoki (berr)ikustekoak

-toki.

Kategoria

iz.

Forma baten adiera(k)

erruteko tokia.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

Ik. OEH

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

HLEH: + / EuskHizt: azalpen berritua / HiztEn: + / LurE: + / ElhHizt: + / EskolaHE: +

Atzizkien araberako erabakiak

-tsu.

Kategoria

izond.

Forma baten adiera(k)

adoretsua, kementsua.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erruztatu 3: Kultura klasikoa/DBH ("Auzitegikoa edo forensea. Auzitegietan egiten zena. Erruztatuaren defentsa edo, alderantziz, akusaziorako erabiltzen zen"), Historia eta Artea/DBH ("Delitu komunetan erruztatua izan den Lehen Ministroa dugu"), Elexp Delitu ("Azkenengo kasu hau da ohikoena, esperientziak erakusten baitigu erruztatuek ezetzari eusten diotela auzi gehienetan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erruztatu : HiztEn (ad. Zuz. norbaiti delituaren errua leporatu; iz. erruztatua den pertsona); Euskalterm 2 (reo; erruztatu frogatu reo convicto) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

erruztaezin : ElhHizt (Zuz. inculpable); erruztapen : ElhHizt (Zuz. inculpación); erruztatu : ElhHizt (1 Zuz. inculpar; 2 Zuz. inculpado), PMuj DVC (achacar de errores) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

LBeh (2011-03-03): erruztatu 1 ager., EiTB.com (“Lopez, Ibarretxe, Rodolfo Ares eta Otegi, beste batzuen artean, erruztatuen aulkian jarri zituen epaileetako bat izan zen Piñeiro”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: erruztatu 31: Berria 2004 (“Italiako Justiziaren manipulazioak ezker muturrari egotzi zizkion atentatu guztiak eta 20.000 pertsona erruztatu zituen”), Juan Martin Elexpuru 29 (adib.: “auzi penala erruztatuaren aitorpena lortzera bideratzea, inkisizio-prozedurak erabiliz”, “Esan behar da, erruztatu batek froga akasdun baten aurkako garbitasun egokirik ematen ez duenean, froga hau akasgabe bihurtzen dela“, “Ez da justiziaren aurkakoa erruztatuak susmagarri zaizkion testigu guztiak baztertu ahal izatea puntu bateraino”), Esteban Antxustegi (“Lehen zentzuan legearen alde penalak ez du erruztatua zigorra betetzera behartzen, magistratua baizik; bigarrenean zigorra bete behar duenari berari obligatzen zaio zigorra betetzera, baina ezin zaio obligatu herio zigorra edo zigor larriak jokoan daudenean“).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Beste batzorde batek argitzekoa da

Zuzenbidea lantzen dutenek argitzekoa.

Geroago erabakitzekoa da

Geroago erabakitzekoa da, Zuzenbideko beste forma batzuekin batera. Beste batzorde batek argitzekoa da.

OEHko datuak [laburduren azalpena]

ez dugu aurkitu.

EEBSko datuak [laburduren azalpena]

erruztatu 3: Kultura klasikoa/DBH ("Auzitegikoa edo forensea. Auzitegietan egiten zena. Erruztatuaren defentsa edo, alderantziz, akusaziorako erabiltzen zen"), Historia eta Artea/DBH ("Delitu komunetan erruztatua izan den Lehen Ministroa dugu"), Elexp Delitu ("Azkenengo kasu hau da ohikoena, esperientziak erakusten baitigu erruztatuek ezetzari eusten diotela auzi gehienetan").

Hainbat erabileraren informazioa [laburduren azalpena]

erruztatu : HiztEn (ad. Zuz. norbaiti delituaren errua leporatu; iz. erruztatua den pertsona); Euskalterm 2 (reo; erruztatu frogatu reo convicto) // Ez dugu aurkitu ap. DFrec, AB38, AB50, LurE.

Euskara/euskara eta euskara/erdara hiztegietako datuak

erruztaezin : ElhHizt (Zuz. inculpable); erruztapen : ElhHizt (Zuz. inculpación); erruztatu : ElhHizt (1 Zuz. inculpar; 2 Zuz. inculpado), PMuj DVC (achacar de errores) // Ez dugu aurkitu ap. EuskHizt, HiruMila, EskolaHE, Lur EG/CE eta EF/FE, Casve EF, HaizeG BF, Lh DBF, DRA.

LBeh (2011-03-03): erruztatu 1 ager., EiTB.com (“Lopez, Ibarretxe, Rodolfo Ares eta Otegi, beste batzuen artean, erruztatuen aulkian jarri zituen epaileetako bat izan zen Piñeiro”).

Beste (edozein) iturritako erabilerak

EPG: erruztatu 31: Berria 2004 (“Italiako Justiziaren manipulazioak ezker muturrari egotzi zizkion atentatu guztiak eta 20.000 pertsona erruztatu zituen”), Juan Martin Elexpuru 29 (adib.: “auzi penala erruztatuaren aitorpena lortzera bideratzea, inkisizio-prozedurak erabiliz”, “Esan behar da, erruztatu batek froga akasdun baten aurkako garbitasun egokirik ematen ez duenean, froga hau akasgabe bihurtzen dela“, “Ez da justiziaren aurkakoa erruztatuak susmagarri zaizkion testigu guztiak baztertu ahal izatea puntu bateraino”), Esteban Antxustegi (“Lehen zentzuan legearen alde penalak ez du erruztatua zigorra betetzera behartzen, magistratua baizik; bigarrenean zigorra bete behar duenari berari obligatzen zaio zigorra betetzera, baina ezin zaio obligatu herio zigorra edo zigor larriak jokoan daudenean“).

Sistematikoki aurreratzen direnen datuak

EIH: - / ElhHizt: + / EskolaHE: -

Beste batzorde batek argitzekoa da

Zuzenbidea lantzen dutenek argitzekoa.

Geroago erabakitzekoa da

Geroago erabakitzekoa da, Zuzenbideko beste forma batzuekin batera. Beste batzorde batek argitzekoa da.